Amrita Siddhi Sanskrittext und Übersetzung

Sanskrittext, Übersetzung und Wort-für-Wort-Übersetzung der Amrita Siddhi

Eröffnungsvers

Versmaß: Sragdhara

नाभौ शुभ्रारविन्दं तदुपरि विमलं मण्डलं चण्डरश्मेः संसारस्यैकसारा त्रिभुवनजननी धर्मवर्त्मोदया या | तस्मिन्मध्ये त्रिमार्गे त्रितयतनुधरां छिन्नमस्ताप्रशस्तां तां वन्दे ज्ञानरूपां मरणभयहरां योगिनीं योगमुद्राम्‌ || ०.१ ||

nābhau śubhrāravindaṃ tad-upari vimalaṃ maṇḍalaṃ caṇḍa-raśmeḥ saṃsārasyaika-sārā tri-bhuvana-jananī dharma-vartmodayā yā | tasmin madhye tri-mārge tritaya-tanu-dharāṃ chinna-mastā-praśastāṃ tāṃ vande jñāna-rūpāṃ maraṇa-bhaya-harāṃ yoginīṃ yoga-mudrām‌ || 0.1 ||

Übersetzung

Wort-für-Wort-Übersetzung

nābhau : im Nabel (Nabhi)

śubhrāravindam : eine weiße (Shubhra) Lotusblüte (Aravinda)

tad-upari : darüber (Tad-Upari)

vimalam : der reine, klare, makellose (Vimala)

maṇḍalam : Kreis (Mandala)

caṇḍa-raśmeḥ : der Sonne (Chandarashmi)

saṃsārasya : der Welt der Erscheinungen (Samsara)

aika-sārā : die eine (Eka) Essenz (Sara)

tri-bhuvana-jananī : die Mutter (Janani) der drei Welten (Tribhuvana)

dharma-vartmodayā : der Aufgang (Udaya) des Pfades (Vartman) der Ordnung, der Gesetze (Dharma) ist

yā : welche (Yad)

tasmin : in der (Tad)

madhye : Mitte (Madhya)

tri-mārge : im dreifachen Pfad (Trimarga)

tritaya-tanu-dharām : die einen dreifachen (Tritaya) Körper (Tanu) trägt (Dhara)

chinna-mastā-praśastām : die als Chinnamasta ("die ihren Kopf abgeschlagen hat") verehrt wird (Prashasta)

tām : diese, die (Tad)

vande : ich verehre (vand)

jñāna-rūpām : die die Form, Gesalt (Rupa) des Wissens (Jnana) hat oder ist

maraṇa-bhaya-harām : die die Furcht (Bhaya) vor dem Sterben (Marana) nimmt (Hara)

yoginīm : die Yogini

yoga-mudrām‌ : die die Geste der Einheit ausführt (Yogamudra)

Erläuterungen

Kapitel 1: Die Untersuchung des Körpers – śarīra-vivekaḥ

Viveka 1 Vers 1: Verehrung der Meister

Versmaß: Anushtubh (Shloka)

श्रीमद्विरूपनाथाय नमः सन्तानधारिणे | गुरवे सार्थवाहाय सिद्धवर्त्मानुगच्छताम् || १.१ ||

śrīmad-virūpa-nāthāya namaḥ santāna-dhāriṇe | gurave sārtha-vāhāya siddha-vartmānugacchatām || 1.1 ||

Übersetzung

Wort-für-Wort-Übersetzung

śrīmad-virūpa-nāthāya : dem ehrwürdigen (Shrimat) Herrn (Natha) Virupa ("der Unförmige, Verwandelte")

namaḥ : Verehrung (Namas)

santāna-dhāriṇe : dem Erhalter, Bewahrer (Dharin) der Tradition (Santana)

gurave : dem Lehrer, Meister (Guru)

sārtha-vāhāya : dem Führer der Karavane (Sarthavaha)

siddha-vartmānugacchatām : derjenigen, die dem Weg (Vartman) der Vollkommenen (Siddha) folgen (anu + gam)

Erläuterungen

Viveka 1 Vers 2: Verehrung der Meister

Versmaß: Anushtubh (Shloka)

अज्ञानविषनिद्रा मे ज्ञानपीयूषधारया | निहता येन वैद्येन तस्मै श्रीगुरवे नमः || १.२ ||

ajñāna-viṣa-nidrā me jñāna-pīyūṣa-dhārayā | nihatā yena vaidyena tasmai śrī-gurave namaḥ || 1.2 ||

Übersetzung

Wort-für-Wort-Übersetzung

ajñāna-viṣa-nidrā : Schlaf (Nidra bewirkt durch) das Gift (Visha) der Unwissenheit (Ajnana)

me : mein (Mad)

jñāna-pīyūṣa-dhārayā : mit dem Strom (Dhara) des Nektars (Piyusha) der Erkenntnis (Jnana)

nihatā : zerstört, vernichtet wurde ("erschlagen", Nihata)

yena : durch den (Yad)

vaidyena : Arzt (Vaidya)

tasmai : dem, diesem (Tad)

śrī-gurave : dem verehrungswürdigen (Shri) Lehrer, Meister (Guru)

namaḥ : Verehrung (Namas)

Erläuterungen

Viveka 1 Vers 3: Zweck des Werkes

Versmaß: Anushtubh (Shloka)

सुसभ्यानां प्रबोधायामृतसिद्धिरिहोच्यते | प्रोत्साहायात्मनः शान्त्यासभ्यानां मदशान्तये || १.३ ||

su-sabhyānāṃ prabodhāyāmṛta-siddhir ihocyate | protsāhāyātmanaḥ śāntyāsabhyānāṃ mada-śāntaye || 1.3 ||

Übersetzung

Wort-für-Wort-Übersetzung

su-sabhyānām : der Wohlgebildeten (Su-Sabhya)

prabodhāya : zum Erwecken, für das Erwachen (Prabodha)

amṛta-siddhiḥ : das Erlangen der Unsterblichkeit (Amrita Siddhi)

iha : hier (Iha)

ucyate : wird gelehrt (vac)

protsāhāya : als Inspiration ("Stimulus, Anregung", Protsaha)

ātmanaḥ : für mich selbst ("meiner selbst", Atman)

śāntyā (metrisch motivierter doppelter Sandhi für śāntyai) : für inneren Frieden, Seelenruhe, Segen (Shanti)

asabhyānām : der Ungebildeten (Asabhya)

mada-śāntaye : für die Befriedung, Besänftigung (Shanti) des Hochmuts, Dünkels (Mada)

Erläuterungen

Der doppelte Sandhi śāntyāsabhyānāṃ beruht auf einer Zusammenziehung von śāntyā asabhyānāṃ (was aus metrischer Sicht eine Silbe zuviel ergäbe) aus śāntyai (Sg.Dat.f.) + asabhyānāṃ.

Viveka 1 Vers 4 :

Versmaß: Anushtubh (Shloka)

श्लाघ्यं ज्ञानवतां सर्वं प्रोक्तं हि यदिदं मया | ज्ञानिनो यत्परानन्दैर्नन्दन्ते वीतरागिणः || १.४ ||

ślāghyaṃ jñānavatāṃ sarvaṃ proktaṃ hi yad idaṃ mayā | jñānino yat parānandair nandante vīta-rāgiṇaḥ || 1.4 ||

Übersetzung

Wort-für-Wort-Übersetzung

ślāghyam : ist zu preisen (Shlaghya)

jñānavatām : von den Erkenntnis Besitzenden, Intelligenten (Jnanavant)

sarvam : alles (Sarva)

proktam : gelehrt wird ("gelehrt ist", Prokta)

hi : gewiss (Hi)

yat : was (Yad)

idam : das (Idam)

mayā : durch mich, von mir (Mad)

jñāninaḥ : die Weisen (Jnanin)

yat : denn (Yad)

parānandaiḥ : höchster (Para) Glückseligkeit (Ananda)

nandante : erfreuen sich (nand)

vīta-rāgiṇaḥ : (wörtl.:) die sich an Begehren, Wünschen (Vita) ergötzen, erfreuen (Ragin)

Erläuterungen

Das nicht lexikalisierte Kompositum Vita-Ragin steht hier vielleicht im Sinne eines Adverbs vīta-rāga-taḥ Vitaraga "frei von Leidenschaft" + Suffix -tas. Eine Übersetzung des Nom.Pl.m. vīta-rāgiṇaḥ i.S. eines Bahuvrihi vīta-rāgāḥ "die frei (Vita) von Leidenschaft (Raga) sind" ist strenggenommen nicht möglich.

Viveka 1 Vers 5:

Versmaß: Anushtubh (Shloka)

अज्ञाने नैव वक्तव्यं दूषनं मम भाषणे | अज्ञानमात्मनश्चैव वक्तव्यं सत्यभाषणे || १.५ ||

ajñāne naiva vaktavyaṃ dūṣanaṃ mama bhāṣaṇe | ajñānam ātmanaś caiva vaktavyaṃ satya-bhāṣaṇe || 1.5 ||

Übersetzung

Wort-für-Wort-Übersetzung

ajñāne : in der Unwissenheit (Ajnana)

na : nicht (Na)

eva : gewiss (Eva)

vaktavyam : es ist zu sagen, zu verkünden, zu tadeln (Vaktavya)

dūṣanam : Verunglimpfung, Makel, Fehler (Dushana)

mama : meiner (Mad)

bhāṣaṇe : Rede (Bhashana)

ajñānam : die Unwissenheit (Ajnana)

ātmanaḥ : eigene, von einem selbst (Atman)

ca : und, aber (Cha)

eva : gewiss (Eva)

vaktavyam : es ist zuzugeben, einzugestehen ("zu sagen", Vaktavya)

satya-bhāṣaṇe : hinsichtlich des Aussprechens (Bhashana) der Wahrheit (Satya)

Erläuterungen

Viveka 1 Vers 6:

Versmaß: Anushtubh (Shloka)

क्षीरसारं यथा क्षीरान्मथनात्सारमुद्धृतम् | इदं गुरुप्रसादेन तथा तन्त्रान्तरान्मया || १.६ ||

kṣīra-sāraṃ yathā kṣīrān mathanāt sāram uddhṛtam | idaṃ guru-prasādena tathā tantrāntarān mayā || 1.6 ||

Übersetzung

Wort-für-Wort-Übersetzung

kṣīra-sāram : der Rahm, frische Butter (Kshirasara)

yathā : wie (Yatha)

kṣīrāt : aus der Milch (Kshira)

mathanāt : durch Quirlen, Stampfen (Mathana)

sāram : als die Essenz (Sara)

uddhṛtam : herausgezogen, extrahiert wird ("herausgezogen wurde", Uddhrita)

idam : dieses (Lehrwerk, Idam)

guru-prasādena : durch die Gnade (Prasada) des Lehrers, Meisters (Guru)

tathā : so, genau so (Tatha)

tantrāntarāt : aus anderen, verschiedenen (Antara) Texten, Lehrwerken (Tantra)

mayā : durch mich, von mir (Mad)

Erläuterungen

Viveka 1 Vers 7:

Versmaß: Anushtubh (Shloka)

ज्ञानमेकं सुविस्तारैरुक्तं सिद्धैः पृथक्पृथक् | अवर्त्मसंस्थितैर्मूढैः सर्वं तद्व्याकुलीकृतम् || १.७ ||

jñānam ekaṃ su-vistārair uktaṃ siddhaiḥ pṛthak pṛthak | avartma-saṃsthitair mūḍhaiḥ sarvaṃ tad vyākulī-kṛtam || 1.7 ||

Übersetzung

Wort-für-Wort-Übersetzung

jñānam : das Wissen, die Erkenntnis (Jnana)

ekam : (ist) eins (Eka)

su-vistāraiḥ : sehr (Su) ausführlich (Vistara)

uktam : es wurde gelehrt (Ukta)

siddhaiḥ : von den Vollkommenen (Siddha)

pṛthak pṛthak : vereinzelt, verschieden (Prithak)

avartma-saṃsthitaiḥ : die sich auf dem falschen Weg ("Unweg", Avartman) befinden (Samsthita)

mūḍhaiḥ : von den Toren, Narren, Verwirrten (Mudha)

sarvam : alles (Sarva)

tat : das (Tad)

vyākulī-kṛtam : wurde in Verwirrung gebracht, in Unordnung gebracht (Vyakulikrita)

Erläuterungen

Viveka 1 Vers 8:

Versmaß: Anushtubh (Shloka)

ज्ञात्वा च सर्वशास्त्राणि भ्रान्त्वा पृथ्वीं ससागराम् | मुह्यन्ति ज्ञानमार्गेषु सूर्यरश्मौ मृगा यथा || १.८ ||

jñātvā ca sarva-śāstrāṇi bhrāntvā pṛthvīṃ sa-sāgarām | muhyanti jñāna-mārgeṣu sūrya-raśmau mṛgā yathā || 1.8 ||

Übersetzung

Wort-für-Wort-Übersetzung

jñātvā : kennend ("kennen gelernt habend ", jñā)

ca : und, aber (Cha)

sarva-śāstrāṇi : alle, sämtliche (Sarva) Lehrtexte (Shastra)

bhrāntvā : durchwandert, durchstreift habend (bhram)

pṛthvīm : die Erde (Prithvi)

sa-sāgarām : samt (Sa) den Ozeanen (Sagara)

muhyanti : sie sind verwirrt, verirren sich (muh)

jñāna-mārgeṣu : auf den Wegen (Marga) des Wissens, der Erkenntnis (Jnana)

sūrya-raśmau : in den Strahlen (Rashmi) der Sonne (Surya)

mṛgāḥ : Gazellen, Antilopen (Mriga)

yathā : wie (Yatha)

Erläuterungen

Der Vergleich im zweiten Halbvers könnte sich auf Gazellen oder ähnliche Tiere beziehen, die von Sonnenstrahlen geblendet werden, oder auf Luftspiegelungen (Fata Morgana) in der Wüste oder anderen heißen Gegenden, die in der Ferne Wasser vortäuschen. Der Sanskritbegriff für derartige Luftspiegelungen lautet Mrigatrishna "Gazellen-Durst".

Viveka 1 Vers 9: Lehrinhalt des Textes

Versmaß: Anushtubh (Shloka)

सिद्धगुरुमुखाल्लब्ध्वा सोपायं तत्त्वमुत्तमम् | तन्त्राणां तेन गुह्यार्थं समासेन वदाम्यहम् || १.९ ||

siddha-guru-mukhāl labdhvā sopāyaṃ tattvam uttamam | tantrāṇāṃ tena guhyārthaṃ samāsena vadāmy aham || 1.9 ||

Übersetzung

Wort-für-Wort-Übersetzung

siddha-guru-mukhāt : aus dem Munde (Mukha) eines vollkommenen (Siddha) Meisters (Guru)

labdhvā : erhalten habend (labh)

sopāyam : samt (Sa) der Methode (Upaya)

tattvam : Wahrheit (Tattva)

uttamam : die höchste (Uttama)

tantrāṇām : der Lehren (Tantra)

tena : daher (Tad)

guhyārtham : die geheime (Guhya) Bedeutung (Artha)

samāsena : in Kürze, zusammengefasst (Samasa)

vadāmi : ich lehre, verkünde (vad)

aham : ich (Aham)

Erläuterungen

Viveka 1 Vers 10: Lehrinhalt des Textes

Versmaß: Anushtubh (Shloka)

शरीरे यानि साराणि साध्यानि विविधानि च | कथयामि समासेन परिपाट्यानुपूर्वशः || १.१० ||

śarīre yāni sārāṇi sādhyāni vividhāni ca | kathayāmi samāsena paripāṭyānupūrvaśaḥ || 1.10 ||

Übersetzung

Wort-für-Wort-Übersetzung

śarīre : im Körper (Sharira)

yāni : welche (Yad)

sārāṇi : die inneren Bestandteile (Sara)

sādhyāni : zu vervollkommnen, zu meistern sind (Sadhya)

vividhāni : verschiedene (andere Dinge, Vividha)

ca : und (Cha)

kathayāmi : ich werde reden von, behandeln (kath)

samāsena : in Kürze, zusammengefasst (Samasa)

paripāṭyā : der Reihenfolge nach (Paripati)

anupūrvaśaḥ : allmählich, eins nach dem anderen (Anupurvashas)

Erläuterungen

Viveka 1 Vers 11: Lehrinhalt des Textes

Versmaß: Anushtubh (Shloka)

शरीरं मध्यमारूपं चन्द्रं सूर्यं तथानलम् | वायुतत्त्वं तथा बिन्दुं चित्तं च प्रकृतिं गुणम् || १.११ ||

śarīraṃ madhyamā-rūpaṃ candraṃ sūryaṃ tathānalam | vāyu-tattvaṃ tathā binduṃ cittaṃ ca prakṛtiṃ guṇam || 1.11 ||

Übersetzung

Wort-für-Wort-Übersetzung

śarīram : der Körper (Sharira)

madhyamā-rūpam : die Natur ("Form", Madhyama) der in der Mitte Befindlichen (Göttin, Madhyama)

candram : der Mond (Chandra)

sūryam : die Sonne (Surya)

tathā : und, desgleichen (Tatha)

analam : das Feuer (Anala)

vāyu-tattvam : das Element (Tattva) Wind (Vayu, auch im Sinne von Lebensenergie, Prana)

tathā : und, desgleichen (Tatha)

bindum : der Same ("Tropfen", Bindu)

cittam : der Geist, das Denken (Chitta)

ca : und (Cha)

prakṛtim : die Natur, Urnatur (Prakriti)

guṇam : die Eigenschaft(en), Charakteristika (Guna)

Erläuterungen

Die Bezeichnung madhyamā "die in der Mitte Befindliche" bezieht sich auf den mittleren Energiekanal (Madhyamanadi), die Sushumna, die auch als eine Form der Göttin (Shakti) angesehen wird. In der Hatha Yoga Pradipika (Vers 3.4) wird für die Sushumna u.a. die Bezeichnung Madhyamarga "mittlerer, zentraler Weg" genannt, desgleichen Shambhavi "die zu Shambhu (Shiva) Gehörige (Energie)".

Viveka 1 Vers 12: Lehrinhalt des Textes

Versmaß: Anushtubh (Shloka)

महामुद्रां महाबन्धं वेधमभ्याससाधकौ | अवस्थाममृतं कालमानन्दं ध्यानमद्वयम् || १.१२ ||

mahā-mudrāṃ mahā-bandhaṃ vedham abhyāsa-sādhakau | avasthām amṛtaṃ kālam ānandaṃ dhyānam advayam || 1.12 ||

Übersetzung

Wort-für-Wort-Übersetzung

mahā-mudrām : das Große Siegel (Mahamudra)

mahā-bandham : der Große Verschluss (Mahabandha)

vedham : das (Große) Durchbohren (Vedha)

abhyāsa-sādhakau : die Übungspraxis (Abhyasa) und der Praktizierende (Sadhaka)

avasthām : der Zustand, Stand (des Fortschritts, Avastha)

amṛtam : der Unsterblichkeitsnektar (Amrita)

kālam : die Zeit (Kala)

ānandam : die Glückseligkeit (Ananda)

dhyānam : die Meditation (Dhyana)

advayam : die Nichtdualität (Advaya)

Erläuterungen

Viveka 1 Vers 13: Lehrinhalt des Textes

Versmaß: Anushtubh (Shloka)

महोदयं महासिद्धिं महाभूतपरिक्षयम् | महामुद्राभिलापं च महानिर्वाणगोचरम् || १.१३ ||

mahodayaṃ mahā-siddhiṃ mahā-bhūta-parikṣayam | mahā-mudrābhilāpaṃ ca mahā-nirvāṇa-go-caram || 1.13 ||

Übersetzung

Wort-für-Wort-Übersetzung

mahodayam : der Große Segen (Mahodaya)

mahā-siddhim : die Große Vollkommenheit (Mahasiddhi)

mahā-bhūta-parikṣayam : das Verschwinden (Parikshaya) der grobstofflichen Elemente (Mahabhuta)

mahā-mudrābhilāpam : die Bedeutung ("der Ausdruck", Abhilapa) von (Mahamudra)

ca : und (Cha)

mahā-nirvāṇa-go-caram : der Bereich, das Reich (Gochara) des vollständigen Erlöschens der Individualität (Mahanirvana)

Erläuterungen

Im Gegensatz zum vorangehenden Vers 1.12 bezieht sich der Ausdruck Mahamudra hier auf das wahre, unzerstörbare Selbst, im buddhistischen Kontext auch Buddha-Natur oder Leere (Shunyata) genannt.

Der Begriff Mahanirvana, das "Große Verlöschen", verweist auf den buddhistischen Hintergrund dieses Textes.

Viveka 1 Vers 14:

Versmaß: Anushtubh (Shloka)

विस्तरेण समाख्यातुं झटित्यत्र न शक्यते | सङ्क्षेपतः शरीरस्य माहात्म्यमुच्यते मया || १.१४ ||

vistareṇa samākhyātuṃ jhaṭity atra na śakyate | saṅkṣepataḥ śarīrasya māhātmyam ucyate mayā || 1.14 ||

Übersetzung

Wort-für-Wort-Übersetzung

vistareṇa : ausführlich (Vistara)

samākhyātum : zu beschreiben, erklären (sam +ā + khyā)

jhaṭiti : sofort, sogleich (Jhatiti)

atra : hier (Atra)

na : nicht (Na)

śakyate : es ist möglich (śak)

saṅkṣepataḥ : mit kurzen Worten, in aller Kürze (Sankshepatas)

śarīrasya : des Körpers (Sharira)

māhātmyam : die Größe (Mahatmya)

ucyate : wird beschrieben, gelehrt (vac)

mayā : durch mich, von mir (Mad)

Erläuterungen

Viveka 1 Vers 15:

Versmaß: Anushtubh (Shloka)

अस्ति मेरुः शरीरे च सप्तद्वीपसमन्वितः | लोकत्रयसमायुक्तः सचतुर्दशभूमिकः || १.१५ ||

asti meruḥ śarīre ca sapta-dvīpa-samanvitaḥ | loka-traya-samāyuktaḥ sa-catur-daśa-bhūmikaḥ || 1.15 ||

Übersetzung

Wort-für-Wort-Übersetzung

asti : es gibt, existiert (as)

meruḥ : den (heiligen Berg, die Weltenachse) Meru

śarīre : im Körper (Sharira)

ca : und, auch (Cha)

sapta-dvīpa-samanvitaḥ : begleitet von (Samanvita) den sieben Inseln, Kontinenten (Saptadvipa)

loka-traya-samāyuktaḥ : verbunden mit (Samayukta) den drei (Traya) Welten (Loka)

sa-catur-daśa-bhūmikaḥ : nebst (Sa) den vierzehn (Chaturdasha) Ebenen (Bhumika)

Erläuterungen

In der Weltsicht der Yogins, Tantrikas und Mystiker existiert der Makrokosmos auch im Mikrokosmos, spiegelt sich die äußere Welt im (feinstofflichen) Körper des Yogins bzw. der Yogini wieder.

Viveka 1 Vers 16:

Versmaß: Anushtubh (Shloka)

सागराः सरितस्तत्र क्षेत्राणि क्षेत्रपालकाः | छन्दोहाः पुण्यतीर्थानि पीठानि पीठदेवताः || १.१६ ||

sāgarāḥ saritas tatra kṣetrāṇi kṣetra-pālakāḥ | chandohāḥ puṇya-tīrthāni pīṭhāni pīṭha-devatāḥ || 1.16 ||

Übersetzung

Wort-für-Wort-Übersetzung

sāgarāḥ : Ozeane, Meere (Sagara)

saritaḥ : Flüsse (Sarit)

tatra : dort (gibt es, Tatra)

kṣetrāṇi : Felder, Regionen (Kshetra)

kṣetra-pālakāḥ : Schutz- und Wächtergottheiten ("Feldhüter", Kshetrapalaka)

chandohāḥ : Versammlungsplätze (Chhandoha)

puṇya-tīrthāni : heilige (Punya) Badeplätze, Wallfahrtsorte (Tirtha)

pīṭhāni : Heiligtümer ("Sitze", Pitha)

pīṭha-devatāḥ : die Gottheiten (Devata) der Heiligtümer (Pitha)

Erläuterungen

Viveka 1 Vers 17:

Versmaß: Anushtubh (Shloka)

नक्षत्राणि ग्रहाः सर्वे ऋषयो मुनयस्तथा | सृष्टिसंहारकर्तारौ भ्रमन्तौ शशिभास्करौ || १.१७ ||

nakṣatrāṇi grahāḥ sarve ṛṣayo munayas tathā | sṛṣṭi-saṃhāra-kartārau bhramantau śaśi-bhāskarau || 1.17 ||

Übersetzung

Wort-für-Wort-Übersetzung

nakṣatrāṇi : Gestirne, Sterne, Mondhäuser (Nakshatra)

grahāḥ : Planeten (Graha)

sarve : alle (Sarva)

ṛṣayaḥ : Seher (Rishi)

munayaḥ : Weise (Muni)

tathā : und, desgleichen (Tatha)

sṛṣṭi-saṃhāra-kartārau : die Schöpfung (Srishti) und Zerstörung (Samhara) bewirken (Kartri)

bhramantau : die sich im Kreise bewegen (bhram)

śaśi-bhāskarau : Mond (Shashin) und Sonne (Bhaskara)

Erläuterungen

Viveka 1 Vers 18:

Versmaß: Anushtubh (Shloka)

नभो वायुश्च वह्निश्च जलं वसुमती तथा | सकलो निष्कलो विष्णुर्भूतनाथः प्रजापतिः || १.१८ ||

nabho vāyuś ca vahniś ca jalaṃ vasumatī tathā | sakalo niṣkalo viṣṇur bhūta-nāthaḥ prajā-patiḥ || 1.18 ||

Übersetzung

Wort-für-Wort-Übersetzung

nabhaḥ : der Himmel, Raum, Äther (Nabhas)

vāyuḥ : der Wind, die Luft (Vayu)

ca : und (Cha)

vahniḥ : das Feuer (Vahni)

ca : und (Cha)

jalam : das Wasser (Jala)

vasumatī : die Erde (Vasumati)

tathā : und, desgleichen (Tatha)

sa-kalaḥ : materiell ("mit Teilen, teilbar", Sakala)

niṣ-kalaḥ : transzendent ("ohne Teile, ungeteilt", Nishkala)

viṣṇuḥ : (Gott) Vishnu

bhūta-nāthaḥ : der Gebieter der Geister (Bhutanatha, Gott Shiva)

prajā-patiḥ : der Herr der Geschöpfe, Schöpfer (Prajapati, Gott Brahma)

Erläuterungen

Viveka 1 Vers 19:

Versmaß: Anushtubh (Shloka)

त्रैलोक्ये यानि तत्त्वानि तानि सर्वाणि देहतः | शरीरे यानि तत्त्वानि न सन्त्यन्यत्र तानि वै || १.१९ ||

trailokye yāni tattvāni tāni sarvāṇi dehataḥ | śarīre yāni tattvāni na santy anyatra tāni vai || 1.19 ||

Übersetzung

Wort-für-Wort-Übersetzung

trailokye : in den drei Welten ("in der Dreiwelt", Trailokya)

yāni : welche (Yad)

tattvāni : Elemente, Grundbestandteile, Prinzipien (Tattva)

tāni : diese (Tad)

sarvāṇi : alle (Sarva)

dehataḥ : im Körper (Deha + tas)

śarīre : im Körper (Sharira)

yāni : welche (Yad)

tattvāni : Elemente, Grundbestandteile, Prinzipien (Tattva)

na : nicht (Na)

santi : existieren (as)

anyatra : anderswo (Anyatra)

tāni : diese (Tad)

vai : gewiss, wahrlich (Vai)

Erläuterungen

Viveka 1 Vers 20:

Versmaß: Anushtubh (Shloka)

महापुण्यानुभागेन मानुष्यं लभ्यते खलु | प्रतिष्ठितो गुरोर्वाक्ये गतिमेकां न गच्छति || १.२० ||

mahā-puṇyānubhāgena mānuṣyaṃ labhyate khalu | pratiṣṭhito guror vākye gatim ekāṃ na gacchati || 1.20 ||

Übersetzung

Wort-für-Wort-Übersetzung

mahā-puṇyānubhāgena : durch die Auswirkung (Anubhaga) großer spiritueller Verdienste (Mahapunya)

mānuṣyam : das Menschsein (Manushya)

labhyate : man erlangt (labh)

khalu : gewiss (Khalu)

pratiṣṭhitaḥ : feststehend, wurzelnd (Pratishthita)

guroḥ : des Meisters, Lehrers (Gur)

vākye : im Wort, Ausspruch (Vakya)

gatim : Seelenwanderung, das Wiedergeborenwerden (Gati)

ekām : eine einzige (Eka)

na : nicht (Na)

gacchati : durchläuft ("geht", gam)

Erläuterungen

Viveka 1 Vers 21:

Versmaß: Anushtubh (Shloka)

परीक्ष्य सद्गुरोः पादे शरीरं प्रणतं कुरु | येन संसारदुःखानि विलीयन्ते महान्ति च || १.२१ ||

parīkṣya sad-guroḥ pāde śarīraṃ praṇataṃ kuru | yena saṃsāra-duḥkhāni vilīyante mahānti ca || 1.21 ||

Übersetzung

Wort-für-Wort-Übersetzung

parīkṣya : (ihn als solchen) erkannt habend ("geprüft habend", pari + īkṣ)

sad-guroḥ : eines wahrhaftigen Meisters (Sadguru)

pāde : zu Füßen ("beim Fuße", Pada)

śarīram : den Körper (Sharira)

praṇatam : niedergebeugt, verneigt (Pranata)

kuru : mache (kṛ)

yena : wodurch (Yad)

saṃsāra-duḥkhāni : Leiden (Duhkha) des Daseinswandels (Samsara)

vilīyante : sich auflösen (vi + lī)

mahānti : die großen (Mahat)

ca : auch (Cha)

Erläuterungen

Kapitel 2: Die Untersuchung der allgemeinen (Beschaffenheit) der Mittleren (Energiebahn) – sāmānya-madhyamā-vivekaḥ

Viveka 2 Vers 1:

Versmaß: Anushtubh (Shloka)

मेरुं संवेष्ट्य सर्वत्र व्यवहारः प्रवर्तते | मध्येत्यनुपमो मार्गो मेरुं संवेध्य तिष्ठति || २.१ ||

meruṃ saṃveṣṭya sarvatra vyavahāraḥ pravartate | madhyety anupamo mārgo meruṃ saṃvedhya tiṣṭhati || 2.1 ||

Übersetzung

Wort-für-Wort-Übersetzung

merum : den Meru (die Wirbelsäule)

saṃveṣṭya : umgebend ("sich windend, schlängelnd", sam + veṣṭ)

sarvatra : überall (Sarvatra)

vyavahāraḥ : Aktivität, die Lebensvorgänge (Vyavahara)

pravartate : geschieht, findet statt (pra + vṛt)

madhyā : die Mittlere (Madhya)

iti : namens ("so", Iti)

anupamaḥ : ein unvergleichlicher (Anupama)

mārgaḥ : Kanal ("Weg", Marga)

merum : Meru (der Wirbelsäule)

saṃvedhya : inmitten von ("durchbohrt habend", sam + vyadh)

tiṣṭhati : existiert, befindet sich (sthā)

Erläuterungen

Mit madhyā (an anderer Stelle im Text madhyamā) wird hier der mittlere Energiekanal (Nadi), der als Manifestation der Göttin (Shakti) verehrte Zentralkanal (Sushumna), bezeichnet (vgl. die Anm. zu Vers 1.11).

Viveka 2 Vers 2:

Versmaß: Anushtubh (Shloka)

तत्र द्वारद्वयं पुण्यमुपर्यधोविभागतः | अधोद्वारस्य संभेदः सृष्टिमृत्य्वोः स्वयं भवेत् || २.२ ||

tatra dvāra-dvayaṃ puṇyam upary-adho-vibhāgataḥ | adho-dvārasya saṃbhedaḥ sṛṣṭi-mṛtyvoḥ svayaṃ bhavet || 2.2 ||

Übersetzung

Wort-für-Wort-Übersetzung

tatra : in diesem ("dort", Tatra)

dvāra-dvayam : zwei ("Paar", Dvaya) Tore (Dvara)

puṇyam : heilige (Punya)

upary-adho-vibhāgataḥ : am oberen (Upari) und unteren (Adhas) Ende ("Teil", Vibhaga)

adho-dvārasya : des unteren (Adhas) Tores (Dvara)

saṃbhedaḥ : das Öffnen, Durchbrechen (Sambheda)

sṛṣṭi-mṛtyvoḥ : beim Schöpfungsakt (Srishti) und beim Tode (Mrityu)

svayam : von selbst, naturgemäß (Svayam)

bhavet : geschieht ("wird", bhū)

Erläuterungen

Viveka 2 Vers 3:

Versmaß: Anushtubh (Shloka)

ये धन्या ज्ञानिनो मर्त्ये वीर्यवन्तो महाबलाः | सृष्टिद्वारेण संविश्य मुक्तिद्वारं व्रजन्ति ते || २.३ ||

ye dhanyā jñānino martye vīryavanto mahā-balāḥ | sṛṣṭi-dvāreṇa saṃviśya mukti-dvāraṃ vrajanti te || 2.3 ||

Übersetzung

Wort-für-Wort-Übersetzung

ye : diejenigen, welche (Yad)

dhanyāḥ : glücklich; gesegnet (Dhanya)

jñāninaḥ : weise (Jnanin)

martye : in der Welt der Sterblichen (Martya)

vīryavantaḥ : tüchtig (Viryavant)

mahā-balāḥ : überaus stark, mächtig (Mahabala)

sṛṣṭi-dvāreṇa : in das Tor (Dvara) des Schöpfungsprozesses (Srishti)

saṃviśya : treten ein ("eingetreten seiend", sam + viś)

mukti-dvāram : zum Tor (Dvara) der Erlösung (Mukti)

vrajanti : begeben sich, gelangen (vraj)

te : die, diese (Yad)

Erläuterungen

Viveka 2 Vers 4:

Versmaß: Anushtubh (Shloka)

एषा देवी महाविद्या देवानामपि दुर्लभा | सर्वेषां जननी प्रोक्ता अज्ञानस्य क्षयङ्करी || २.४ ||

eṣā devī mahā-vidyā devānām api dur-labhā | sarveṣāṃ jananī proktā ajñānasya kṣayaṅ-karī || 2.4 ||

Übersetzung

Wort-für-Wort-Übersetzung

eṣā : diese (Etad)

devī : Göttin (Devi)

mahā-vidyā : die Große Weisheit (Mahavidya)

devānām : für die Götter (Deva)

api : sogar (Api)

dur-labhā : ist schwer zu erlangen (Durlabha)

sarveṣām : aller Dinge, aller Wesen (Sarva)

jananī : die Mutter, Gebärerin (Janani)

proktā : wird genannt (Prokta)

ajñānasya : der Unwissenheit (Ajnana)

kṣayaṅ-karī : die Zerstörerin (Kshayankara)

Erläuterungen

Viveka 2 Vers 5:

Versmaß: Anushtubh (Shloka)

सृष्टिद्वारे स्थिताश्चास्याः सर्वा देव्यो महाबलाः | सकलो निष्कलो नाथो मुक्तिद्वारे व्यवस्थितः | २.५ ||

sṛṣṭi-dvāre sthitāś cāsyāḥ sarvā devyo mahā-balāḥ | sakalo niṣkalo nātho mukti-dvāre vyavasthitaḥ || 2.5 ||

Übersetzung

Wort-für-Wort-Übersetzung

sṛṣṭi-dvāre : am Tor (Dvara) des Schöpfungsprozesses (Srishti)

sthitāḥ : befinden sich (Sthita)

ca : und, aber (Cha)

asyāḥ : dieser (mittleren Energiebahn, Idam)

sarvāḥ : alle (Sarva)

devyaḥ : Göttinnen (Devi)

mahā-balāḥ : überaus mächtigen (Mahabala)

sa-kalaḥ : materiell ("mit Teilen, teilbar", Sakala)

niṣ-kalaḥ : transzendent ("ohne Teile, ungeteilt", Nishkala)

nāthaḥ : der Herr (Natha)

mukti-dvāre : am Tor (Dvara) der Erlösung (Mukti)

vyavasthitaḥ : befindet sich (Vyavasthita)

Erläuterungen

Viveka 2 Vers 6: Synonyme der Sushumna

Versmaß: Anushtubh (Shloka)

अवधूतीपदं केचिच्छ्मशानं च महापथम् | केचिद्वदन्ति आधारां सुषुम्नां च सरस्वतीम् || २.६ ||

avadhūtī-padaṃ ke-cic chmaśānaṃ ca mahā-patham | ke-cid vadanti ādhārāṃ suṣumnāṃ ca sarasvatīm || 2.6 ||

Übersetzung

Wort-für-Wort-Übersetzung

avadhūtī-padam : mit dem Wort (Pada) Avadhuti

ke-cit : einige, manche (Ka + Chid)

śmaśānam : Verbrennungsplatz (Shmashana)

ca : und, aber (Cha)

mahā-patham : den Großen Pfad (Mahapatha)

ke-cit : einige, manche (Ka + Chid)

vadanti : benennen, nennen (vad)

ādhārām : die Grundlage, Stütze (Adhara)

suṣumnām : Sushumna

ca : und (Cha)

sarasvatīm : Sarasvati

Erläuterungen

In der Hatha Yoga Pradipika (Vers 3.4) werden für die Sushumna die folgenden Synonyme aufgezählt: Shunyapadavi ("Pfad der Leere"), Brahmarandhra ("Öffnung Brahmans"), Mahapatha ("Großer Pfad"), Shmashana ("Verbrennungsplatz"), Shambhavi "die zu Shambhu (Shiva) Gehörige" und Madhyamarga ("mittlerer, zentraler Weg").

Die Bezeichnung Avadhuti für die Sushumna ist in der buddhistischen Schule des Vajrayana üblich.

Viveka 2 Vers 7:

Versmaß: Anushtubh (Shloka)

नाम्नि मतान्तरे भेदो नित्यैका ज्ञानचक्षुषाम् | एनामाश्रित्य तत्त्वानि वसन्ति नृकलेवरे || २.७ ||

nāmni matāntare bhedo nityaikā jñāna-cakṣuṣām | enām āśritya tattvāni vasanti nṛ-kalevare || 2.7 ||

Übersetzung

Wort-für-Wort-Übersetzung

nāmni : hinsichtlich des Namens, der Erscheinungsform (Naman)

matāntare : in verschiedenen (Antara) Lehren, Lehrmeinungen (Mata)

bhedaḥ : (gibt es) eine Unterscheidung (Bheda)

nityaikā : (sie ist) immer (Nitya) Eine (Eka)

jñāna-cakṣuṣām : für diejenigen, die mit dem inneren Auge schauen (Jnanachakshus)

enām : ihr (Ena)

āśritya : beruhend auf, abhängig von (ā + śri)

tattvāni : die Elemente, Grundbestandteile, Prinzipien (Tattva)

vasanti : existieren ("wohnen", vas)

nṛ-kalevare : im Körper (Kalevara) des Menschen (Nri)

Erläuterungen

Viveka 2 Vers 8:

Versmaß: Anushtubh (Shloka)

गङ्गायमुनयोर्मध्ये वहत्येका सुखान्विता | आसां तु सङ्गमे स्नात्वा धन्या यान्ति परां गतिम् || २.८ ||

gaṅgā-yamunayor madhye vahaty ekā sukhānvitā | āsāṃ tu saṅgame snātvā dhanyā yānti parāṃ gatim || 2.8 ||

Übersetzung

Wort-für-Wort-Übersetzung

gaṅgā-yamunayoḥ : Ganga und Yamuna

madhye : zwischen ("in der Mitte", Madhya)

vahati : sie fließt (vah)

ekā : allein, für sich (Eka)

sukhānvitā : behaglich, leicht, freudvoll, "von Freude (Sukha) begleitet (Anvita)"

āsām : dieser (drei Flüsse, Idam)

tu : aber (Tu)

saṅgame : am, im Zusammenfluss (Sangama)

snātvā : nachdem sie gebadet haben (snā)

dhanyāḥ : die Glücklichen, Gesegneten (Dhanya)

yānti : gehen, gelangen (yā)

parām : zur höchsten (Para)

gatim : Zuflucht (Gati)

Erläuterungen

Kapitel 3 : Die Untersuchung des Mondes – candra-vivekaḥ

Viveka 3 Vers 1:

Versmaß: Anushtubh (Shloka)

मेरुशृङ्गे स्थितश्चन्द्रो द्विरष्टकलया युतः | अहर्निशं तुषाराभां सुधां वर्षत्यधोमुखः || ३.१ ||

meru-śṛṅge sthitaś candro dvir-aṣṭa-kalayā yutaḥ | ahar-niśaṃ tuṣārābhāṃ sudhāṃ varṣaty adho-mukhaḥ || 3.1 ||

Übersetzung

Wort-für-Wort-Übersetzung

meru-śṛṅge : auf dem Gipfel, an der Spitze (Shringa) des Meru

sthitaḥ : befindet sich (Sthita)

candraḥ : der Mond (Chandra)

dvir-aṣṭa-kalayā : mit sechszehn "zweimal (Dvis) acht (Ashta)" Strahlen ("Sechzehnteln", Kala)

yutaḥ : versehen (Yuta)

ahar-niśam : beständig, Tag und Nacht (Aharnisha)

tuṣārābhām : tauähnlichen (Tushara-Abha)

sudhām : Nektar (Sudha)

varṣati : regnet (vṛṣ)

adho-mukhaḥ : nach unten gerichtet, nach unten geöffnet (Adhomukha)

Erläuterungen

Viveka 3 Vers 2: Die erste Erscheinungsform des Mondes

Versmaß: Anushtubh (Shloka)

ततोऽमृतं द्विधाभूतं ज्ञातव्यं तात्त्विकैर्नरैः | इडामार्गेण पुष्ट्यर्थमेति मन्दाकिनीजलम् || ३.२ ||

tato'mṛtaṃ dvidhā-bhūtaṃ jñātavyaṃ tāttvikair naraiḥ | iḍā-mārgeṇa puṣṭy-artham eti mandākinī-jalam || 3.2 ||

Übersetzung

Wort-für-Wort-Übersetzung

tataḥ : von dort (kommend, Tatas)

amṛtam : der Unsterblichkeitsnektar (Amrita)

dvidhā-bhūtam : als zweigeteilt (Dvidhabhuta)

jñātavyam : ist zu kennen (Jnatavya)

tāttvikaiḥ : die die Wirklichkeit, die Grundelemente kennen (Tattvika)

naraiḥ : von den Männern, Menschen (Nara)

iḍā-mārgeṇa : durch den Ida-Kanal ("Weg", Marga)

puṣṭy-artham : zum Zwecke (Artha) des Nährens, Gedeihens (Pushti)

eti : fließt ("geht", i)

mandākinī-jalam : das Wasser (Jala) der Mandakini (Ganga)

Erläuterungen

Viveka 3 Vers 3: Die erste Erscheinungsform des Mondes

Versmaß: Anushtubh (Shloka)

पुष्णाति सकलं देहं सूक्ष्मनाडीपथागतम् | एष चन्द्रस्वरूपो हि वाममार्गे व्यवस्थितः || ३.३ ||

puṣṇāti sakalaṃ dehaṃ sūkṣma-nāḍī-pathāgatam | eṣa candra-sva-rūpo hi vāma-mārge vyavasthitaḥ || 3.3 ||

Übersetzung

Wort-für-Wort-Übersetzung

puṣṇāti : es nährt (puṣ)

sakalam : den ganzen (Sakala)

deham : Körper (Deha)

sūkṣma-nāḍī-pathāgatam : durch ("durchlaufend", Agata) die Wege (Patha) der feinstofflichen (Sukshma) Kanäle (Nadi)

eṣaḥ : diese (Etad)

candra-sva-rūpaḥ : Erscheinungsform (Svarupa) des Mondes (Chandra)

hi : gewiss (Hi)

vāma-mārge : im linken (Vama) Energiekanal ("Weg", Marga)

vyavasthitaḥ : befindet sich (Vyavasthita)

Erläuterungen

"Im linken Kanal" (vāma-mārge) bezieht sich auf iḍā-mārgeṇa im vorangehenden Vers 3.2.

Viveka 3 Vers 4: Die zweite Erscheinungsform des Mondes

Versmaß: Anushtubh (Shloka)

अपरः कुन्दवृन्दाभो हर्षाकर्षितमण्डलः | मध्यमामध्यमार्गेण सृष्ट्यर्थं याति चन्द्रमाः || ३.४ ||

aparaḥ kunda-vṛndābho harṣākarṣita-maṇḍalaḥ | madhyamā-madhya-mārgeṇa sṛṣṭy-arthaṃ yāti candramāḥ || 3.4 ||

Übersetzung

Wort-für-Wort-Übersetzung

aparaḥ : der andere (Apara)

kunda-vṛndābhaḥ : ähnlich (Abha) einem Büschel (Vrinda) Jasminblüten (Kunda)

harṣākarṣita-maṇḍalaḥ : (wenn sein) Hof ("Kreis", Mandala) aufgrund sexueller Lust, Erregung (Harsha) zusammengezogen ist (Akarshita)

madhyamā-madhya-mārgeṇa : durch den mittleren (Madhya) Kanal ("Weg", Marga) der (Energie der) Mitte (Madhyama)

sṛṣṭy-artham : zum Zwecke (Artha) des Schöpfungsvorgangs (Srishti)

yāti : fließt ("geht", yā)

candramāḥ : Mond (Chandramas)

Erläuterungen

Blüten von Jasminum multiflorum (Kunda).

Kapitel 4 : Die Untersuchung der Sonne – sūrya-vivekaḥ

Viveka 4 Vers 1: Der Sitz der Sonne

Versmaß: Anushtubh (Shloka)

मध्यमामूलसंस्थाने तिष्ठति सूर्यमण्डलः | कलाद्वादशसंपूर्णो दीप्यमानः स्वरश्मिभिः || ४.१ ||

madhyamā-mūla-saṃsthāne tiṣṭhati sūrya-maṇḍalaḥ | kalā-dvādaśa-saṃpūrṇo dīpyamānaḥ sva-raśmibhiḥ || 4.1 ||

Übersetzung

Wort-für-Wort-Übersetzung

madhyamā-mūla-saṃsthāne : am Ort (Samsthana) der Basis ("Wurzel", Mula) der (Energie der) Mitte (Madhyama)

tiṣṭhati : befindet sich (sthā)

sūrya-maṇḍalaḥ : die Sonnenscheibe (Surya-Mandala)

kalā-dvādaśa-saṃpūrṇaḥ : vollständig (Sampurna) mit zwölf (Dvadasha) Strahlen ("Sechzehnteln", Kala)

dīpyamānaḥ : scheinend, leuchtend (dīp)

sva-raśmibhiḥ : mit ihren eigenen (Sva) Strahlen (Rashmi)

Erläuterungen

Viveka 4 Vers 2:

Versmaß: Anushtubh (Shloka)

ऊर्ध्वं वहति दक्षेण तीक्ष्णमूर्तिः प्रजापतिः | व्याप्नोति सकलं देहं नाड्याकाशपथाश्रितः || ४.२ ||

ūrdhvaṃ vahati dakṣeṇa tīkṣṇa-mūrtiḥ prajā-patiḥ | vyāpnoti sakalaṃ dehaṃ nāḍy-ākāśa-pathāśritaḥ || 4.2 ||

Übersetzung

Wort-für-Wort-Übersetzung

ūrdhvam : aufwärts (Urdhva)

vahati : fließt (vah)

dakṣeṇa : durch den rechten (Kanal, Daksha)

tīkṣṇa-mūrtiḥ : von feuriger (Tikshna) Gestalt (Murti)

prajā-patiḥ : der Herr der Geschöpfe (Prajapati)

vyāpnoti : durchdringt (vi + āp)

sakalam : den ganzen, gesamten (Sakala)

deham : Körper (Deha)

nāḍy-ākāśa-pathāśritaḥ : vermittels ("gestützt auf", Ashrita) der Wege (Patha) des Raumes (Akasha) in den feinstofflichen Kanälen (Nadi)

Erläuterungen

Im Vers 1.18 wurde Prajapati, der "Herr der Geschöpfe", als Gott Brahma (bzw. die ihm zugehörige Energie) identifiziert.

Viveka 4 Vers 3:

Versmaß: Anushtubh (Shloka)

ग्रसति चन्द्रनिर्यासं भ्रमति वायुमण्डलैः | दहति सप्त धातूंश्च सूर्यः सर्वशरीरके || ४.३ ||

grasati candra-niryāsaṃ bhramati vāyu-maṇḍalaiḥ | dahati sapta dhātūṃś ca sūryaḥ sarva-śarīrake || 4.3 ||

Übersetzung

Wort-für-Wort-Übersetzung

grasati : verschlingt (gras)

candra-niryāsaṃ : den Ausfluss (Niryasa) des Mondes (Chandra)

bhramati : bewegt sich, wandert ("kreist", bhram)

vāyu-maṇḍalaiḥ : durch die Bahnen ("Kreise", Mandala) der Winde (Vayu hindurch, d.h. sie durchkreuzt bzw. "schneidet" diese Bahnen)

dahati : verbrennt (dah)

sapta : die sieben (Sapta)

dhātūn : Körpergewebe (Dhatu)

ca : und (Cha)

sūryaḥ : die Sonne (Surya)

sarva-śarīrake : in allen (Sarva) Körpern (Shariraka)

Erläuterungen

Das Kompositum vāyu-maṇḍalaiḥ "durch die Wind-Bahnen" erinnert hier an den Begriff kāṣṭhā (Kashtha) "die himmlischen Bahnen, in welchen Wind und Wolken laufen" (PW). Insofern die "Sonne" in diesem Vers in ihren zerstörerischen Aspekten beschrieben wird ("verschlingt, verbrennt"), scheint das Verb bhramati in Verbindung mit dem Instrumental Pl. vāyu-maṇḍalaiḥ im Sinne von "durchkreuzt, schneidet" gebraucht zu sein.

Als die sieben Körpergewebe (Dhatu) bzw. Hauptbestandteile des Körpers gelten im Ayurveda die folgenden: Rasa (Nahrungssaft), Rakta (Blut), Mamsa (Fleisch), Medas (Fett), Asthi (Knochen), Majja (Knochenmark), Shukra (männlicher Samen).

Viveka 4 Vers 4:

Versmaß: Anushtubh (Shloka)

एष सूर्यः परो मूर्तिर्नराणां दक्षिणे पथि | वहति लग्नयोगेन सृष्टिसंहारकारकः || ४.४ ||

eṣa sūryaḥ paro mūrtir narāṇāṃ dakṣiṇe pathi | vahati lagna-yogena sṛṣṭi-saṃhāra-kārakaḥ || 4.4 ||

Übersetzung

Wort-für-Wort-Übersetzung

eṣaḥ : diese (Etad)

sūryaḥ : Sonne (Surya)

paraḥ : die höchste (Para)

mūrtiḥ : Manifestation, Erscheinungsform (Murti)

narāṇām : der Menschen, der Männer (Nara)

dakṣiṇe : im rechten (Dakshina)

pathi : Kanal ("Pfad", Path)

vahati : fließt (vah)

lagna-yogena : entsprechend der Konstellation (Yoga) der Schnittpunkte der Bahnen der Gestirne (Lagna)

sṛṣṭi-saṃhāra-kārakaḥ : bewirkt (Karaka) Schöpfung (Srishti) und Zerstörung (Samhara)

Erläuterungen

Viveka 4 Vers 5:

Versmaß: Anushtubh (Shloka)

दक्षोत्तरगतिं त्यक्त्वा यदा मेरुसमो रविः | विषुवं तद्विजानीयात्पुण्यकालं कलेवरे || ४.५ ||

dakṣottara-gatiṃ tyaktvā yadā meru-samo raviḥ | viṣuvaṃ tad vijānīyāt puṇya-kālaṃ kalevare || 4.5 ||

Übersetzung

Wort-für-Wort-Übersetzung

dakṣottara-gatim : (ihren) südlichen (Daksha) und nördlichen (Uttara) Lauf (Gati)

tyaktvā : verlassen hat ("verlassen habend", tyaj)

yadā : wenn (Yada)

meru-samaḥ : auf gleicher Höhe (Sama) mit Meru

raviḥ : die Sonne (Ravi)

viṣuvam : als Tagundnachtgleiche (Vishuva)

tat : das (Tad)

vijānīyāt : man soll kennen (jñā)

puṇya-kālam : eine heilige, günstige (Punya) Zeit (Kala)

kalevare : im Körper (Kalevara)

Erläuterungen

Viveka 4 Vers 6:

Versmaß: Anushtubh (Shloka)

ज्ञात्वा च विषुवं देहे साभ्यासवीर्यशालिनः | उत्क्रान्तिं कालयोगेन सुखात्कुर्वन्ति योगिनः || ४.६ ||

jñātvā ca viṣuvaṃ dehe sābhyāsa-vīrya-śālinaḥ | utkrāntiṃ kāla-yogena sukhāt kurvanti yoginaḥ || 4.6 ||

Übersetzung

Wort-für-Wort-Übersetzung

jñātvā : indem sie erkennen ("erkannt habend", jñā)

ca : und, aber (Cha)

viṣuvam : die Tagundnachtgleiche (Vishuva)

dehe : im Körper (Deha)

sābhyāsa-vīrya-śālinaḥ : die aufgrund ("mit", Sa ihrer) Übungspraxis (Abhyasa) über Energie (Virya) verfügen (Shalin)

utkrāntim : das Sterben ("den Hinausgang", Utkranti)

kāla-yogena : in Verbindung (Yoga) mit dem richtigen Zeitpunkt (Kala)

sukhāt : mit Leichtigkeit, ohne Mühe (Sukha)

kurvanti : vollziehen ("machen", kṛ)

yoginaḥ : die Yogins

Erläuterungen

Viveka 4 Vers 7:

Versmaß: Anushtubh (Shloka)

ऋतुः सन्ध्या दिवारात्रिकलाकाष्ठाक्षणादयः | आदानं च विसर्गश्च सर्वं च सूर्यतो भवेत् || ४.७ ||

ṛtuḥ sandhyā divā-rātri-kalā-kāṣṭhā-kṣaṇādayaḥ | ādānaṃ ca visargaś ca sarvaṃ ca sūryato bhavet || 4.7 ||

Übersetzung

Wort-für-Wort-Übersetzung

ṛtuḥ : Jahreszeit (Ritu)

sandhyā : die Übergangszeit, d.h. Morgen- und Abenddämmerung (Sandhya)

divā-rātri-kalā-kāṣṭhā-kṣaṇādayaḥ : Tag und Nacht (Divaratri), die Kala, Kashtha, Kshana usw. (Adi genannten Zeitabschnitte)

ādānam : die Zeit der nordwärts wandernden Sonne (Adana)

ca : und (Cha)

visargaḥ : die Zeit der südwärts wandernden Sonne (Visarga)

ca : und

sarvam : das alles (Sarva)

ca : und

sūryataḥ : durch die Sonne (Surya + tas)

bhavet : entsteht (bhū)

Erläuterungen

Die Kala, Kashtha und Kshana genannten Zeitabschnitte bzw. Zeiteinheiten haben ja nach Berechnungssystem verschiedene Dauer. Sie können hier einerseits als von jeweils nachfolgend kürzerer Dauer verstanden werden, wobei Kshana als kürzeste Einheit einen "Augenblick" bedeutet. Andererseits könnte Kshana auch im Sinne der astronomischen Zeiteinheit eines Muhurta (der dreißigste Teil von 24 Stunden, das sind 48 Minuten) gemeint sein.

Adana bezeichnet die Jahreshälfte der nordwärts wandernden Sonne zwischen Winter- und Sommersonnenwende, also die drei Jahreszeiten Shishira (Spätwinter), Vasanta (Frühling) und Grishma (Sommer). Hier ist die Sonne und damit das Element Feuer (Agni) vorherrschend, daher ist diese Zeit Agneya ("feurig").

Visarga bezeichnet die Jahreshälfte der südwärts wandernden Sonne zwischen Sommer- und Wintersonnenwende, also die Jahreszeiten Varsha (Regenzeit), Sharad (Herbst) und Hemanta (Frühwinter). Hier ist der kühlende und Feuchtigkeit spendende Mond (Soma) vorherrschend, daher ist diese Zeit Saumya ("mondig"), d.h. kühl und feucht.

Viveka 4 Vers 8:

Versmaß: Anushtubh (Shloka)

सूर्यसोमाभिसंबन्धो यदा भवति योगतः | बाह्ये सृष्टिस्तदा ज्ञेया योगोऽभ्यन्तरतो भवेत् || ४.८ ||

sūrya-somābhisaṃbandho yadā bhavati yogataḥ | bāhye sṛṣṭis tadā jñeyā yogo 'bhyantarato bhavet || 4.8 ||

Übersetzung

Wort-für-Wort-Übersetzung

sūrya-somābhisaṃbandhaḥ : eine Beziehung (Abhisambandha) zwischen Sonne (Surya) und Mond (Soma)

yadā : wenn (Yada)

bhavati : besteht (bhū)

yogataḥ : aufgrund (ihrer) Verbindung, Konjunktion, (ihres) Zusammentreffens (Yoga + tas, oder als Adverb Yogatas: auf die richtige Weise)

bāhye : im Außen (Bahya)

sṛṣṭiḥ : Schöpfung (Srishti)

tadā : dann (Tada)

jñeyā : ist zu wissen, zu erkennen (Jneya)

yogaḥ : (der Zustand des) Yoga

abhyantarataḥ : im Innern (Abhyantaratas)

bhavet : entsteht (bhū)

Erläuterungen

Eine Konjunktion (Yoga) von Sonne und Mond führt von der Erde aus gesehen entweder zu einer Sonnenfinsternis (wenn bei Neumond der Mond genau zwischen Sonne und Erde steht) oder einer Mondfinsternis (wenn bei Vollmond die Erde genau zwischen Sonne und Mond steht).

Viveka 4 Vers 9: Sonnen- und Mondfinsternis

Versmaß: Anushtubh (Shloka)

ग्रहणं तद्विजानीयाद्बाह्याभ्यन्तरतो ध्रुवम् | बाह्ये पुण्यतमः कालो मुक्तिश्चाभ्यन्तरे भवेत् || ४.९ ||

grahaṇaṃ tad vijānīyād bāhyābhyantarato dhruvam | bāhye puṇyatamaḥ kālo muktiś cābhyantare bhavet || 4.9 ||

Übersetzung

Wort-für-Wort-Übersetzung

grahaṇam : als Finsternis, Sonnen- bzw. Mondfinsternis (Grahana)

tat : das (Tad)

vijānīyāt : man soll kennen, erkennen (vi + jñā)

bāhyābhyantarataḥ : im Außen (Bahya) und im Innern (Abhyantaratas)

dhruvam : gewiss (Dhruva)

bāhye : im Außen (Bahya)

puṇyatamaḥ : der allergünstigste, allerheiligste (Punya + tama)

kālaḥ : Zeitpunkt (Kala)

muktiḥ : Erlösung, Befreiung (Mukti)

ca : und (Cha)

abhyantare : im Innern (Abhyantara)

bhavet : ist, entsteht (bhū)

Erläuterungen

Das Wissen um den Zeitpunkt (Kala) einer Sonnen- bzw. Mondfinsternis im Außen ist aus astrologischer Sicht sehr bedeutsam. Der nach Erlösung strebende Yogin bzw. die Yogini nutzt deren Entsprechung in der "inneren Welt" - dem feinstofflichen Körper - zur Meditation.

Viveka 4 Vers 10:

Versmaß: Anushtubh (Shloka)

चन्द्रबिम्बं यदा सूर्यो गृह्णाति चाभ्रमण्डलात् | अन्योन्यं जायते योगस्तस्माद्योगो हि भण्यते || ४.१० ||

candra-bimbaṃ yadā sūryo gṛhṇāti cābhra-maṇḍalāt | anyonyaṃ jāyate yogas tasmād yogo hi bhaṇyate || 4.10 ||

Übersetzung

Wort-für-Wort-Übersetzung

candra-bimbam : die Mondscheibe (Chandrabimba)

yadā : wenn (Yada)

sūryaḥ : die Sonne (Surya)

gṛhṇāti : ergreift, raubt, d.h. verfinstert (gṛh)

ca : und (Cha)

abhra-maṇḍalāt : vom Himmelskreis, aus dem Himmelskreis (Abhra-Mandala)

anyonyam : eine gegenseitige, wechselseitige (Anyonya)

jāyate : entsteht (jan)

yogaḥ : Verbindung (Yoga)

tasmāt : deshalb (Tasmat)

yogaḥ : Konjunktion (Yoga)

hi : gewiss (Hi)

bhaṇyate : es wird genannt (bhaṇ)

Erläuterungen

Das "Ergreifen" bzw. Verfinstern von Sonne und Mond wird im Allgemeinen mit dem Dämonen Rahu in Verbindung gebracht. Die (teilweise) Verfinsterung des Vollmondes bei einer Mondfinsternis wird durch den Erdschatten verursacht, der mythologisch als Rahu gedeutet wurde.

Bei einer sogenannten ringförmigen Sonnenfinsternis sieht es so aus, als ob die Sonne den Mond "verschlingt".

Viveka 4 Vers 11:

Versmaß: Anushtubh (Shloka)

सूर्यो वह्निर्यदा राहुरूर्ध्वं व्रजति देहतः | अधश्चन्द्रामृतं याति तदा मृत्युर्नृणां भवेत् || ४.११ ||

sūryo vahnir yadā rāhur ūrdhvaṃ vrajati dehataḥ | adhaś candrāmṛtaṃ yāti tadā mṛtyur nṛṇāṃ bhavet || 4.11 ||

Übersetzung

Wort-für-Wort-Übersetzung

sūryaḥ : die Sonne (Surya)

vahniḥ : das Feuer (Vahni)

yadā : wenn (Yada)

rāhuḥ : Rahu

ūrdhvam : aufwärts (Urdhva)

vrajati : steigt, geht (vraj)

dehataḥ : im Körper (Deha + tas)

adhaḥ : abwärts (Adhas)

candrāmṛtam : der Mondnektar (Chandramrita)

yāti : steigt, geht (yā)

tadā : dann (Tada)

mṛtyuḥ : der Tod (Mrityu)

nṛṇām : der Menschen (Nri)

bhavet : geschieht, entsteht (bhū)

Erläuterungen

Der Mond- und Sonnenfinsternisse verursachende "Dämon" Rahu ist in der Astrologie auch als "Drachenkopf" und aufsteigender Mondknoten bekannt.

Viveka 4 Vers 12:

Versmaß: Anushtubh (Shloka)

सर्वाण्येव हि तत्त्वानि व्रजन्त्यूर्ध्वं कलेवरे | एतौ मुक्तिप्रदौ ख्यातौ सूर्याचन्द्रमसौ तदा || ४.१२ ||

sarvāṇy eva hi tattvāni vrajanty ūrdhvaṃ kalevare | etau mukti-pradau khyātau sūryā-candramasau tadā || 4.12 ||

Übersetzung

Wort-für-Wort-Übersetzung

sarvāṇi : alle (Sarva)

eva : nur (Eva)

hi : gewiss (Hi)

tattvāni : Elemente, Grundbestandteile, Prinzipien (Tattva)

vrajanti : steigen, gehen (vraj)

ūrdhvam : aufwärts (Urdhva)

kalevare : im Körper (Kalevara)

etau : diese beiden (Etad)

mukti-pradau : Erlösung, Befreiung (Mukti) verleihend (Prada)

khyātau : werden genannt (Khyata)

sūryā-candramasau : Sonne (Surya) und Mond (Chandramas)

tadā : dann (Tada)

Erläuterungen

Kapitel 5: Die Untersuchung des Feuers – vahni-vivekaḥ

Viveka 5 Vers 1: Der Sitz des Feuers

Versmaß: Anushtubh (Shloka)

कलाभिर्दशभिर्युक्तः सूर्यमण्डलमध्यतः | वसति वस्तिदेशे च वह्निरन्नविपाचकः || ५.१ ||

kalābhir daśabhir yuktaḥ sūrya-maṇḍala-madhyataḥ | vasati vasti-deśe ca vahnir anna-vipācakaḥ || 5.1 ||

Übersetzung

Wort-für-Wort-Übersetzung

kalābhiḥ : Strahlen ("Sechzehnteln", Kala)

daśabhiḥ : mit zehn (Dasha)

yuktaḥ : versehen (Yukta)

sūrya-maṇḍala-madhyataḥ : inmitten (Madhyatas) der Sonnenscheibe (Surya-Mandala)

vasati : sitzt ("wohnt", vas)

vasti-deśe : in der Gegend (Desha) der Blase (Vasti)

ca : und (Cha)

vahniḥ : das Feuer (Vahni)

anna-vipācakaḥ : der Verdauer (Vipachaka) der Nahrung (Anna)

Erläuterungen

Der Sitz der "Sonnenscheibe" (Surya-Mandala) ist laut Vers 4.1 an der Basis der "(Energie der) Mitte" (Madhyama, d.h. am unteren Ende der Sushumna). Die Harnblase (Vasti) befindet sich anatomisch gesehen hinter dem Schambein und liegt auf dem Beckenboden auf.

Viveka 5 Vers 2:

Versmaß: Anushtubh (Shloka)

यो वै वह्निः स वै सूर्यो यः सूर्यः स हुताशनः | एतावेकतरौ दृष्टौ सूक्ष्मभेदेन भेदितौ || ५.२ ||

yo vai vahniḥ sa vai sūryo yaḥ sūryaḥ sa hutāśanaḥ | etāv ekatarau dṛṣṭau sūkṣma-bhedena bheditau || 5.2 ||

Übersetzung

Wort-für-Wort-Übersetzung

yaḥ : was, welches (Yad)

vai : gewiss (Vai)

vahniḥ : das Feuer (Vahni)

saḥ : das (Tad)

vai : gewiss (Vai)

sūryaḥ : die Sonne (Surya)

yaḥ : was, welche (Yad)

sūryaḥ : die Sonne (Surya)

saḥ : das (Tad)

hutāśanaḥ : das Feuer (Hutashana)

etau : diese beiden (Etad)

ekatarau : als ein und dasselbe ("eines von beiden", Ekatara)

dṛṣṭau : werden angesehen (Drishta)

sūkṣma-bhedena : mit einem feinen (Sukshma) Unterschied (Bheda)

bheditau : werden unterschieden (Bhedita)

Erläuterungen

Viveka 5 Vers 3:

Versmaß: Anushtubh (Shloka)

यावत्सूर्यस्य मध्यस्थः कालानलः कलेवरे | तावद्बिन्दुप्रवाहो ऽयमविच्छिन्नः सुधामयः | ५.३ ||

yāvat sūryasya madhyasthaḥ kālānalaḥ kalevare | tāvad bindu-pravāho 'yam avicchinnaḥ sudhā-mayaḥ || 5.3 ||

Übersetzung

Wort-für-Wort-Übersetzung

yāvat : solange wie (Yavat)

sūryasya : der Sonne (Surya)

madhya-sthaḥ : inmitten, in der Mitte (Madhyastha)

kālānalaḥ : das Feuer der (alles verzehrenden) Zeit (Kalanala)

kalevare : im Körper (Kalevara)

tāvat : (genau) solange (Tavat)

bindu-pravāhaḥ : Strom, Fluss (Pravaha) des Bindu ("Tropfens")

ayam : der (Ayam)

avicchinnaḥ : ist ununterbrochen (Avichchhinna)

sudhā-mayaḥ : aus Nektar bestehend, Nektar enthaltend (Sudhamaya)

Erläuterungen

Viveka 5 Vers 4:

Versmaß: Anushtubh (Shloka)

वह्निर्बलप्रदो लोके वह्निरायुःप्रदायकः | स्वस्थो यावदयं वह्निर्नरस्तावन्निरामयः || ५.४ ||

vahnir bala-prado loke vahnir āyuḥ-pradāyakaḥ | svastho yāvad ayaṃ vahnir naras tāvan nirāmayaḥ || 5.4 ||

Übersetzung

Wort-für-Wort-Übersetzung

vahniḥ : das Feuer (Vahni)

bala-pradaḥ : verleiht (Prada) Kraft (Bala)

loke : dem Menschen, den Leuten ("in der Welt", Loka)

vahniḥ : das Feuer

āyuḥ-pradāyakaḥ : verleiht (Pradayaka) langes Leben (Ayus)

sva-sthaḥ : sich in seinem natürlichen Zustand befindet (Svastha)

yāvat : solange wie (Yavat)

ayam : das (Ayam)

vahniḥ : Feuer

naraḥ : der Mensch (Nara)

tāvat : (genauso) lange (Tavat)

nirāmayaḥ : ist frei von Krankheit (Niramaya)

Erläuterungen

Kapitel : Die allgemeine Untersuchung des Atems ("Windes") – sāmānya-vāyu-vivekaḥ

Viveka 6 Vers 1:

Versmaß: Anushtubh (Shloka)

जगतां प्राणभूताय ज्ञानरूपाय देहिनाम् | तत्त्वानां सारभूताय नमो नाथाय वायवे || ६.१ ||

jagatāṃ prāṇa-bhūtāya jñāna-rūpāya dehinām | tattvānāṃ sāra-bhūtāya namo nāthāya vāyave || 6.1 ||

Übersetzung

Wort-für-Wort-Übersetzung

jagatām : der Lebendigen ("Beweglichen", Jagat)

prāṇa-bhūtāya : (welcher) der Lebenshauch ist (Pranabhuta)

jñāna-rūpāya : (welcher) die Form (Rupa) des Bewusstseins (Jnana hat)

dehinām : der Verkörperten (Dehin)

tattvānām : der Elemente, Grundbestandteile, Prinzipien (Tattva)

sāra-bhūtāya : dem Wichtigsten, Besten ("die Essenz seiend", Sarabhuta)

namaḥ : Verehrung (Namas)

nāthāya : dem Herrn (Natha)

vāyave : dem Atem ("Wind", Vayu)

Erläuterungen

Viveka 6 Vers 2:

Versmaß: Anushtubh (Shloka)

यस्यैकस्य प्रसादेन व्यवहारः प्रवर्तते | पृथिव्यादीनि चत्वारि विधृतानि पृथक्पृथक् || ६.२ ||

yasyaikasya prasādena vyavahāraḥ pravartate | pṛthivy-ādīni catvāri vidhṛtāni pṛthak pṛthak || 6.2 ||

Übersetzung

Wort-für-Wort-Übersetzung

yasya : dessen (Yad)

ekasya : allein ("einzig", Eka)

prasādena : durch die Gnade (Prasada)

vyavahāraḥ : Aktivität, die Lebensvorgänge (Vyavahara)

pravartate : geschieht, stattfindet (pra + vṛt)

pṛthivy-ādīni : Erde (Prithivi) usw. ("angefangen mit", Adi)

catvāri : die vier (Elemente, Chatur)

vidhṛtāni : erhalten, bewahrt werden (Vidhrita)

pṛthak pṛthak : jedes für sich, im einzelnen (Prithak)

Erläuterungen

Dieser Vers setzt syntaktisch den Satz aus 6.1 fort: "Dem Wind (vāyave ...), dessen (yasya ...)".

Viveka 6 Vers 3:

Versmaß: Anushtubh (Shloka)

लोकाश्च सागराः सर्वे सर्वाणि भुवनानि च | तानि सर्वाणि तिष्ठन्ति सर्वतश्च समीरणैः || ६.३ ||

lokāś ca sāgarāḥ sarve sarvāṇi bhuvanāni ca | tāni sarvāṇi tiṣṭhanti sarvataś ca samīraṇaiḥ || 6.3 ||

Übersetzung

Wort-für-Wort-Übersetzung

lokāḥ : die Wesen, Welten, Existenzebenen (Loka)

ca : und (Cha)

sāgarāḥ : Meere, Ozeane (Sagara)

sarve : alle (Sarva)

sarvāṇi : alle (Sarva)

bhuvanāni : Wesen, Welten, Existenzebenen (Bhuvana)

ca : und

tāni : diese, sie (Tad)

sarvāṇi : alle

tiṣṭhanti : bestehen (sthā)

sarvataḥ : vollkommen, ganz und gar (Sarvatas)

ca : und

samīraṇaiḥ : durch die Winde (Samirana)

Erläuterungen

Die Wörter Loka und Bhuvana sind praktisch synonym: beide können "Wesen", verschiedene "Welten" sowie die sechs buddhistischen "Existenzebenen" bedeuten, wobei in letzterer Bedeutung Loka der üblichere Begriff ist.

Viveka 6 Vers 4:

Versmaß: Anushtubh (Shloka)

भ्राम्यन्ति चक्रमध्यस्था ग्रहाद्या मुनिसत्तमाः | भुवनं क्रोडतः कृत्वा महतैकेन वायुना || ६.४ ||

bhrāmyanti cakra-madhyasthā grahādyā muni-sattamāḥ | bhuvanaṃ kroḍataḥ kṛtvā mahataikena vāyunā || 6.4 ||

Übersetzung

Wort-für-Wort-Übersetzung

bhrāmyanti : wandern, kreisen (bhram)

cakra-madhyasthā : auf ihren ("inmitten", Madhyastha) Bahnen, Kreisen (Chakra)

grahādyāḥ : die Planeten (Graha) usw. ("angefangen mit", Adi)

muni-sattamāḥ : die besten (Sattama) der Weisen (Muni)

bhuvanam : die Welt (Bhuvana)

kroḍataḥ : in (ihr) Inneres ("an ihren Busen", Kroda + tas)

kṛtvā : genommen habend ("gemacht habend", kṛ)

mahatā : durch den großen (Mahat)

ekena : allein ("einzig", Eka)

vāyunā : Atem ("Wind", Vayu)

Erläuterungen

Muni kann im Plural auch die sieben Sterne des "Großen Bären" (Ursa major), d.h. die Hauptsterne des Sternbildes "Großer Wagen" bedeuten.

Viveka 6 Vers 5:

Versmaß: Anushtubh (Shloka)

बाह्यमण्डलचक्रेषु यथा वायुः प्रशस्यते | तथा शरीरमध्येषु वायुरेकः परो विभुः || ६.५ ||

bāhya-maṇḍala-cakreṣu yathā vāyuḥ praśasyate | tathā śarīra-madhyeṣu vāyur ekaḥ paro vibhuḥ || 6.5 ||

Übersetzung

Wort-für-Wort-Übersetzung

bāhya-maṇḍala-cakreṣu : in den äußeren (Bahya) Bahnen (Mandala) und Bereichen, Regionen (Chakra)

yathā : so wie (Yatha)

vāyuḥ : der Atem ("Wind", Vayu)

praśasyate : gepriesen, gerühmt wird (pra + śaṃs)

tathā : genau so (Tatha)

śarīra-madhyeṣu : im Innereren (Madhya) des Körpers (Sharira)

vāyuḥ : der Atem ("Wind")

ekaḥ : (als) der eine, einzige (Eka)

paraḥ : höchste (Para)

vibhuḥ : Herr, Gebieter (Vibhu)

Erläuterungen

Viveka 6 Vers 6:

Versmaß: Anushtubh (Shloka)

नानास्थानगतो वायुर्नानाकार्यप्रसाधकः | देहे किमपि तत्त्वं च वायोरन्यन्न विद्यते || ६.६ ||

nānā-sthāna-gato vāyur nānā-kārya-prasādhakaḥ | dehe kim api tattvaṃ ca vāyor anyan na vidyate || 6.6 ||

Übersetzung

Wort-für-Wort-Übersetzung

nānā-sthāna-gataḥ : in verschiedene (Nana) Orten, Bereichen (Sthana) befindlich (Gata)

vāyuḥ : der Atem ("Wind", Vayu)

nānā-kārya-prasādhakaḥ : er vollbringt (Prasadhaka) verschiedene (Nana) Aufgaben (Karya)

dehe : im Körper (Deha)

kim api : irgend ein (Kim Api)

tattvam : Element, Prinzip (Tattva)

ca : und, aber (Cha)

vāyoḥ : als der Atem ("wie der Wind", Vayu)

anyat : wichtigeres ("anderes, zweites", Anya)

na : nicht (Na)

vidyate : gibt, findet sich (vid)

Erläuterungen

Viveka 6 Vers 7: Die fünf Haupt-Vayus

Versmaß: Anushtubh (Shloka)

हृदि प्राणो वसेन्नित्यमपानो गुदमण्डले | समानो नाभिदेशे तु सदोदानश्च कण्ठके || ६.७ ||

hṛdi prāṇo vasen nityam apāno guda-maṇḍale | samāno nābhi-deśe tu sadodānaś ca kaṇṭhake || 6.7 ||

Übersetzung

Wort-für-Wort-Übersetzung

hṛdi : im Herzen (Hrid)

prāṇaḥ : der Prana

vaset : sitzt ("wohnt", vas)

nityam : immer, stets (Nitya)

apānaḥ : der Apana

guda-maṇḍale : im Umkreis (Mandala) des Afters (Guda)

samānaḥ : der Samana

nābhi-deśe : in der Region (Desha) des Nabels (Nabhi)

tu : aber (Tu)

sadā : immer (Sada)

udānaḥ : der Udana

ca : und (Cha)

kaṇṭhake : in der Kehle (Kanthaka)

Erläuterungen

Viveka 6 Vers 8: Die fünf Haupt-Vayus

Versmaß: Anushtubh (Shloka)

व्यानो व्यापी शरीरे च प्रधानाः पञ्च वायवः | एषां विस्तरतो भेदः कथितुं नैव शक्यते || ६.८ ||

vyāno vyāpī śarīre ca pradhānāḥ pañca vāyavaḥ | eṣāṃ vistarato bhedaḥ kathituṃ naiva śakyate || 6.8 ||

Übersetzung

Wort-für-Wort-Übersetzung

vyānaḥ : der Vyana

vyāpī : breitet sich aus, durchdringt (Vyapin)

śarīre : im Körper (Sharira)

ca : und (Cha)

pradhānāḥ : hauptsächlichen, wichtigsten (Pradhana)

pañca : die fünf (Pancha)

vāyavaḥ : Winde (Vayu)

eṣām : ihre (Etad)

vistarataḥ : ausführliche (Vistaratas)

bhedaḥ : Unterscheidung (Bheda)

kathitum : auseinanderzusetzen (kath)

na : nicht (Na)

eva : gar (Eva)

śakyate : ist möglich (śak)

Erläuterungen

Viveka 6 Vers 9: Die fünf Neben-Vayus

Versmaß: Anushtubh (Shloka)

नागादिवायवः पञ्च तथा पञ्चेन्द्रिये गताः | कुर्वन्ति ज्ञानसंभारं प्रेरिताश्च स्वकर्मभिः || ६.९ ||

nāgādi-vāyavaḥ pañca tathā pañcendriye gatāḥ | kurvanti jñāna-saṃbhāraṃ preritāś ca sva-karmabhiḥ || 6.9 ||

Übersetzung

Wort-für-Wort-Übersetzung

nāgādi-vāyavaḥ : Winde (Vayu) Naga usw. ("angefangen mit", Adi)

pañca : die fünf (Pancha)

tathā : desgleichen (Tatha)

pañcendriye : in den fünf (Pancha) Sinnesvermögen, Erkenntnisvermögen (Indriya)

gatāḥ : befindlich (Gata)

kurvanti : führen aus (kṛ)

jñāna-saṃbhāram : das Verarbeiten ("Zusammentragen", Sambhara) der Sinneseindrücke, des Wahrgenommenen ("Erkenntnisse", Jnana)

preritāḥ : angetrieben (Prerita)

ca : und (Cha)

sva-karmabhiḥ : von ihren jeweiligen ("eigenen", Sva) Funktionen (Karman)

Erläuterungen

Mit Indriya sind hier die fünf "Erkenntnisvermögen" (Jnanendriya bzw. Buddhindriya) gemeint. Obwohl diese oft als "Sinnesorgane" verstanden und auch mit den entsprechenden Wörtern für dieselben benannt werden ("Auge", "Ohr") usw., handelt es sich eher um die mit diesen (äußeren) Sinnesorganen in Verbindung stehenden (inneren) Bereiche wie Sehzentrum, Hörzentrum usw. im Gehirn.

Viveka 6 Vers 10: Prana und Apana

Versmaß: Anushtubh (Shloka)

असङ्ख्या वायवो देहे सन्ति यद्यप्युदाहृताः | तदपि श्रेष्ठकर्तारौ प्राणापानौ कृतावुभौ || ६.१० ||

asaṅkhyā vāyavo dehe santi yady apy udāhṛtāḥ | tad api śreṣṭha-kartārau prāṇāpānau kṛtāv ubhau || 6.10 ||

Übersetzung

Wort-für-Wort-Übersetzung

asaṅkhyāḥ : zahllose, unzählige (Asankhya)

vāyavaḥ : die Winde (Vayu)

dehe : im Körper (Deha)

santi : sind (as)

yady api : obwohl, wenn (Yadi) auch (Api)

udāhṛtāḥ : angeführt, genannt werden (Udahrita)

tad api : dennoch, trotzdem (Tad Api)

śreṣṭha-kartārau : als die vorzüglichsten, wichtigsten ("besten", Shreshtha) Schöpfer, Faktoren ("Handelnden", Kartri)

prāṇāpānau : Prana und Apana

kṛtau : werden bezeichnet ("wurden gemacht", Krita)

ubhau : beide (Ubha)

Erläuterungen

Viveka 6 Vers 11: Prana und Apana

Versmaß: Anushtubh (Shloka)

प्राणश्चन्द्रमयो ज्ञेयोऽपानः सूर्यमयस्तथा | उभौ शरीरनेतारौ यातायातं प्रकुर्वतः || ६.११ ||

prāṇaś candra-mayo jñeyo'pānaḥ sūrya-mayas tathā | ubhau śarīra-netārau yātāyātaṃ prakurvataḥ || 6.11 ||

Übersetzung

Wort-für-Wort-Übersetzung

prāṇaḥ : der Prana

candra-mayaḥ : als lunar, "aus Mond (Chandra) bestehend (Maya)"

jñeyaḥ : ist zu kennen (Jneya)

apānaḥ : der Apana

sūrya-mayaḥ : als solar, "aus Sonne (Surya) bestehend (Maya)"

tathā : desgleichen (Tatha)

ubhau : die beiden (Ubha)

śarīra-netārau : Führer, Lenker (Netri) des Körpers (Sharira)

yātāyātam : das Gehen und Kommen (Yatayata), den Daseinswandel

prakurvataḥ : bewirken (pra + kṛ)

Erläuterungen

"Lunar" und "solar" meint hier die Beziehung von Prana und Apana zu Mond und Sonne im Außen, d.h. im Makrokosmos.

Viveka 6 Vers 12: Prana und Apana

Versmaß: Anushtubh (Shloka)

सृष्टिसंहारकर्तारौ सुखदुःखप्रदायिनौ | एताभ्यां भूतवृद्धिश्च भूतानां च तथा क्षयः || ६.१२ ||

sṛṣṭi-saṃhāra-kartārau sukha-duḥkha-pradāyinau | etābhyāṃ bhūta-vṛddhiś ca bhūtānāṃ ca tathā kṣayaḥ || 6.12 ||

Übersetzung

Wort-für-Wort-Übersetzung

sṛṣṭi-saṃhāra-kartārau : sie bewirken (Kartri) Schöpfung (Srishti) und Zerstörung ("Zusammenziehen", Samhara)

sukha-duḥkha-pradāyinau : sie verleihen (Pradayin) Glück, Angenehmes (Sukha) und Leid, Unangenehmes (Duhkha)

etābhyām : durch sie, von ihnen (Etad)

bhūta-vṛddhiḥ : das Wachstum, Gedeihen (Vriddhi) der Lebewesen (Bhuta)

ca : und (Cha)

bhūtānām : der Lebewesen (Bhuta)

ca : und

tathā : ebenso (Tatha)

kṣayaḥ : das Verschwinden, der Niedergang ("Verminderung", Kshaya)

Erläuterungen

Viveka 6 Vers 13:

Versmaß: Anushtubh (Shloka)

अनयोर्यत्नतो योगः सदाभ्यस्यो मुमुक्षुभिः | एतद्द्वारेण धीराणां सर्वसिद्धिः प्रजायते || ६.१३ ||

anayor yatnato yogaḥ sadābhyasyo mumukṣubhiḥ | etad-dvāreṇa dhīrāṇāṃ sarva-siddhiḥ prajāyate || 6.13 ||

Übersetzung

Wort-für-Wort-Übersetzung

anayoḥ : dieser beiden (Idam)

yatnataḥ : sorgfältig, eifrig (Yatnatas)

yogaḥ : die Verbindung, Vereinigung (Yoga)

sadā : immer, stets (Sada)

abhyasyaḥ : ist zu praktizieren (Abhyasya)

mumukṣubhiḥ : von denen, die nach Erlösung streben (Mumukshu)

etad-dvāreṇa : vermittels (Dvara) deren (Vereinigung, Etad)

dhīrāṇām : denjenigen, die entschlossen, beherzt sind (Dhira)

sarva-siddhiḥ : alle (Sarva) übernatürlichen Kräfte (Siddhi)

prajāyate : entstehen (pra + jan)

Erläuterungen

Viveka 6 Vers 14:

Versmaß: Anushtubh (Shloka)

वायुतत्त्वात्परं नास्ति शरीरे च सदा विभुः | करोति सर्वकार्याणि यतो वायुश्चिदा विना || ६.१४ ||

vāyu-tattvāt paraṃ nāsti śarīre ca sadā vibhuḥ | karoti sarva-kāryāṇi yato vāyuś cid-ātmnā || 6.14 ||

Übersetzung

Wort-für-Wort-Übersetzung

vāyu-tattvāt : als das Element, Prinzip (Tattva) Wind (Vayu)

param : etwas Höheres, Größeres (Para)

na : nicht (Na)

asti : es gibt, existiert (as)

śarīre : im Körper (Sharira)

ca : und (Cha)

sadā : immer, stets (Sada)

vibhuḥ : mächtig, wirksam, überall gegenwärtig (Vibhu)

karoti : vollbringt (kṛ)

sarva-kāryāṇi : alle (Sarva) Aufgaben, Funktionen (Karya)

yataḥ : weil (Yatas)

vāyuḥ : der Wind (Vayu)

cid-ātmanā : durch reine Intelligenz (Chidatman)

Erläuterungen

Viveka 6 Vers 15:

Versmaß: Anushtubh (Shloka)

वह्निं प्रज्वाल्य यत्नेन पचत्यन्नादिकं यतः | करोति रससंवृद्धिमेको वायुश्चितिं विना || ६.१५ ||

vahniṃ prajvālya yatnena pacaty annādikaṃ yataḥ | karoti rasa-saṃvṛddhim eko vāyuś citiṃ vinā || 6.15 ||

Übersetzung

Wort-für-Wort-Übersetzung

vahnim : das Feuer (Vahni)

prajvālya : entfachend, anzündend ("in Flammen gesetzt habend", pra + jval)

yatnena : heftig, stark ("eifrig", Yatna)

pacati : verdaut ("kocht", pac)

annādikam : Reis ("Speise", Anna) usw. ("angefangen mit", Adika)

yataḥ : weil (Yatas)

karoti : verursacht, bewirkt ("macht", kṛ)

rasa-saṃvṛddhim : einen Zuwachs, eine Vermehrung ("Wachstum", Samvriddhi) des Nahrungssafts (Rasa)

ekaḥ : allein ("einzig", Eka)

vāyuḥ : der Wind, Atem (Vayu)

citim : Denken, Verstand (Chiti)

vinā : ohne (Vina)

Erläuterungen

Rasa "Nahrungssaft" bezeichnet hier das erste der sieben aus der Nahrung umgewandelten "Körpergewebe" bzw. Grundsubstanzen (Dhatu). Die Vorstellung bzw. Erkenntnis, dass sich der physische Körper aus der Umwandlung der Nahrung bildet spiegelt sich auch im Begriff Annamaya Kosha "die aus Nahrung (Anna) gemachte Hülle".

Das innere Feuer (Vahni), das sich hier auf das Verdauungsfeuer bezieht, ist somit von der Funktion des Wind-Elements (Vayu) abhängig.

Der Ausdruck citiṃ vinā "ohne Denken, Verstand" steht in Kontrast zu cid-ātmanā "durch reine Intelligenz" im vorangegangen Vers 6.14, womit auf die "höhere" Intelligenzform des Vayu verwiesen wird, die jenseits des rationalen, menschlichen Denken wirkt. Oder anders ausgedrückt: die Verdauung funktioniert dank der Intelligenz (Chid) des Vayu im Körper, ganz unabhängig vom Denken (Chiti) des Menschen.

Viveka 6 Vers 16:

Versmaß: Anushtubh (Shloka)

दृश्यन्ते ये शरीरे च व्याधयो विविधा बुधैः | अचिन्त्यादेव जायन्ते सर्वे ते वायुसंभवाः || ६.१६ ||

dṛśyante ye śarīre ca vyādhayo vividhā budhaiḥ | acintyād eva jāyante sarve te vāyu-saṃbhavāḥ || 6.16 ||

Übersetzung

Wort-für-Wort-Übersetzung

dṛśyante : gesehen, erkannt werden (dṛś)

ye : die, welche (Yad)

śarīre : im Körper (Sharira)

ca : und, aber (Cha)

vyādhayaḥ : Krankheiten (Vyadhi)

vividhāḥ : die verschiedenartigen (Vividha)

budhaiḥ : von den Verständigen (Budha)

acintyāt : aus etwas Unbegreiflichem (Achintya)

eva : wohl (Eva)

jāyante : entstehen (jan)

sarve : alle (Sarva)

te : diese (Tad)

vāyu-saṃbhavāḥ : haben ihren Ursprung (Sambhava) im Wind (Vayu)

Erläuterungen

Wie bereits aus den vorangegangenen Versen deutlich geworden, ist hier nicht vom Dosha "Wind" bzw. Vata die Rede, sondern von einer alles im Universum bewegenden Kraft, die sich u.a. als Prana im Allgemeinen und Prana Vayu im Speziellen ausdrückt.

Viveka 6 Vers 17:

Versmaß: Anushtubh (Shloka)

मृत्युदो मोक्षदो वायुः सृष्टिदः स्थितिदस्तथा | चेतना वायुयोगेन बुध्यते च कलेवरे || ६.१७ ||

mṛtyudo mokṣado vāyuḥ sṛṣṭidaḥ sthitidas tathā | cetanā vāyu-yogena budhyate ca kalevare || 6.17 ||

Übersetzung

Wort-für-Wort-Übersetzung

mṛtyudaḥ : verleiht den Tod (Mrityuda)

mokṣadaḥ : verleiht Erlösung (Mokshada)

vāyuḥ : der Wind (Vayu)

sṛṣṭidaḥ : verleiht Schöpfung (Srishtida)

sthitidaḥ : verleiht Beständigkeit (Sthitida)

tathā : ebenso (Tatha)

cetanā : Bewusstsein (Chetana)

vāyu-yogena : in Folge (Yoga) des Windes (Vayu)

budhyate : wird erfahren, wahrgenommen (budh)

ca : und (Cha)

kalevare : im Körper (Kalevara)

Erläuterungen

Viveka 6 Vers 18:

Versmaß: Anushtubh (Shloka)

यदि ब्रह्मादयो देवास्तिष्ठन्ति त्रिगुणान्विताः | न कुर्वन्ति स्वकार्याणि यदा वायुविवर्जिताः || ६.१८ ||

yadi brahmādayo devās tiṣṭhanti tri-guṇānvitāḥ | na kurvanti sva-kāryāṇi yadā vāyu-vivarjitāḥ || 6.18 ||

Übersetzung

Wort-für-Wort-Übersetzung

yadi : wenn (Yadi)

brahmādayaḥ : Brahma usw. (Adi)

devāḥ : die Götter (Deva)

tiṣṭhanti : sind ("verweilen", sthā)

tri-guṇānvitāḥ  : versehen (Anvita) mit den drei Eigenschaften (Triguna)

na : nicht (Na)

kurvanti : führen aus (kṛ)

sva-kāryāṇi : ihre jeweiligen ("eigenen", Sva) Aufgaben (Karya)

yadā : wenn (Yada)

vāyu-vivarjitāḥ : sie vom Wind (Vayu) verlassen sind (Vivarjita)

Erläuterungen

Wenn die Götter, insbesondere Brahma, Vishnu und Shiva, "mit den drei Eigenschaften (Triguna, d.h. mit Sattva, Rajas und Tamas) versehen sind", haben sie Anteil an der Prakriti und sind somit in ihrem manifesten (Sakala) Zustand (vgl. Vers 1.18).

Viveka 6 Vers 19:

Versmaß: Anushtubh (Shloka)

तावत्सर्वाणि दृश्यन्ते तत्त्वानि विविधानि च | वायुसिंहो यदा पाति जन्तूनां हृदि संस्थितः || ६.१९ ||

tāvat sarvāṇi dṛśyante tattvāni vividhāni ca | vāyu-siṃho yadā pāti jantūnāṃ hṛdi saṃsthitaḥ || 6.19 ||

Übersetzung

Wort-für-Wort-Übersetzung

tāvat : (nur) solange (Tavat)

sarvāṇi : alle (Sarva)

dṛśyante : erscheinen, kommen zum Vorschein ("werden gesehen", dṛś)

tattvāni : Elemente, Grundbestandteile, Prinzipien (Tattva)

vividhāni  : verschiedenartigen (Vividha)

ca : und, aber (Cha)

vāyu-siṃhaḥ : der Wind-Löwe (Vayu-Simha)

yadā : solange ("wenn", Yada)

pāti : wacht (pā)

jantūnām : der Wesen (Jantu)

hṛdi  : im Herzen (Hrid)

saṃsthitaḥ : befindlich (Samsthita)

Erläuterungen

Viveka 6 Vers 20:

Versmaß: Anushtubh (Shloka)

गृहीत्वा वायुखड्गं च छित्त्वा वायोर्गमागमम् | भित्त्वा ब्रह्मादिमार्गं च भुङ्क्ष्वानन्दमयं सुखम् || ६.२० ||

gṛhītvā vāyu-khaḍgaṃ ca chittvā vāyor gamāgamam | bhittvā brahmādi-mārgaṃ ca bhuṅkṣvānanda-mayaṃ sukham || 6.20 ||

Übersetzung

Wort-für-Wort-Übersetzung

gṛhītvā : ergreifend ("ergriffen habend", gṛh)

vāyu-khaḍgam : das Wind-Schwert (Vayu-Khadga)

ca : und, aber (Cha)

chittvā : durchschneidend ("durchschnitten habend", chid)

vāyor : des Windes, Atems (Vayu)

gamāgamam : das Gehen und Kommen (Gamagama)

bhittvā : durchbohrend ("durchbohrt habend", bhid)

brahmādi-mārgam : den Weg (Marga) von (Brahma) usw. (Adi)

ca : und (Cha)

bhuṅkṣva : genieße (bhuj)

ānanda-mayam : glückselige ("aus Glückseeligkeit bestehende", Anandamaya)

sukham : Freude, Lust (Sukha)

Erläuterungen

Viveka 6 Vers 21:

Versmaß: Anushtubh (Shloka)

वायुयोगं परित्यज्य योऽन्ययोगं समाचरेत् | स मूढः पर्वताग्राच्च पतति जीविताशया || ६.२१ ||

vāyu-yogaṃ parityajya yo'nya-yogaṃ samācaret | sa mūḍhaḥ parvatāgrāc ca patati jīvitāśayā || 6.21 ||

Übersetzung

Wort-für-Wort-Übersetzung

vāyu-yogam : die Übungspraxis, Methode (Yoga) des Windes, Atems (Vayu)

parityajya : verlassend ("verlassen habend", pari + tyaj)

yaḥ : wer (Yad)

anya-yogam : eine andere (Anya) Übungspraxis, Methode (Yoga)

samācaret : praktiziert, ausübt (sam + ā + car)

saḥ : der, dieser (Tad)

mūḍhaḥ : Narr, Tor (Mudha)

parvatāgrāt : vom Gipfel (Agra) eines Berges (Parvata)

ca : aber (Cha)

patati : stürzt sich (pat)

jīvitāśayā  : in der Hoffnung (Asha) zu überleben ("auf Leben", Jivita)

Erläuterungen

Kapitel : Die Untersuchung des Bindu-Elements – bindu-tattva-vivekaḥ

Viveka 7 Vers 1:

Versmaß: Anushtubh (Shloka)

बीजमेकं शरीरेषु मूलसारं प्रकीर्तितम् | यदत्र दृश्यते लोके तत्सर्वं बीजसंभवम् || ७.१ ||

bījam ekaṃ śarīreṣu mūla-sāraṃ prakīrtitam | yad atra dṛśyate loke tat sarvaṃ bīja-saṃbhavam || 7.1 ||

Übersetzung

Wort-für-Wort-Übersetzung

bījam : der Same (Bija)

ekam : die eine, einzige (Eka)

śarīreṣu : in den Körpern (Sharira)

mūla-sāram : grundlegende ("Wurzel", Mula) Essenz (Sara)

prakīrtitam : wird genannt (Prakirtita)

yat : was (Yad)

atra : hier, in dieser (Atra)

dṛśyate : erscheint, zum Vorschein kommt ("gesehen wird", dṛś)

loke : in der Welt (Loka)

tat : das (Tad)

sarvam : alles (Sarva)

bīja-saṃbhavam : hat seinen Ursprung (Sambhava) im Samen (Bija)

Erläuterungen

Viveka 7 Vers 2:

Versmaß: Anushtubh (Shloka)

धातुतत्त्वं समारब्धं बीजमस्ति सदा शिवम् | तन्मध्ये देवताः सर्वास्तिष्ठन्ति सूक्ष्मरूपतः || ७.२ ||

dhātu-tattvaṃ samārabdhaṃ bījam asti sadā śivam | tan-madhye devatāḥ sarvās tiṣṭhanti sūkṣma-rūpataḥ || 7.2 ||

Übersetzung

Wort-für-Wort-Übersetzung

dhātu-tattvam : das wahre Wesen, die wahre Natur ("Sosein", Tattva) der Körpergewebe (Dhatu)

samārabdham : darstellend ("den Anfang bildend", Samarabdha)

bījam : der Same (Bija)

asti : ist (as)

sadā : immer (Sada)

śivam : heilsam, segensreich (Shiva)

tan-madhye : in ihm ("in dessen Mitte", Tad-Madhya)

devatāḥ : Gottheiten (Devata)

sarvāḥ : alle (Sarva)

tiṣṭhanti : befinden sich (sthā)

sūkṣma-rūpataḥ : in feinstofflicher (Sukshma) Form (Rupa + tas)

Erläuterungen

Zu den sieben Körpergeweben (Dhatu) vgl. die Anm. zu Vers 4.3.

Viveka 7 Vers 3:

Versmaß: Anushtubh (Shloka)

इदं बिन्दुरिदं चन्द्र इदं बीजमिदं मदः | इदं तत्त्वमिदं जीवः सर्वसारमयं त्विदम् || ७.३ ||

idaṃ bindur idaṃ candra idaṃ bījam idaṃ madaḥ | idaṃ tattvam idaṃ jīvaḥ sarva-sāra-mayaṃ tv idam || 7.3 ||

Übersetzung

Wort-für-Wort-Übersetzung

idam : das (ist, Idam)

binduḥ : der Tropfen (Bindu)

idam : das (ist)

candraḥ : der Mond (Chandra)

idam : das (ist)

bījam : der Same (Bija)

idam : das (ist)

madaḥ : Verzückung, Begeisterung, Rausch (Mada)

idam : das (ist)

tattvam : das wahre Wesen, die Wahrheit ("Sosein", Tattva)

idam : das (ist)

jīvaḥ : das Lebendige, Lebensprinzip ("Leben", Jiva)

sarva-sāra-mayam : bildet, stellt dar ("bestehend aus", Maya) die Essenz (Sara) von allem (Sarva)

tu : aber (Tu)

idam : das

Erläuterungen

Viveka 7 Vers 4:

Versmaß: Anushtubh (Shloka)

आनन्दा ये प्रकथ्यन्ते विरमान्ताः शरीरतः | तेऽपि बिन्दूद्भवाः सर्वे ज्योत्स्ना चन्द्रभवा यथा || ७.४ ||

ānandā ye prakathyante viramāntāḥ śarīrataḥ | te'pi bindūdbhavāḥ sarve jyotsnā candra-bhavā yathā || 7.4 ||

Übersetzung

Wort-für-Wort-Übersetzung

ānandāḥ : (Arten der) Wonne ("Wonnen", Ananda)

ye : welche (Yad)

prakathyante : gelehrt werden ("verkündet", pra + kath)

viramāntāḥ : endend (Anta) mit der Virama ("das Aufhören, Sichenthalten" genannten Wonne)

śarīrataḥ : im Körper (Sharira + tas)

te : diese (Tad)

api : auch (Api)

bindūdbhavāḥ : haben ihren Ursprung (Udbhava) im Samen ("Tropfen", Bindu)

sarve : alle (Sarva)

jyotsnā : das Mondlicht (Jyotsna)

candra-bhavā : (hat seinen) Ursprung ("Entstehung", Bhava) im Mond (Chandra)

yathā : wie (Yatha)

Erläuterungen

Im Vajrayana werden vier Arten von sexueller Wonne unterschieden: Ananda, Paramananda, Sahajananda und Viramananda (mehr dazu unter www.wisdomlib.org).

Viveka 7 Vers 5:

Versmaß: Anushtubh (Shloka)

मार्गदः स्वर्गदो बिन्दुर्मोक्षदः सुखदस्तथा | धर्मदोऽधर्मदः सोऽपि सर्वदः सर्वदा विभुः || ७.५ ||

mārgadaḥ svargado bindur mokṣadaḥ sukhadas tathā | dharmado'dharmadaḥ so'pi sarvadaḥ sarvadā vibhuḥ || 7.5 ||

Übersetzung

Wort-für-Wort-Übersetzung

mārgadaḥ : verleiht den (rechten) Weg (Margada)

svargadaḥ : verleiht den Himmel (Svargada)

binduḥ : der Same ("Tropfen", Bindu)

mokṣadaḥ : verleiht Erlösung (Mokshada)

sukhadaḥ : verleiht Freude (Sukhada)

tathā : ebenso, desgleichen (Tatha)

dharmadaḥ : verleiht moralisches Verdienst, Ordnung (Dharmada)

adharmadaḥ : verleiht das Gegenteil von moralischem Verdienst, Unordnung (Adharmada)

saḥ : er, dieser (Tad)

api : auch, sogar (Api)

sarvadaḥ : verleiht alles (Sarvada)

sarvadā : immer, allezeit (Sarvada)

vibhuḥ : mächtig, wirksam, überall gegenwärtig (Vibhu)

Erläuterungen

Viveka 7 Vers 6:

Versmaß: Anushtubh (Shloka)

वायुना साध्यते बिन्दुर्न चान्यद्बिन्दुसाधनम् | यामवस्थां व्रजेद्वायुर्बिन्दुस्तामेव गच्छति || ७.६ ||

vāyunā sādhyate bindur na cānyad bindu-sādhanam | yām avasthāṃ vrajed vāyur bindus tām eva gacchati || 7.6 ||

Übersetzung

Wort-für-Wort-Übersetzung

vāyunā : durch den Wind, Atem (Vayu)

sādhyate : wird gemeistert (sādh)

binduḥ : der Same ("Tropfen", Bindu)

na : nicht (Na)

ca : aber, und (Cha)

anyat : ein anderes (Anya)

bindu-sādhanam : Mittel (zur Meisterung Sadhana) des Samens (Bindu)

yām : in welchen (Yad)

avasthām : Zustand (Avastha)

vrajet : kommt ("geht", vraj)

vāyuḥ : der Wind, Atem (Vayu)

binduḥ : der Same

tām : in diesen, denselben (Tad)

eva : genau (Eva)

gacchati : kommt ("geht", gam)

Erläuterungen

Viveka 7 Vers 7: Vier Zustände des Bindu

Versmaß: Anushtubh (Shloka)

मूर्च्छितो हरते व्याधिं बद्धः खेचरतां नयेत् | सर्वसिद्धिकरो लीनो निश्चलो मुक्तिदायकः || ७.७ ||

mūrcchito harate vyādhiṃ baddhaḥ khecaratāṃ nayet | sarva-siddhi-karo līno niścalo mukti-dāyakaḥ || 7.7 ||

Übersetzung

Wort-für-Wort-Übersetzung

mūrcchitaḥ : erstarrt (Murchhita)

harate : entfernt ("nimmt", hṛ)

vyādhim : Krankheit (Vyadhi)

baddhaḥ : gebunden (Baddha)

khecaratām : die Zauberkraft zu fliegen, sich durch den Luftraum zu bewegen (Khecharata)

nayet : bringt (nī)

sarva-siddhi-karaḥ : verleiht (Kara) alle (Sarva) übernatürlichen Fähigkeiten (Siddhi)

līnaḥ : absorbiert, aufgelöst (Lina)

niścalaḥ : bewegungslos (Nishchala)

mukti-dāyakaḥ : verleiht (Dayaka) Erlösung, Befreiung (Mukti)

Erläuterungen

Die hier genannten vier Zustände des Bindu sind der Terminologie der Alchemie (Rasashastra) entnommen. Dort spricht man von vier Zuständen der Transformation des Quecksilbers (Rasa): erstarrt (Murchhita), gebunden (Baddha), absorbiert (Lina) und bewegungslos (Nishchala).

Der vorliegende Vers existiert in verschiedenen Varianten in Texten des Tantra, Hathayoga und Ayurveda, bspw. in der Hatha Yoga Pradipika (Vers 4.27) und im Rajanighantu (Vers 13.110).

Viveka 7 Vers 8: Zwei Arten des Bindu

Versmaß: Anushtubh (Shloka)

स बिन्दुर्द्विविधो ज्ञेयः पौरुषो वनिताभवः | बीजं च पौरुषं प्रोक्तं रजश्च स्त्रीसमुद्भवः || ७.८ ||

sa bindur dvi-vidho jñeyaḥ pauruṣo vanitā-bhavaḥ | bījaṃ ca pauruṣaṃ proktaṃ rajaś ca strī-samudbhavaḥ || 7.8 ||

Übersetzung

Wort-für-Wort-Übersetzung

saḥ : der (Tad)

binduḥ : Bindu ("Tropfen")

dvi-vidhaḥ : als von zweifacher Art (Dvividha)

jñeyaḥ : ist zu kennen (Jneya)

pauruṣaḥ : männlich (Paurusha)

vanitā-bhavaḥ : der, dessen Ursprung (Bhava) die Frau (Vanita ist)

bījam : Same (Bija)

ca : und, aber (Cha)

pauruṣam : der männliche

proktam : wird genannt (Prokta)

rajaḥ : Rajas ("Menstruationsblut" bzw. "Vaginalflüssigkeit")

ca : und

strī-samudbhavaḥ : der, dessen Ursprung (Samudbhava) die Frau (Stri ist)

Erläuterungen

Zu Bindu und Rajas vgl. auch Goraksha Shataka 2 Verse 68-76.

Viveka 7 Vers 9: Zwei Arten des Bindu

Versmaß: Anushtubh (Shloka)

अनयोर्बाह्ययोगेन सृष्टिः संजायते नृणाम् | यदाभ्यन्तरतो योगस्तदा योगीति गीयते || ७.९ ||

anayor bāhya-yogena sṛṣṭiḥ saṃjāyate nṛṇām | yadābhyantarato yogas tadā yogīti gīyate || 7.9 ||

Übersetzung

Wort-für-Wort-Übersetzung

anayoḥ : dieser beiden (Idam)

bāhya-yogena : aufgrund der äußerlichen (Bahya) Verbindung (Yoga)

sṛṣṭiḥ : die Erschaffung (Srishti)

saṃjāyate : entsteht (sam + jan)

nṛṇām : der Menschen (Nri)

yadā : wenn (Yada)

abhyantarataḥ : innerlich (Abhyantaratas)

yogaḥ : die Verbindung (Yoga)

tadā : dann (Tada)

yogī : Yogin

iti : als ("so", Iti)

gīyate : man wird bezeichnet ("besungen", gā)

Erläuterungen

Viveka 7 Vers 10: Ort des männlichen Bindu (Bija)

Versmaß: Anushtubh (Shloka)

कामरूपे वसेद्बिन्दुः कूटागारस्य कोटरे | पूर्णगिरिमुदास्पर्शाद्व्रजति मध्यमापथा || ७.१० ||

kāma-rūpe vased binduḥ kūṭāgārasya koṭare | pūrṇa-giri-mudā-sparśād vrajati madhyamā-pathā || 7.10 ||

Übersetzung

Wort-für-Wort-Übersetzung

kāma-rūpe : in Kamarupa

vased : befindet sich ("wohnt", vas)

binduḥ : der (männliche) Same ("Tropfen", Bindu)

kūṭāgārasya : des mehrstöckigen Palastes (Kutagara)

koṭare : in der Höhle (Kotara)

pūrṇa-giri-mudā-sparśāt : aufgrund von lustvollem ("Lust, Freude", Muda) Kontakt (Sparsha) mit Purnagiri

vrajati : er wandert, bewegt sich (vraj)

madhyamā-pathā : durch den Kanal (Path der Energie) der Mitte (Madhyama)

Erläuterungen

Kamarupa ist im Goraksha Shataka (Version 1 Verse 11-12) eine Bezeichnung für Yonisthana, den Beckenboden.

Viveka 7 Vers 11: Ort des weiblichen Bindu (Rajas)

Versmaß: Anushtubh (Shloka)

योनिमध्ये महाक्षेत्रे जवासिन्दूरसन्निभम् | रजो वसति जन्तूनां देवीतत्त्वसमाधृतम् || ७.११ ||

yoni-madhye mahā-kṣetre javā-sindūra-sannibham | rajo vasati jantūnāṃ devī-tattva-samādhṛtam || 7.11 ||

Übersetzung

Wort-für-Wort-Übersetzung

yoni-madhye : in der Mitte (Madhya) des Perineums (Yoni)

mahā-kṣetre : an dem mächtigen (Maha) heiligen Ort ("Feld", Kshetra)

javā-sindūra-sannibham : vergleichbar ("ähnlich", Sannibha) dem Zinnoberrot (Sindura) des Chinesischen Roseneibischs (Java)

rajaḥ : Rajas ("Menstruationsblut- bzw. Flüssigkeit")

vasati : befindet sich ("wohnt", vas)

jantūnām : der Lebewesen (Jantu)

devī-tattva-samādhṛtam : und beruht (Samadhrita) auf dem Prinzip (Tattva) der Göttin (Devi)

Erläuterungen

Chinesischer Roseneibisch (Hibiscus rosa-sinensis)

Viveka 7 Vers 12: Bindu und Rajas

Versmaß: Anushtubh (Shloka)

बिन्दुश्चन्द्रमयो ज्ञेयो रजः सूर्यमयस्तथा | अनयोः सङ्गमः साध्यः कूटागारे ऽतिदुर्घटे || ७.१२ ||

binduś candra-mayo jñeyo rajaḥ sūrya-mayas tathā | anayoḥ saṅgamaḥ sādhyaḥ kūṭāgāre 'ti-dur-ghaṭe || 7.12 ||

Übersetzung

Wort-für-Wort-Übersetzung

binduḥ : der (männliche) Same ("Tropfen", Bindu)

candra-mayaḥ : als lunar, "aus Mond (Chandra) bestehend (Maya)"

jñeyaḥ : ist zu kennen (Jneya)

rajaḥ : Rajas ("Menstruationsblut- bzw. Flüssigkeit")

sūrya-mayaḥ : als solar, "aus Sonne (Surya) bestehend (Maya)"

tathā : und, desgleichen (Tatha)

anayoḥ : dieser beiden (Idam)

saṅgamaḥ : Vereinigung (Sangama)

sādhyaḥ : ist zu erreichen, zu vollbringen (Sadhya)

kūṭāgāre : im mehrstöckigen Palast (Kutagara)

ati-dur-ghaṭe : äußerst schwer zu Stande zu bringen, schwierig (Ati-Durghata)

Erläuterungen

Der männliche Aspekt des Bindu (Bija) wird hier dem Mond (Chandra) und der weibliche Aspekt (Rajas) der Sonne (Surya) zugeordnet. Im Sanskrit haben die Wörter für Mond und Sonne (ebenso wie für die Planeten) stets männliches Geschlecht.

Viveka 7 Vers 13: Bindu als das Höchste

Versmaß: Anushtubh (Shloka)

एष तत्त्वं परो धर्म एष योगः परो मतः | एष मुक्तिप्रदो मार्ग एष गुह्यतमः परः || ७.१३ ||

eṣa tattvaṃ paro dharma eṣa yogaḥ paro mataḥ | eṣa mukti-prado mārga eṣa guhya-tamaḥ paraḥ || 7.13 ||

Übersetzung

Wort-für-Wort-Übersetzung

eṣaḥ : dieser (Etad, d.h. Bindu)

tattvam : (ist) die Wahrheit (Tattva)

paraḥ : die höchste (Para)

dharmaḥ : Lehre (Dharma)

eṣaḥ : er (bzw. die Vereinigung seiner männlich-lunaren und weiblich-solaren Manifestationen, vgl. Vers 7.12)

yogaḥ : Methode (Yoga)

paraḥ (als) die beste

mataḥ : wird geachtet, geschätzt (Mata)

eṣaḥ : er

mukti-pradaḥ : (ist) der Erlösung (Mukti) verleihende (Prada)

mārgaḥ : Weg, Pfad (Marga)

eṣaḥ : er

guhya-tamaḥ : (ist) das ("der") Allergeheimste (Guhya+tama)

paraḥ : das ("der") Höchste

Erläuterungen

Der Dharma ist hier als "die Lehre" zu verstehen, zu der ein Buddhist neben dem Buddha und der Sangha ("Gemeinschaft") seine Zuflucht nimmt.

Viveka 7 Vers 14:

Versmaß: Anushtubh (Shloka)

बिन्दुयोगं परित्यज्य यो मोहादन्यमिच्छति | स शाखोटकवृक्षेषु मूढो जागर्ति निष्फलम् || ७.१४ ||

bindu-yogaṃ parityajya yo mohād anyam icchati | sa śākhoṭaka-vṛkṣeṣu mūḍho jāgarti niṣphalam || 7.14 ||

Übersetzung

Wort-für-Wort-Übersetzung

bindu-yogam : den Bindu-Yoga (die Vereinigung des lunaren und solaren Aspekts des Bindu)

parityajya : aufgiebt (pari + tyaj)

yaḥ : wer (Yad)

mohāt : aus Verblendung (Moha)

anyam : eine andere (Methode, Anya)

icchati : sucht (iṣ)

saḥ : der, dieser (Tad)

śākhoṭaka-vṛkṣeṣu : unter Shakhotaka-Bäumen (Vriksha, Khoi-Baum, Streblus asper)

mūḍhaḥ : verwirrt, Narr (Mudha)

jāgarti : wacht, hält Ausschau (jāgṛ)

niṣ-phalam : vergeblich ("fruchtlos", Nishphala)

Erläuterungen

Der Khoi-Baum (Streblus asper) ist ein kleinwüchsiger Baum aus der Familie der Maulbeergewächse. Er wird vielseitig verwendet und trägt beerenartige, essbare Früchte. Im vorliegenden Vergleich mit den "Shakhotaka-Bäumen" scheint zunächst eine Baumart gemeint zu sein, die keine Früchte trägt, und man daher vergeblich auf Früchte (hier symbolisch für "Erfolg" stehend) wartet.

Möglicherweise zielt der Vergleich aber auf die alte Vorstellung ab, dass nachts weibliche Geister (Pishacha, Bhuta) im Khoi-Baum hausen sollen. Diese galten als gefährlich und konnten die Meditation bzw. "Nachtwache" der Praktizierenden stören, die so um die "Früchte" ihrer Bemühungen gebracht wurden. Daher heißt der Khoi-Baum im Sanskrit auch "Geisterbaum" (Pishachadru, Bhutavriksha).

Khoi-Baum (Streblus asper), Blätter und Früchte

Viveka 7 Vers 15:

Versmaß: Anushtubh (Shloka)

बिन्दुर्बुद्धः शिवो बिन्दुर्बिन्दुर्विष्णुः प्रजापतिः | बिन्दुः सर्वगतो देवो बिन्दुस्त्रैलोक्यदर्पणः || ७.१५ ||

bindur buddhaḥ śivo bindur bindur viṣṇuḥ prajā-patiḥ | binduḥ sarva-gato devo bindus trailokya-darpaṇaḥ || 7.15 ||

Übersetzung

Wort-für-Wort-Übersetzung

binduḥ : der Bindu ("Tropfen")

buddhaḥ : (ist) Buddha

śivaḥ : (ist) Shiva

binduḥ : der Bindu

binduḥ : der Bindu

viṣṇuḥ : (ist) Vishnu

prajā-patiḥ : (ist) der Herr der Geschöpfe, Schöpfer (Prajapati, Gott Brahma, vgl. Vers 1.18)

binduḥ : der Bindu

sarva-gataḥ : (ist) der allgegenwärtige (Sarvagata)

devaḥ : Gott (Deva)

binduḥ : der Bindu

trailokya-darpaṇaḥ : (ist) der Spiegel (Darpana, oder: "das Auge") der drei Welten (Trailokya)

Erläuterungen

Der Bindu wird in diesem Vers mit dem Buddha (dem "Erwachten"), den drei Hauptgöttern sowie dem allgegenwärtigen Aspekt Gottes bzw. des Göttlichen gleichgesetzt. In diesem Sinne kann man Darpana "Spiegel, Auge" ebenfalls als eine Metapher des Bewusstseins verstehen, das die "drei Welten" (Trailokya Erde, Zwischenraum und Himmel oder auch die drei Zeiten Vergangenheit, Gegenwart und Zukunft) durchdringt.

Viveka 7 Vers 16:

Versmaß: Anushtubh (Shloka)

यथा हि साध्यते वायुस्तथा बिन्दुप्रसाधनम् | यथावस्था भवेद्बिन्दोश्चित्तावस्था तथा तथा || ७.१६ ||

yathā hi sādhyate vāyus tathā bindu-prasādhanam | yathāvasthā bhaved bindoś cittāvasthā tathā tathā || 7.16 ||

Übersetzung

Wort-für-Wort-Übersetzung

yathā : so wie (Yatha)

hi : denn (Hi)

sādhyate : gemeistert, beherrscht wird (sādh)

vāyuḥ : der Wind, Atem (Vayu)

tathā : genau so (Tatha)

bindu-prasādhanam : das Beherrschen (Prasadhana) des Bindu

yathā : so wie

avasthā : der Zustand (Avastha)

bhavet : ist (bhū)

bindoḥ : des Bindu

cittāvasthā : (ist) der Zustand (Avastha) des Geistes (Chitta)

tathā tathā : genau so

Erläuterungen

Viveka 7 Vers 17:

Versmaß: Anushtubh (Shloka)

चलत्ययं यदा वायुस्तदा बिन्दुश्चलः स्मृतः | बिन्दुश्चलति यस्यायं चित्तं तस्यैव चञ्चलम् || ७.१७ ||

calaty ayaṃ yadā vāyus tadā binduś calaḥ smṛtaḥ | binduś calati yasyāyaṃ cittaṃ tasyaiva cañcalam || 7.17 ||

Übersetzung

Wort-für-Wort-Übersetzung

calati : sich bewegt (cal)

ayam : der (Ayam)

yadā : wenn (Yada)

vāyuḥ : Atem, Wind (Vayu)

tadā : dann (Tada)

binduḥ : der Bindu ("Tropfen")

calaḥ : (als) beweglich, unstet (Chala)

smṛtaḥ : wird gelehrt ("erinnert", Smrita)

binduḥ : Bindu

calati : sich bewegt (cal)

yasya : wessen (Yad)

ayam : der

cittam : der Geist (Chitta)

tasya : dessen (Tad)

eva : gewiss (Eva)

cañcalam : beweglich, unstet (Chanchala)

Erläuterungen

Viveka 7 Vers 18:

Versmaß: Anushtubh (Shloka)

सर्वतत्त्वाधिपो देवो भवरूपी निरञ्जनः | अयं च बिन्दुरूपेण वसति सर्वजन्तुषु || ७.१८ ||

sarva-tattvādhipo devo bhava-rūpī nirañjanaḥ | ayaṃ ca bindu-rūpeṇa vasati sarva-jantuṣu || 7.18 ||

Übersetzung

Wort-für-Wort-Übersetzung

sarva-tattvādhipaḥ : Herr (Adhipa) über alle (Sarva) Elemente, Grundbestandteile, Prinzipien (Tattva)

devaḥ : Gott (Deva)

bhava-rūpī : in Gestalt (Rupin) der Existenz, Schöpfung (Bhava)

nirañjanaḥ : unmanifest ("ungefärbt", Niranjana)

ayam : er (Ayam)

ca : und, auch (Cha)

bindu-rūpeṇa : in Gestalt (Rupa) des Bindu

vasati : existiert ("wohnt", vas)

sarva-jantuṣu : in allen (Sarva) Wesen (Jantu)

Erläuterungen

Viveka 7 Vers 19:

Versmaß: Anushtubh (Shloka)

यावदेव चलो वायुस्तावद्बिन्दुश्च चञ्चलः | यावद्बिन्दुश्चलो देहे तावच्चित्तं च चञ्चलम् || ७.१९ ||

yāvad eva calo vāyus tāvad binduś ca cañcalaḥ | yāvad binduś calo dehe tāvac cittaṃ ca cañcalam || 7.19 ||

Übersetzung

Wort-für-Wort-Übersetzung

yāvat : solange (Yavad)

eva : genau (Eva)

calaḥ : beweglich, unstet (Chala)

vāyuḥ : der Atem, Wind (Vayu)

tāvat : solange (Tavad)

binduḥ : der Bindu ("Tropfen")

ca : auch (Cha)

cañcalaḥ : beweglich, unstet (Chanchala)

yāvat  : solange

binduḥ : der Bindu

calaḥ : beweglich, unstet

dehe : im Körper (Deha)

tāvat : solange

cittam : der Geist (Chitta)

ca : auch

cañcalam : beweglich, unstet

Erläuterungen

Viveka 7 Vers 20:

Versmaß: Anushtubh (Shloka)

चले बिन्दौ चले चित्ते चले वायौ च सर्वदा | जायते म्रियते लोकः सत्यं सत्यमिदं वचः || ७.२० ||

cale bindau cale citte cale vāyau ca sarvadā | jāyate mriyate lokaḥ satyaṃ satyam idaṃ vacaḥ || 7.20 ||

Übersetzung

Wort-für-Wort-Übersetzung

cale : beweglich, unstet ist (Chala)

bindau : (wenn der) Bindu

cale : beweglich, unstet ist

citte : (wenn der) Geist (Chitta)

cale : beweglich, unstet ist

vāyau : (wenn der) Wind, Atem (Vayu)

ca : und (Cha)

sarvadā : allezeit, immerzu (Sarvada)

jāyate : werden geboren ("wird geboren", jan)

mriyate : sterben ("stirbt", mṛ)

lokaḥ : die Menschen ("die Welt", Loka)

satyaṃ satyam : wahr, wahr (Satya)

idam : (ist) dieses (Idam)

vacaḥ : Wort (Vachas)

Erläuterungen

Viveka 7 Vers 21: Einheit von Nada, Bindu und Chitta

Versmaß: Anushtubh (Shloka)

यो वै नादः स वै बिन्दुस्तद्वै चित्तं प्रकीर्तितम् | नादो बिन्दुश्च चित्तं च त्रिभिरैक्यं प्रसाधने || ७.२१ ||

yo vai nādaḥ sa vai bindus tad vai cittaṃ prakīrtitam | nādo binduś ca cittaṃ ca tribhir aikyaṃ prasādhane || 7.21 ||

Übersetzung

Wort-für-Wort-Übersetzung

yaḥ : was ("wer", Yad)

vai : wahrlich (Vai)

nādaḥ : der Klang (Nada)

saḥ : das ("dieser", Tad)

vai : wahrlich

binduḥ : (ist) der Bindu ("Tropfen")

tat : das (Tad)

vai : wahrlich

cittam  : Geist (Chitta)

prakīrtitam : wird genannt (Prakirtita)

nādaḥ : Klang

binduḥ : Bindu

ca : und (Cha)

cittam : Geist

ca : und

tribhiḥ : vermittels (dieser) drei (Tri)

aikyam : (besteht) Einheit (Aikya)

prasādhane : in der Praxis (Prasadhana)

Erläuterungen

Obwohl bisher von Vayu, Bindu und Chitta die Rede war, wird hier anstelle von Vayu der Nada "Klang" als Teil dieser Dreiheit genannt.

Viveka 7 Vers 22: Einheit von Nada, Vayu, Bindu und Chitta

Versmaß: Anushtubh (Shloka)

यद्यप्येकतया ह्येते शरीरे संव्यवस्थिताः | तदपि साधिते वायौ सर्वे सिध्यन्ति निश्चितम् || ७.२२ ||

yady apy ekatayā hy ete śarīre saṃvyavasthitāḥ | tad api sādhite vāyau sarve sidhyanti niścitam || 7.22 ||

Übersetzung

Wort-für-Wort-Übersetzung

yady api : obwohl, wenngleich (Yadi Api)

ekatayā : einzeln, individuell (Ekata)

hi : zwar, freilich (Hi)

ete : diese (Etad)

śarīre : im Körper (Sharira)

saṃvyavasthitāḥ : vorhanden sind, existieren (Samvyavasthita)

tad api : dennoch, trotzdem (Tad Api)

sādhite : gemeistert, kontrolliert ist (Sadhita)

vāyau : (wenn der) Wind, Atem (Vayu)

sarve : (sie) alle (Sarva)

sidhyanti : fügen sich (sidh)

niścitam : bestimmt, gewiss (Nishchita)

Erläuterungen

Viveka 7 Vers 23:

Versmaß: Anushtubh (Shloka)

यदासौ म्रियते वायुर्मध्यमामध्ययोगतः | तदा बिन्दुश्च चित्तं च म्रियते वायुना सह || ७.२३ ||

yadāsau mriyate vāyur madhyamā-madhya-yogataḥ | tadā binduś ca cittaṃ ca mriyate vāyunā saha || 7.23 ||

Übersetzung

Wort-für-Wort-Übersetzung

yadā : wenn (Yada)

asau : der (Asau)

mriyate : erstarrt ("erstirbt", mṛ)

vāyuḥ : Wind, Atem (Vayu)

madhyamā-madhya-yogataḥ : aufgrund (seines) Kontakts (Yoga + tas) mit dem Inneren (Madhya) der Mittleren (Madhyama Energiebahn)

tadā : dann (Tada)

binduḥ : der Bindu ("Tropfen")

ca : auch, und (Cha)

cittam : der Geist (Chitta)

ca : und

mriyate : erstarrt ("erstirbt")

vāyunā : mit dem Wind, Atem (Vayu)

saha : zusammen (Saha)

Erläuterungen

Das Verb mriyate (wörtl.: "erstirbt, erstarrt" ist der Terminologie der Alchemie (Rasashastra) entnommen, die sich mit der Transformation des Quecksilbers (Rasa) befasst. In diesem Zusammenhang bedeutet Mrita "erstorben, erstarrt" soviel wie "kalziniert". Unter Kalzination (Marana) versteht man einen Prozess, bei dem das Quecksilber chemisch verändert und u.U. pulverisiert wird.

Bereits in Vers 7.7 war von vier Zuständen der Transformation des Quecksilbers die Rede: erstarrt (Murchhita), gebunden (Baddha), absorbiert (Lina) und bewegungslos (Nishchala). Mrita - das PPP der Verbalwurzel (mṛ) "sterben" - entspricht in dieser Aufzählung wohl dem Begriff (Murchhita) "erstarrt", welches ebenfalls im Sinne von "kalziniert" verwendet wird.

In der Hatha Yoga Pradipika ist an vielen Stellen davon die Rede, dass der Atem (Vayu bzw. Prana) in der Sushumna "aufgelöst" wird (vgl. HYP Vers 4.10).

Viveka 7 Vers 24:

Versmaß: Anushtubh (Shloka)

व्यङ्गानि सर्वतत्त्वानि शरीरे निवसन्ति च | चरन्ति वायुसञ्चारे म्रियन्ते वायुमारणात् || ७.२४ ||

vyaṅgāni sarva-tattvāni śarīre nivasanti ca | caranti vāyu-sañcāre mriyante vāyu-māraṇāt || 7.24 ||

Übersetzung

Wort-für-Wort-Übersetzung

vyaṅgāni : gelähmt ("ohne Glieder", Vyanga)

sarva-tattvāni : alle (Sarva) Elemente, Grundbestandteile, Prinzipien (Tattva)

śarīre : im Körper (Sharira)

nivasanti : verweilen, sind (ni + vas)

ca : und, aber (Cha)

caranti : sie bewegen sich (car)

vāyu-sañcāre : bei der Bewegung (Sanchara) der Lebensenergie ("des Windes", Vayu)

mriyante : sie erstarren ("ersterben", mṛ)

vāyu-māraṇāt : aufgrund des zum Stillstand Bringens ("Tötens", Marana) der Lebensenergie

Erläuterungen

Das "Töten" bzw. "Erstarrenlassen" der Lebensenergie, d.h. sie zum Stillstand bzw. ihre Funktionen zum Erliegen zu bringen, wird hier mit dem alchemistischen Begriff des Kalzinierens (Marana) ausgedrückt, vgl. die Anm. zum vorangehenden Vers 7.23.

Dass es sich nicht um ein "Töten" (Marana) im Sinne eines endgültigen Auslöschens der Lebensenergie (Vayu) handelt, sondern um ein zum Stillstand Bringen, zeigt die Verwendung des Verbs mriyante "sie erstarren" im Gegensatz zu caranti "sie bewegen, regen sich". Hierzu passt auch das Bild der "gelähmten Elemente" (vyaṅgāni sarva-tattvāni) im Körper.

Viveka 7 Vers 25:

Versmaß: Anushtubh (Shloka)

मरणं बिन्दुपातेन जीवनं बिन्दुधारणात् | सिद्धे बिन्दौ महारत्ने सर्वसिद्धिः प्रजायते || ७.२५ ||

maraṇaṃ bindu-pātena jīvanaṃ bindu-dhāraṇāt | siddhe bindau mahā-ratne sarva-siddhiḥ prajāyate || 7.25 ||

Übersetzung

Wort-für-Wort-Übersetzung

maraṇam : das Sterben, der Tod (Marana)

bindu-pātena : (erfolgt) durch den Fall (Pata) des Bindu ("Tropfens")

jīvanam : das Leben (Jivana)

bindu-dhāraṇāt : (erfolgt) aufgrund des Haltens, Erhaltens (Dharana) des Bindu

siddhe : gemeistert ist (Siddha)

bindau : (wenn) der Bindu

mahā-ratne : der große (Maha) Juwel (Ratna)

sarva-siddhiḥ : jegliche (Sarva) übernatürliche Fähigkeit (Siddhi)

prajāyate : entsteht (pra + jan)

Erläuterungen

Viveka 7 Vers 26: Mondnektar und Bindu

Versmaß: Anushtubh (Shloka)

अधश्चन्द्रामृतं याति मरणं सर्वदेहिनाम् | यस्याभेद्य अयं बिन्दुः स सिद्धो वज्रपञ्जरे || ७.२६ ||

adhaś candrāmṛtaṃ yāti maraṇaṃ sarva-dehinām | yasyābhedya ayaṃ binduḥ sa siddho vajra-pañjare || 7.26 ||

Übersetzung

Wort-für-Wort-Übersetzung

adhaḥ : abwärts, nach unten (Adhas)

candrāmṛtam : der Mondnektar (Chandramrita)

yāti : fließt ("geht", yā)

maraṇam : (bedeutet) Sterben, Tod (Marana)

sarva-dehinām : für alle ("aller", Sarva) Verkörperten (Dehin)

yasya : für den ("wessen", Yad)

abhedyaḥ : nicht zu verführen ("nicht spaltbar", Abhedya ist)

ayam : dieser, der (Ayam)

binduḥ : Bindu ("Tropfen")

saḥ : der (Tad)

siddhaḥ : (ist) ein Vollkommener (Siddha)

vajra-pañjare : im Diamant-Körper (Vajrapanjara)

Erläuterungen

Dieser Vers stellt eine Verbindung zwischen Mondnektar (Chandramrita) und Bindu (wörtl.: "Tropfen") her. Abhedya heißt wörtlich "nicht spaltbar" und kann auch "Diamant" (Vajra) bedeuten. Mit der übertragenen Bedeutung "nicht zu verführen" wird auch auf den Aspekt der Bewahrung des "Samens" hingedeutet (Bija ist eine Form des Bindu).

"Diamant-Körper" (Vajrapanjara - bekannter als Vajrakaya) kann auf einen besonders widerstandsfähigen physischen Körper verweisen, auf den (feinstofflichen) Energiekörper, aber auch auf das höchste, unveränderliche Prinzip bzw. unsere wahre Natur, die dem Kreislauf von Tod und Wiedergeburt nicht unterworfen ist.

Aus metrischen Gründen wurde der übliche Sandhi in abhedyaḥ + ayam zu abhedyo'yam nicht ausgeführt, sondern es entfällt hier lediglich Visarga ḥ wie vor langem ā. Sandhi-Unregelmäßigkeiten zugunsten des Metrums sind in der Amrita Siddhi (wie auch anderen Texten des Hatha Yoga und Tantra) nicht selten anzutreffen und verweisen eher auf die Urprünglichkeit des Textes.

Kapitel : Die Untersuchung des Geistes – citta-vivekaḥ

Viveka 8 Vers 1: Sitz des Chitta

Versmaß: Anushtubh (Shloka)

अधिष्ठाता शरीरस्य भोक्ता च सुखदुःखयोः | चित्तं नाम हि लोकानां हृदि तिष्ठति निर्मलम् || ८.१ ||

adhiṣṭhātā śarīrasya bhoktā ca sukha-duḥkhayoḥ | cittaṃ nāma hi lokānāṃ hṛdi tiṣṭhati nirmalam || 8.1 ||

Übersetzung

Wort-für-Wort-Übersetzung

adhiṣṭhātā : der Vorsteher, Beschützer, Herrscher (Adhishthatri)

śarīrasya : des Körpers (Sharira)

bhoktā : der Erfahrende (Bhoktri)

ca : und (Cha)

sukha-duḥkhayoḥ : von Freude (Sukha) und Leid (Duhkha)

cittam : der Geist (Chitta)

nāma : mit Namen, namens (Nama)

hi : ja, gewiss (Hi)

lokānām : der Menschen ("der Welten", Loka)

hṛdi : im Herzen (Hrid)

tiṣṭhati : ist gegenwärtig, befindet sich, verweilt (sthā)

nirmalam : unbefleckt, rein, klar (Nirmala)

Erläuterungen

"Herz" (Hrid) kann sich auf das physische Herz beziehen, die Herzgegend, den Brustraum, aber auch generell auf das "Innere" des Körpers. Im feinstofflichen Körper kann es auf den "Herzlotus" (Hritpadma), also das Herzchakra (Anahata Chakra) verweisen.

Viveka 8 Vers 2: Eigenschaften des Chitta

Versmaß: Anushtubh (Shloka)

शून्यमाकारतश्चित्तं प्रत्यक्षं कार्यलक्षणात् | दुर्लक्ष्यं लक्षणातीतमस्ति मायोपमं त्विदम् || ८.२ ||

śūnyam ākārataś cittaṃ pratyakṣaṃ kārya-lakṣaṇāt | dur-lakṣyaṃ lakṣaṇātītam asti māyopamaṃ tv idam || 8.2 ||

Übersetzung

Wort-für-Wort-Übersetzung

śūnyam : ohne, frei von ("leer", Shunya)

ākārataḥ : Form (Akara + tas)

cittam : der Geist (Chitta)

pratyakṣam : offenkundig, sichtbar, erkennbar (Pratyaksha)

kārya-lakṣaṇāt : aufgrund der Anzeichen (Lakshana seiner) Wirkungen (Karya)

dur-lakṣyam : (an sich) schwer wahrnehmbar, schwer zu definieren, ein unsicheres Ziel (Durlakshya)

lakṣaṇātītam : er entzieht sich ("übersteigt", Atita) einer näheren Bestimmung, Definition (Lakshana)

asti : existiert (as)

māyopamam : einer Illusion (Maya) vergleichbar (Upama)

tu : aber, jedoch (Tu)

idam : er (Idam)

Erläuterungen

Viveka 8 Vers 3: Eigenschaften des Chitta

Versmaß: Anushtubh (Shloka)

अविमर्द्यमदाह्यं च छेदभेदादिवर्जितम् | चञ्चलं विकलं क्रूरं शान्तं धर्मधुरन्धरम् || ८.३ ||

avimardyam adāhyaṃ ca chedabhedādi-varjitam | cañcalaṃ vikalaṃ krūraṃ śāntaṃ dharma-dhurandharam || 8.3 ||

Übersetzung

Wort-für-Wort-Übersetzung

avimardyam : (der Geist ist) unzerbrechlich (Avimardya)

adāhyam : unverbrennbar (Adahya)

ca : und (Cha)

chedabhedādi-varjitam : frei von (Varjita) Schnitten (Chheda), Brüchen (Bheda) usw. (Adi)

cañcalam : (wenn) unruhig (Chanchala)

vikalam : niedergedrückt (Vikala)

krūram : grausam (Krura)

śāntam : (wenn) ruhig (Shanta)

dharma-dhurandharam : nützlich, hilfreich (Dhurandhara) für die Lehre (Dharma)

Erläuterungen

Das logische Subjekt dieses Verses, cittam "der Geist" (Chitta), gilt aus dem vorangehenden Vers 8.2 fort, ebenso in den Versen 8.4-5.

Der Dharma ist hier als "die Lehre" zu verstehen, zu der ein Buddhist neben dem Buddha und der Sangha ("Gemeinschaft") seine Zuflucht nimmt (vgl. Vers 7.13).

Viveka 8 Vers 4:

Versmaß: Anushtubh (Shloka)

हसत्युल्लसति प्रीत्या क्रीडते मोदते मुदा | तनोत्याजीवनं बुद्ध्या बिभेति भयतो धिया || ८.४ ||

hasaty ullasati prītyā krīḍate modate mudā | tanoty ājīvanaṃ buddhyā bibheti bhayato dhiyā || 8.4 ||

Übersetzung

Wort-für-Wort-Übersetzung

hasati : (der Geist) lacht (has)

ullasati : er ist ausgelassen (ud + las)

prītyā : durch Freude, Befriedigung (Priti)

krīḍate : er spielt (krīḍ)

modate : er ist lustig, fröhlich (mud)

mudā : durch Lust (Mud)

tanoti : er sorgt für, führt aus ("breitet aus", tan)

ājīvanam : den Lebensunterhalt (Ajivana)

buddhyā : durch Vernunft (Buddhi)

bibheti : er fürchtet sich (bhī)

bhayataḥ : vor Gefahr (Bhaya)

dhiyā : durch Weisheit (Dhi)

Erläuterungen

Viveka 8 Vers 5:

Versmaß: Anushtubh (Shloka)

रोदिति बन्धुशोकेन मुह्यति धनसंपदा | क्रुध्यति शत्रुकार्येषु कामेन रमते ऽबलाम् || ८.५ ||

roditi bandhu-śokena muhyati dhana-saṃpadā | krudhyati śatru-kāryeṣu kāmena ramate 'balām || 8.5 ||

Übersetzung

Wort-für-Wort-Übersetzung

roditi : (der Geist) weint (rud)

bandhu-śokena : aus Kummer (Shoka) um (vertorbene) Angehörige, Verwandte (Bandhu)

muhyati : er lässt sich irre machen, verliehrt seine Klarheit (muh)

dhana-saṃpadā : durch das Erlangen (Sampad) von Besitz, Vermögen, Reichtum (Dhana)

krudhyati : er gerät in Zorn, erzürnt (krudh)

śatru-kāryeṣu : angesichts der Vorhaben (Karya) von Feinden (Shatru)

kāmena : mit Begehren (Kama)

ramate : er ergötzt sich (ram)

abalām : an einer Frau (Abala)

Erläuterungen

Viveka 8 Vers 6:

Versmaß: Anushtubh (Shloka)

चरितं चित्तरत्नस्य भाषितुं नैव शक्यते | चक्रं सांसारिकं चित्रं चित्तादेव प्रजायते || ८.६ ||

caritaṃ citta-ratnasya bhāṣituṃ naiva śakyate | cakraṃ sāṃsārikaṃ citraṃ cittād eva prajāyate || 8.6 ||

Übersetzung

Wort-für-Wort-Übersetzung

caritam : das Tun, Benehmen, Treiben (Charita)

citta-ratnasya : des Geist-Juwels (ChittaRatna)

bhāṣitum : beschrieben werden (bhāṣ)

na : nicht (Na)

eva : gewiss (Eva)

śakyate : kann (śak)

cakram : das Rad (Chakra)

sāṃsārikam : Kreislaufs des Lebens, der Wiedergeburt (Samsarika)

citram : des wundersamen (Chitra)

cittāt : aufgrund des Geistes (Chitta)

eva : nur (Eva)

prajāyate : entsteht (pra + jan)

Erläuterungen

Der gleiche Anfangskonsonant c in den Wörtern caritam, citta-ratnasya, cakram, citram und cittāt in diesem Vers ist kein Zufall, sondern ein vom Autor bewusst gewähltes Stilelement, genannt Anuprasa ("Stabreim, Alliteration").

Viveka 8 Vers 7:

Versmaß: Anushtubh (Shloka)

धर्मश्चार्थश्च कामश्च मोक्षो यद्गीयते बुधैः | तत्सर्वं चेतसो रूपं चित्तादन्यन्न दृश्यते || ८.७ ||

dharmaś cārthaś ca kāmaś ca mokṣo yad gīyate budhaiḥ | tat sarvaṃ cetaso rūpaṃ cittād anyan na dṛśyate || 8.7 ||

Übersetzung

Wort-für-Wort-Übersetzung

dharmaḥ : Gesetz, Ordnung, Religion (Dharma)

ca : und (Cha)

arthaḥ  : Besitz, Vermögen, Arbeit, das Nützliche (Artha)

ca : und

kāmaḥ : Lust, Vergnügen, Liebe (Kama)

ca : und

mokṣaḥ : Befreiung, Erlösung (Moksha)

yat : was (Yad)

gīyate : gepriesen wird ("besungen", gā)

budhaiḥ : von den Weisen, Klugen (Budha)

tat : das (Tad)

sarvam : alles (Sarva)

cetasaḥ : des Geistes (Chetas)

rūpam : (ist) eine Erscheinungsform (Rupa)

cittāt : vom Geist (Chitta)

anyat : unabhängig, getrennt ("anders", Anyad)

na : nicht (Na)

dṛśyate : es wird erfahren, wahrgenommen ("gesehen", dṛś)

Erläuterungen

Dharma, Artha, Kama und Moksha sind die vier traditionellen indischen Lebensziele (Purushartha). Hier wird auf die buddhistische Vorstellung angespielt, dass sowohl das weltliche Dasein (Samsara) als auch die Erlösung davon (Nirvana) Erscheinungsformen oder Erfahrungen innerhalb des Geistes sind, unsere wahre Natur jedoch davon unberührt ist.

Viveka 8 Vers 8:

Versmaß: Anushtubh (Shloka)

साध्यमेकं च चित्तत्त्वं सर्वेषामेव दर्शने | इत्यवलोक्य तन्त्राणि शून्ये पतत्यपण्डितः || ८.८ ||

sādhyam ekaṃ ca cit-tattvaṃ sarveṣām eva darśane | ity avalokya tantrāṇi śūnye pataty apaṇḍitaḥ || 8.8 ||

Übersetzung

Wort-für-Wort-Übersetzung

sādhyam : zu meistern (Sadhya)

ekam : als einziges (Eka)

ca : aber (Cha)

cit-tattvam : das Element, die Kategorie (Tattva) des Geistes (Chit)

sarveṣām : von allen (Sarva)

eva : gewiss (Eva)

darśane : in der Philosophie ("Anschauung", Darshana)

iti : so (Iti)

avalokya : betrachtend ("betracht habend", ava + lok)

tantrāṇi : die Lehrtexte, Schriften (Tantra)

śūnye : in die Leere, ins Leere, ins Nichts (Shunya)

patati : fällt (pat)

apaṇḍitaḥ : ein Ungebildeter (Apandita)

Erläuterungen

Der Ausdruck śūnye "in die Leere" kann auf zweierlei Weise verstanden werden: ins "Nichts" im negativen Sinne, aber auch in die "Leere", ein Synonym für das Absolute.

Viveka 8 Vers 9:

Versmaß: Anushtubh (Shloka)

स्वाधिष्ठानेन योगेन यस्तु चित्तं प्रसाध्यति | शिलां चर्वति मोहेन तृषितः खं पिबत्यपि || ८.९ ||

svādhiṣṭhānena yogena yas tu cittaṃ prasādhyati | śilāṃ carvati mohena tṛṣitaḥ khaṃ pibaty api || 8.9 ||

Übersetzung

Wort-für-Wort-Übersetzung

svādhiṣṭhānena : durch eine auf sich selbst gestützte, auf eigener (Kraft) beruhende (Svadhishthana)

yogena : Praxis (Yoga)

yaḥ : wer (Yad)

tu : aber (Tu)

cittam : den Geist (Chitta)

prasādhyati : gehorsam macht, in seine Gewalt bringt (pra + sādh)

śilām : an einem Stein (Shila)

carvati : nagt (carv)

mohena : irrtümlich, aus Irrtum (Moha)

tṛṣitaḥ : durstig (Trishita)

kham : Luft ("den Raum", Kha)

pibati : trinkt, schlürft, saugt ein (pā)

api : nur (Api)

Erläuterungen

Viveka 8 Vers 10:

Versmaß: Anushtubh (Shloka)

असिद्धपदमारूढो गुरुप्रसादवर्जितः | अगोत्रः पापसंपूर्णश्चित्तं शून्यं प्रवर्तयेत् || ८.१० ||

asiddha-padam ārūḍho guru-prasāda-varjitaḥ | agotraḥ pāpa-saṃpūrṇaś cittaṃ śūnyaṃ pravartayet || 8.10 ||

Übersetzung

Wort-für-Wort-Übersetzung

asiddha-padam : (wer) die Stellung (Pada) eines Unvollkommenen (Asiddha)

ārūḍhaḥ : erreicht, erlangt hat (Arudha)

guru-prasāda-varjitaḥ : ohne (Varjita) die Gnade (Prasada) eines Meisters, Lehrers (Guru)

agotraḥ : keiner Traditionslinie angehört (Agotra)

pāpa-saṃpūrṇaḥ : voller (Sampurna) Übel, Fehltritte, Vergehen (Papa) ist

cittam : (seinen) Geist (Chitta)

śūnyam : ins Leere, ins Nichts (Shunya)

pravartayet : schickt (pra + vṛt)

Erläuterungen

Viveka 8 Vers 11:

Versmaß: Anushtubh (Shloka)

नाग्निना जीयते वह्निर्वातेन पवनं यथा | पानीयेन च पानीयं तथा चित्तेन मानसम् || ८.११ ||

nāgninā jīyate vahnir vātena pavanaṃ yathā | pānīyena ca pānīyaṃ tathā cittena mānasam || 8.11 ||

Übersetzung

Wort-für-Wort-Übersetzung

na : nicht (Na)

agninā : durch Feuer (Agni)

jīyate : besiegt wird (ji)

vahnir : Feuer (Vahni)

vātena : durch Wind (Vata)

pavanam : Wind (Pavana)

yathā : so wie (Yatha)

pānīyena : durch Wasser (Paniya)

ca : und (Cha)

pānīyam : Wasser (Paniya)

tathā : genau so (Tatha)

cittena : durch den Geist (Chitta)

mānasam : der Geist (Manasa)

Erläuterungen

Viveka 8 Vers 12:

Versmaß: Anushtubh (Shloka)

खड्गश्छिनत्ति नात्मानं यदि तीक्ष्णतरो भवेत् | सुदान्तचित्तसन्तान आत्मना नैव साध्यते || ८.१२ ||

khaḍgaś chinatti nātmānaṃ yadi tīkṣṇataro bhavet | su-dānta-citta-santāna ātmanā naiva sādhyate || 8.12 ||

Übersetzung

Wort-für-Wort-Übersetzung

khaḍgaḥ : ein Schwert (Khadga)

chinatti : schneidet (chid)

na : nicht (Na)

ātmānam : sich selbst (Atman)

yadi : obwohl, wenngleich ("wenn", Yadi)

tīkṣṇataraḥ : es äußerst scharf (Tikshna+tara)

bhavet : ist (bhū)

su-dānta-citta-santānaḥ : ein sehr disziplinierter ("wohl-gezähmter", Sudanta) ununterbrochener Gedankengang (Santana) des Geistes (Chitta)

ātmanā : durch sich selbst (Atman)

na : nicht

eva  : gewiss (Eva)

sādhyate : wird gemeistert, dienstbar gemacht (sādh)

Erläuterungen

Viveka 8 Vers 13:

Versmaß: Anushtubh (Shloka)

निरालम्बे सदा चित्ते यः करोत्यवलम्बनम् | स स्वपिति समुद्रान्ते नभसि वा सुखाशया || ८.१३ ||

nirālambe sadā citte yaḥ karoty avalambanam | sa svapiti samudrānte nabhasi vā sukhāśayā || 8.13 ||

Übersetzung

Wort-für-Wort-Übersetzung

nirālambe : der keine Stütze hat (Niralamba)

sadā : immer, allzeit (Sada)

citte : im Geist (Chitta)

yaḥ : wer (Yad)

karoti : errichtet ("macht", kṛ)

avalambanam : (seinen) Halt, Stütze (Avalambana)

saḥ : der (Tad)

svapiti : schläft (svap)

samudrānte : am Meeresufer (Samudranta), im (Anta) Meer (Samudra)

nabhasi : auf einer Wolke, im Himmel (Nabhas)

vā : oder (Va)

sukhāśayā : in der Hoffnung (Asha) auf Wohlbehagen, Komfort (Sukha)

Erläuterungen

Viveka 8 Vers 14:

Versmaß: Anushtubh (Shloka)

स्वयं सर्वगतं चित्तं बुद्ध्यावलोक्यते यदि | तदा बाह्यगतेनैव स्मर्तव्यं बाह्यचित्ततः || ८.१४ ||

svayaṃ sarva-gataṃ cittaṃ buddhyāvalokyate yadi | tadā bāhya-gatenaiva smartavyaṃ bāhya-cittataḥ || 8.14 ||

Übersetzung

Wort-für-Wort-Übersetzung

svayam : von selbst, naturgemäß (Svayam)

sarva-gatam : überall befindlich, allgegenwärtig (Sarvagata)

cittam : der Geist (Chitta)

buddhyā : durch den Geist (Buddhi)

avalokyate : wahrgenommen, betrachtet wird (ava + lok)

yadi : wenn, falls (Yadi)

tadā : dann (Tada)

bāhya-gatena : durch etwas außerhalb (Bahya von ihm) Befindliches (Gata)

eva : ja (Eva)

smartavyam : müsste er betrachtet werden ("erinnert werden", Smartavya)

bāhya-cittataḥ : als ein äußerlicher (Bahya) Geist (Chitta+tas)

Erläuterungen

Die Bedeutungsfelder von Chitta und Buddhi überschneiden sich: hier sind sie (passend zu den Vergleichen in den Versen 8.11-12) im Sinne von "Geist" synonym gebraucht. Gleiches gilt für den folgenden Vers 8.15.

Viveka 8 Vers 15:

Versmaß: Anushtubh (Shloka)

ये बुद्ध्या तन्त्रनिर्यासं कुर्वते चित्तनिग्रहम् | अनिवर्तकमार्गेषु मत्स्योपमाः पतन्ति ते || ८.१५ ||

ye buddhyā tantra-niryāsaṃ kurvate citta-nigraham | anivartaka-mārgeṣu matsyopamāḥ patanti te || 8.15 ||

Übersetzung

Wort-für-Wort-Übersetzung

ye : diejenigen, die (Yad)

buddhyā : mit dem Geist (Buddhi)

tantra-niryāsam : als die Essenz (Niryasa) der Lehrtexte, Schriften (Tantra)

kurvate : praktizieren (kṛ)

citta-nigraham : die Kontrolle, Beherrschung (Nigraha) des Geistes (Chitta)

anivartaka-mārgeṣu : auf unumkehrbare (Anivartaka) Wege, Pfade (Marga)

matsyopamāḥ : Fischen (Matsya) vergleichbar (Upama)

patanti : geraten (pat)

te : die (Tad)

Erläuterungen

Der Vergleich zielt offenbar auf Fische ab, die in eine Reuse hinein, aber nicht wieder herausschwimmen können, und so gefangen werden.

Viveka 8 Vers 16:

Versmaß: Anushtubh (Shloka)

उक्तं सर्वज्ञपादैश्च लोकानुग्रहहेतुना | श्रूयतां सत्यभावेन मृषाज्ञानविवर्जिताः || ८.१६ ||

uktaṃ sarva-jña-pādaiś ca lokānugraha-hetunā | śrūyatāṃ satya-bhāvena mṛṣā-jñāna-vivarjitāḥ || 8.16 ||

Übersetzung

Wort-für-Wort-Übersetzung

uktam : es wurde gelehrt ("gesagt", Ukta)

sarva-jña-pādaiḥ : durch den erhabenen (Pada) Allwissenden (Sarvajna)

ca : aber (Cha)

lokānugraha-hetunā : aufgrund von, aus (Hetu) Mitgefühl (Anugraha) mit der Welt, mit den Menschen (Loka)

śrūyatām : hört zu ("es soll gehört werden", śru)

satya-bhāvena : mit wahrhaftiger (Satya) Gesinnung (Bhava)

mṛṣā-jñāna-vivarjitāḥ : ihr, die ihr frei von (Varjita) falschem (Mrisha) Wissen (Jnana) seit

Erläuterungen

"Der Allwissende" (Sarvajna) ist ein Beiname Buddhas als auch Shivas.

Viveka 8 Vers 17:

Versmaß: Anushtubh (Shloka)

प्राणारूढं सदा चित्तं विजानीयात्कलेवरे | यत्र देशे वसेद्वायुस्तत्र चित्तं वसेद्ध्रुवम् || ८.१७ ||

prāṇārūḍhaṃ sadā cittaṃ vijānīyāt kalevare | yatra deśe vased vāyus tatra cittaṃ vased dhruvam || 8.17 ||

Übersetzung

Wort-für-Wort-Übersetzung

prāṇārūḍham : auf dem Atem, der Lebensenergie (Prana) reitend ("aufsitzend", Arudha)

sadā : stets, immer (Sada)

cittam : den Geist (Chitta)

vijānīyāt : man soll kennen (vi + jñā)

kalevare : im Körper (Kalevara)

yatra : an welchem ("wo", Yatra)

deśe : Ort (Desha)

vaset : weilt, sich aufhält (vas)

vāyuḥ : der Atem ("Wind", Vayu)

tatra : dort (Tatra)

cittam : der Geist

vaset : weilt, sich aufhält

dhruvam : gewiss (Dhruva)

Erläuterungen

Viveka 8 Vers 18:

Versmaß: Anushtubh (Shloka)

सर्पादिदष्टदेशे तु दैवाद्वायुविवर्जिते | न वेत्ति चित्तसन्तानं तत्र मांसविदारणात् || ८.१८ ||

sarpādi-daṣṭa-deśe tu daivād vāyu-vivarjite | na vetti citta-santānaṃ tatra māṃsa-vidāraṇāt || 8.18 ||

Übersetzung

Wort-für-Wort-Übersetzung

sarpādi-daṣṭa-deśe : an einer Stelle (Desha des Körpers, die von einer) Schlange (Sarpa) usw. (Adi) gebissen, gestochen (Dashta wurde)

tu : aber (Tu)

daivāt : durch ein Verhängnis (Daiva)

vāyu-vivarjite : die (aufgrund dessen) frei von (Vivarjita) Atem, Lebensenergie ("Wind", Vayu) ist

na : nicht (Na)

vetti : man empfindet, nimmt wahr (vid)

citta-santānam : den Strom, Fluss ("Kontinuität", Santana) des Bewusstseins (Chitta)

tatra : dort, an dieser (Stelle, Tatra)

māṃsa-vidāraṇāt : aufgrund des Verwundens (Vidarana) des Fleisches, der Muskulatur (Mamsa)

Erläuterungen

Viveka 8 Vers 19:

Versmaß: Anushtubh (Shloka)

यावद्वायुप्रचारो ऽयं दृश्यते सव्यवामतः | चित्तमेव तदा जन्तोर्भुङ्क्ते प्रकृतिजं गुणम् || ८.१९ ||

yāvad vāyu-pracāro 'yaṃ dṛśyate savya-vāmataḥ | cittam eva tadā jantor bhuṅkte prakṛti-jaṃ guṇam || 8.19 ||

Übersetzung

Wort-für-Wort-Übersetzung

yāvat : (Yavat)

vāyu-pracāraḥ : Vorhandensein, Aktivität ("Verfahren", Prachara) des Atmens, Windes (Vayu)

ayam : das ("der", Ayam)

dṛśyate : erfahren, wahrgenommen wird ("gesehen wird", dṛś)

savya-vāmataḥ : rechts (Savya) und links (Vamatas)

cittam : der Geist (Chitta)

eva : gewiss (Eva)

tadā : dann (Tada)

jantoḥ : eines Lebewesens (Jantu)

bhuṅkte : erfährt, erlebt ("genießt", bhuj)

prakṛti-jam : eine aus der (Ur-)Natur hervorgegangene (Prakritija)

guṇam : Qualität (Guna)

Erläuterungen

Viveka 8 Vers 20:

Versmaß: Anushtubh (Shloka)

उभयोर्गतिभङ्गेन वायुर्मध्यगतो यदा | गृहीत्वा सर्वतत्त्वानि चित्तं सर्वगतं तदा || ८.२० ||

ubhayor gati-bhaṅgena vāyur madhya-gato yadā | gṛhītvā sarva-tattvāni cittaṃ sarva-gataṃ tadā || 8.20 ||

Übersetzung

Wort-für-Wort-Übersetzung

ubhayoḥ : auf beiden (Seiten, Ubhaya)

gati-bhaṅgena : durch die Unterbrechung (Bhanga) des Flusses, der Bewegung ("Gang", Gati)

vāyuḥ : der Atem, Wind (Vayu)

madhya-gataḥ : sich in der Mitte befindet (Madhyagata)

yadā : wenn (Yada)

gṛhītvā : in sich hineinziehend ("ergriffen habend", gṛ)

sarva-tattvāni : alle (Sarva) Elemente, Grundbestandteile, Prinzipien (Tattva)

cittam : der Geist, das Bewusstsein (Chitta)

sarva-gatam : befindet sich überall (Sarvagata)

tadā : dann (Tada)

Erläuterungen

Viveka 8 Vers 21:

Versmaß: Anushtubh (Shloka)

तदा ज्ञानं तदा ध्यानं तदा सिद्धिस्तदामृतम् | त्रिवज्राणां समावेशस्तदा वै जायते ध्रुवम् || ८.२१ ||

tadā jñānaṃ tadā dhyānaṃ tadā siddhis tadāmṛtam | tri-vajrāṇāṃ samāveśas tadā vai jāyate dhruvam || 8.21 ||

Übersetzung

Wort-für-Wort-Übersetzung

tadā : dann (Tada)

jñānam : Wissen, Erkentnis (Jnana)

tadā : dann

dhyānam : Meditation (Dhyana)

tadā : dann

siddhiḥ : Vollkommenheit (Siddhi)

tadā : dann

amṛtam : Unsterblichkeit (Amrita)

tri-vajrāṇām : der drei (Tri) Diamanten (Vajra)

samāveśaḥ : das Ineinanderfließen ("Eintreten", Samavesha)

tadā : dann

vai : wahrlich (Vai)

jāyate : entsteht (jan)

dhruvam : gewiss (Dhruva)

Erläuterungen

Die "Drei Diamanten" beziehen sich auf die Dreiheit von Körper (Kaya), Sprache/Energie (Vach) und Geist (Chitta, vgl. www.wisdomlib.org).

Kapitel 9: Die Untersuchung der prakṛti – prakṛti-vivekaḥ

Viveka 9 Vers 1:

Versmaß: Anushtubh (Shloka)

प्रकृतिरेव चित्तस्य महाबन्धः प्रकीर्तितः | मरणं वायुतत्त्वस्य नाशं च वपुषः स्मृतः || ९.१ ||

prakṛtir eva cittasya mahā-bandhaḥ prakīrtitaḥ | maraṇaṃ vāyu-tattvasya nāśaṃ ca vapuṣaḥ smṛtaḥ || 9.1 ||

Übersetzung

Wort-für-Wort-Übersetzung

prakṛtiḥ : die Prakriti ("Natur, Wesen, Grundform")

eva : gewiss (Eva)

cittasya : des Geistes (Chitta)

mahā-bandhaḥ : Große Fessel (Mahabandha)

prakīrtitaḥ : wird genannt (Prakirtita)

maraṇam : der Tod (Marana)

vāyu-tattvasya : des Wind-Elements (Vayu-Tattva)

nāśam : die Vernichtung (Nasha)

ca : und (Cha)

vapuṣaḥ : des Körpers (Vapus)

smṛtaḥ : gilt als ("wird erinnert", Smrita)

Erläuterungen

Das Konzept der Prakriti in der Amrita Siddhi weicht vom Verständnis derselben als "Urnatur" in der Yoga-Sankhya-Philosophie ab. Es findet sich in dieser Form in der buddhistisch-tantrischen Guhyasamaja-Literatur wieder, vgl. www.wisdomlib.org.

Mahabandha bedeutet hier wörtlich "Große Fessel" und nicht die ebenfalls als Maha Bandha bekannte Verbindung der drei "Verschlüsse" Mula Bandha, Uddiyana Bandha und Jalandhara Bandha.

Viveka 9 Vers 2:

Versmaß: Anushtubh (Shloka)

सुकृतं दुष्कृतं चैव यत्कृतं पूर्वजन्मनि | सर्वं प्रकृतिरूपेण शरीरे ऽवस्थितं सदा || ९.२ ||

su-kṛtaṃ duṣ-kṛtaṃ caiva yat kṛtaṃ pūrva-janmani | sarvaṃ prakṛti-rūpeṇa śarīre 'vasthitaṃ sadā || 9.2 ||

Übersetzung

Wort-für-Wort-Übersetzung

su-kṛtam : Wohltat (Sukrita)

duṣ-kṛtam : Übeltat (Dushkrita)

ca : und (Cha)

eva : gewiss (Eva)

yat : was (Yad)

kṛtam : getan wurde (Krita)

pūrva-janmani : in einer früheren Geburt (Purvajanman)

sarvam : alles (Sarva)

prakṛti-rūpeṇa : in Form (Rupa) der Prakriti

śarīre : im Körper (Sharira)

avasthitam : befindet sich (Avasthita)

sadā : immer, allezeit (Sada)

Erläuterungen

Viveka 9 Vers 3:

Versmaß: Anushtubh (Shloka)

प्रकृतिर्द्विविधा ज्ञेया शारीरी चित्तसंभवा | शारीरी वातपित्ताद्या चैत्तिकी बुद्धिगोचरा || ९.३ ||

prakṛtir dvi-vidhā jñeyā śārīrī citta-saṃbhavā | śārīrī vāta-pittādyā caittikī buddhi-gocarā || 9.3 ||

Übersetzung

Wort-für-Wort-Übersetzung

prakṛtiḥ : die Prakriti

dvi-vidhā : als von zweifacher Art (Dvividha)

jñeyā : ist zu kennen, zu verstehen (Jneya)

śārīrī : körperlich (Sharira)

citta-saṃbhavā : geistig ("geistigen Ursprungs", Chitta-Sambhava)

śārīrī : die körperliche

vāta-pittādyā : (bezieht sich auf die Doshas) Vata, Pitta usw. (Adya)

caittikī : die geistige (Chaittika)

buddhi-gocarā : hat den Verstand (Buddhi) als Wirkungsbereich (Gochara)

Erläuterungen

Viveka 9 Vers 4: Geistige Prakritis

Versmaß: Anushtubh (Shloka)

सुखदुःखादिकं चित्ते क्षणिकं यदुत्पद्यते | बुद्धिप्रभृतयो यो च ते सर्वे प्रकृतेर्गुणाः || ९.४ ||

sukha-duḥkhādikaṃ citte kṣaṇikaṃ yad utpadyate | buddhi-prabhṛtayo yo ca te sarve prakṛter guṇāḥ || 9.4 ||

Übersetzung

Wort-für-Wort-Übersetzung

sukha-duḥkhādikam : Freude (Sukha), Leid (Duhkha) usw. (Adika)

citte : im Geist (Chitta)

kṣaṇikam : momentan, jeden Augenblick wechselnd (Kshanika)

yat : was (Yad)

utpadyate : entsteht, sich zeigt (ut + pad)

buddhi-prabhṛtayaḥ : der Geist, Verstand (Buddhi) usw. (Prabhriti)

yaḥ : was (Yad)

ca : und (Cha)

te : das (Tad)

sarve : alles (Sarva)

prakṛteḥ : der Prakriti

guṇāḥ : (sind) Eigenschaften, Bestandteile (Guna)

Erläuterungen

Viveka 9 Vers 5: Geistige Prakritis

Versmaß: Anushtubh (Shloka)

चित्ताद्या याः प्रणश्यन्ति भवन्ति च क्षणं क्षणम् | चित्तप्रकृतयस्तास्ताः सागरादुर्मयो यथा || ९.५ ||

cittād yā yāḥ praṇaśyanti bhavanti ca kṣaṇaṃ kṣaṇam | citta-prakṛtayas tās tāḥ sāgarād urmayo yathā || 9.5 ||

Übersetzung

Wort-für-Wort-Übersetzung

cittāt : im Geist ("aus dem Geist", Chitta)

yā yāḥ : was alles (Yad)

praṇaśyanti : vergeht, verschwindet (pra + naś)

bhavanti : entsteht (bhū)

ca : und (Cha)

kṣaṇaṃ kṣaṇam : Augenblick für Augenblick (Kshana)

citta-prakṛtayaḥ : (sind) Prakritis des Geistes Chitta

tās tāḥ : das alles (Tad)

sāgarāt : im Ozean ("aus dem Ozean", Sagara)

urmayaḥ : Wellen (Urmi)

yathā : wie (Yatha)

Erläuterungen

Viveka 9 Vers 6: Geistige Prakritis

Versmaß: Anushtubh (Shloka)

यावत्प्रकृतयः सन्ति तावच्चित्तं मलीमसम् | नष्टे प्रकृतिसङ्घाते चित्तं निर्मलतां व्रजेत् || ९.६ ||

yāvat prakṛtayaḥ santi tāvac cittaṃ malīmasam | naṣṭe prakṛti-saṅghāte cittaṃ nirmalatāṃ vrajet || 9.6 ||

Übersetzung

Wort-für-Wort-Übersetzung

yāvat : solange wie (Yavat)

prakṛtayaḥ : die Prakritis

santi : existieren (as)

tāvat : solange (Tavat)

cittam : (ist) der Geist (Chitta)

malīmasam : unrein (Malimasa)

naṣṭe : verschwunden ist (Nashta)

prakṛti-saṅghāte : (wenn) die Gesamtheit ("Ansammlung", Sanghata) der Prakritis

cittam : der Geist

nirmalatām : zur Reinheit (Nirmalata)

vrajet : gelangt (vraj)

Erläuterungen

Viveka 9 Vers 7: Körperliche Prakritis

Versmaß: Anushtubh (Shloka)

देहे प्रकृतयः ख्याता वातपित्तकफादयः | चित्तमाक्षिप्य कुर्वन्ति ते ऽपि कार्याणि सर्वदा || ९.७ ||

dehe prakṛtayaḥ khyātā vāta-pitta-kaphādayaḥ | cittam ākṣipya kurvanti te 'pi kāryāṇi sarvadā || 9.7 ||

Übersetzung

Wort-für-Wort-Übersetzung

dehe : im Körper (Deha)

prakṛtayaḥ : die Prakritis

khyātāḥ : werden genannt (Khyata)

vāta-pitta-kaphādayaḥ : Vata, Pitta, Kapha usw. (Adi)

cittam : den Geist (Chitta)

ākṣipya : außer acht lassend ("verhöhnt habend", ā + kṣip)

kurvanti : führen aus (kṛ)

te : sie, diese (Tad)

api : auch, doch (Api)

kāryāṇi : (ihre) Aufgaben, Funktionen (Karya)

sarvadā : immer, jederzeit (Sarvada)

Erläuterungen

Viveka 9 Vers 8: Körperliche Prakritis

Versmaß: Anushtubh (Shloka)

वातः पञ्चविधो ज्ञेयः पित्तं पञ्चविधं स्मृतम् | कफः पञ्चविधः ख्यातो मूलप्रकृतयः स्मृताः || ९.८ ||

vātaḥ pañca-vidho jñeyaḥ pittaṃ pañca-vidhaṃ smṛtam | kaphaḥ pañca-vidhaḥ khyāto mūla-prakṛtayaḥ smṛtāḥ || 9.8 ||

Übersetzung

Wort-für-Wort-Übersetzung

vātaḥ : Vata ("Wind")

pañca-vidhaḥ : (als) von fünferlei (Pancha) Art (Vidha)

jñeyaḥ : ist zu kennen (Jneya)

pittam : Pitta ("Galle")

pañca-vidham : (als) von fünferlei Art

smṛtam : wird gelehrt ("erinnert", Smrita)

kaphaḥ : Kapha ("Schleim")

pañca-vidhaḥ : (als) von fünferlei Art

khyātaḥ : wird genannt (Khyata)

mūla-prakṛtayaḥ : als Haupt-Prakritis (Mulaprakriti)

smṛtāḥ : werden gelehrt ("erinnert", Smrita)

Erläuterungen

Viveka 9 Vers 9: Körperliche Prakritis

Versmaß: Anushtubh (Shloka)

वायुना सह योगेन पुंसः कर्मानुसारतः | कुर्वन्ति दुःखभोगाय व्याधीन्वा मरणाय वा || ९.९ ||

vāyunā saha yogena puṃsaḥ karmānusārataḥ | kurvanti duḥkha-bhogāya vyādhīn vā maraṇāya vā || 9.9 ||

Übersetzung

Wort-für-Wort-Übersetzung

vāyunā : dem Atem, Wind (Vayu)

saha : mit (Saha)

yogena : in Verbindung (Yoga)

puṃsaḥ : des Menschen (Pums)

karmānusārataḥ : gemäß (Anusara+tas) den (früheren) Taten, Handlungen (Karman)

kurvanti : wirken, arbeiten (kṛ die körperlichen Prakritis)

duḥkha-bhogāya : für die Erfahrung (Bhoga) von Leid (Duhkha)

vyādhīn : (Vyadhi)

vā : entweder (Va)

maraṇāya : für den Tod, das Sterben (Marana)

vā : oder (Va)

Erläuterungen

Viveka 9 Vers 10: Körperliche Prakritis

Versmaß: Anushtubh (Shloka)

क्षुधा निद्रा तृषा मूर्च्छा शीतसन्तापसंभवाः | संभवन्ति च ये भावास्ते सर्वे प्रकृतेर्गुणाः || ९.१० ||

kṣudhā nidrā tṛṣā mūrcchā śīta-santāpa-saṃbhavāḥ | saṃbhavanti ca ye bhāvās te sarve prakṛter guṇāḥ || 9.10 ||

Übersetzung

Wort-für-Wort-Übersetzung

kṣudhā : Hunger (Kshudha)

nidrā : Schläfrigkeit (Nidra)

tṛṣā : Durst (Trisha)

mūrcchā : Ohnmacht, Besinnungslosigkeit (Murchchha)

śīta-santāpa-saṃbhavāḥ : aufgrund (Sambhava) von Kälte (Shita) und Hitze (Santapa)

saṃbhavanti : entstehen (sam + bhū)

ca : und (Cha)

ye : welche (Yad)

bhāvāḥ : Empfindungen, Zustände, Gefühle (Bhava)

te : diese (Tad)

sarve : alle (Sarva)

prakṛteḥ : der Prakriti

guṇāḥ : (sind) Arten ("Eigenschaften", Guna)

Erläuterungen

Viveka 9 Vers 11: Körperliche Prakritis

Versmaß: Anushtubh (Shloka)

वलिं च पलितं कुष्ठं बाधिर्यं मूकतां तथा | प्रकृतिः कुरुते देहे काणं खञ्जं च कुब्जकम् || ९.११ ||

valiṃ ca palitaṃ kuṣṭhaṃ bādhiryaṃ mūkatāṃ tathā | prakṛtiḥ kurute dehe kāṇaṃ khañjaṃ ca kubjakam || 9.11 ||

Übersetzung

Wort-für-Wort-Übersetzung

valim : Falten (Vali)

ca : und (Cha)

palitam : graues Haar (Palita)

kuṣṭham : Hautkrankheiten (Kushtha)

bādhiryam : Taubheit (Badhirya)

mūkatām : Stummheit (Mukata)

tathā : und, desgleichen (Tatha)

prakṛtiḥ : die Prakriti

kurute : macht, bewirkt (kṛ)

dehe : im Körper (Deha)

kāṇam : den Einäugigen (Kana)

khañjam : den Hinkenden (Khanja)

ca : und

kubjakam : den Buckligen (Kubjaka)

Erläuterungen

Viveka 9 Vers 12: Körperliche Prakritis

Versmaß: Anushtubh (Shloka)

येषां प्रकृतयो देहे निवसन्ति पुरःसराः | तेषां न जायते योगो वने बीजाङ्कुरो यथा || ९.१२ ||

yeṣāṃ prakṛtayo dehe nivasanti puraḥ-sarāḥ | teṣāṃ na jāyate yogo vane bījāṅkuro yathā || 9.12 ||

Übersetzung

Wort-für-Wort-Übersetzung

yeṣām : bei welchen (Yad)

prakṛtayaḥ : die Prakritis

dehe : im Körper (Deha)

nivasanti : sich befinden ("wohnen", ni + vas)

puraḥ-sarāḥ : als Führer ("vorangehend", Purahsara)

teṣām : bei diesen (Tad)

na : nicht (Na)

jāyate : entsteht, kommt zustande, ist möglich (jan)

yogaḥ : Yoga

vane : im (dichten) Wald, Dickicht (Vana)

bījāṅkuraḥ : ein Keimling, Samenkeim (Bijankura)

yathā : wie (Yatha)

Erläuterungen

Viveka 9 Vers 13:

Versmaß: Anushtubh (Shloka)

नष्टे प्रकृतिसङ्घाते वायुना सह योगतः | तदा संजायते ज्ञानं निशान्ते भास्करो यथ || ९.१३ ||

naṣṭe prakṛti-saṅghāte vāyunā saha yogataḥ | tadā saṃjāyate jñānaṃ niśānte bhāskaro yatha || 9.13 ||

Übersetzung

Wort-für-Wort-Übersetzung

naṣṭe : verschwunden ist (Nashta)

prakṛti-saṅghāte : (wenn) die Gesamtheit ("Ansammlung", Sanghata) der Prakritis

vāyunā : dem Wind (Vayu)

saha : mit (Saha)

yogataḥ : durch die Verbindung (Yoga+tas)

tadā : dann (Tada)

saṃjāyate : kommt zum Vorschein (sam + jan)

jñānam : Erkenntnis, Bewusstsein (Jnana)

niśānte : am Ende der Nacht (Nishanta)

bhāskaraḥ : die Sonne (Bhaskara)

yatha : wie (Yatha)

Erläuterungen

Viveka 9 Vers 14:

Versmaß: Anushtubh (Shloka)

प्रकृत्या खाद्यते विश्वं सा केनापि न खाद्यते | प्रसादात्खादिता येन मरणं तेन खादितम् || ९.१४ ||

prakṛtyā khādyate viśvaṃ sā kenāpi na khādyate | prasādāt khāditā yena maraṇaṃ tena khāditam || 9.14 ||

Übersetzung

Wort-für-Wort-Übersetzung

prakṛtyā : durch die Prakriti

khādyate : wird verschlungen, ausgesaugt, zu Grunde gerichtet (khād)

viśvam : das All, Weltall, die Welt (Vishva)

sā : sie (Tad)

kenāpi : durch irgendetwas (Kena Api)

na : nicht (Na)

khādyate : wird verschlungen, ausgesaugt, zu Grunde gerichtet

prasādāt : durch Klarheit, Reinheit, Gnade (Prasada)

khāditā : sie verschlungen, ausgesaugt, zu Grunde gerichtet wurde (Khadita)

yena : durch wen (Yad)

maraṇam : der Tod, das Sterben (Marana)

tena : durch den (Tad)

khāditam : wurde verschlungen, ausgesaugt, zu Grunde gerichtet

Erläuterungen

Kapitel : Die Untersuchung der guṇas – guṇa-vivekaḥ

Viveka 10 Vers 1:

Versmaß: Anushtubh (Shloka)

गुणाः सांसारिकाणां च निवसन्ति कलेवरे | प्रकृतेरेव जायन्ते ते ऽपि सत्त्वरजस्तमाः || १०.१ ||

guṇāḥ sāṃsārikāṇāṃ ca nivasanti kalevare | prakṛter eva jāyante te 'pi sattva-rajas-tamāḥ || 10.1 ||

Übersetzung

Wort-für-Wort-Übersetzung

guṇāḥ : die Grundeigenschaften (Guna)

sāṃsārikāṇām : derjenigen, die sich im Kreislauf des Lebens und Sterbens befinden (Samsarika)

ca : und, auch (Cha)

nivasanti : befinden sich ("wohnen", ni + vas)

kalevare : im Körper (Kalevara)

prakṛter : aus der Prakriti

eva : nur (Eva)

jāyante : entstehen, werden hervorgebracht (jan)

te : diese (Tad)

api : auch (Api)

sattva-rajas-tamāḥ : Sattva, Rajas und Tamas

Erläuterungen

Viveka 10 Vers 2:

Versmaß: Anushtubh (Shloka)

निबद्धस्त्रिगुणैः पिण्डो निबद्धं चित्तमेव च | तेषां समासतो भेदः श्रूयतां च यथोदितः || १०.२ ||

nibaddhas tri-guṇaiḥ piṇḍo nibaddhaṃ cittam eva ca | teṣāṃ samāsato bhedaḥ śrūyatāṃ ca yathoditaḥ || 10.2 ||

Übersetzung

Wort-für-Wort-Übersetzung

nibaddhaḥ : ist gebunden (Nibaddha)

tri-guṇaiḥ : durch die drei (Tri) Grundeigenschaften (Guna)

piṇḍaḥ : der Körper (Pinda)

nibaddham : ist gebunden

cittam : der Geist (Chitta)

eva : gewiss (Eva)

ca : und, auch (Cha)

teṣām : deren (Tad)

samāsataḥ : in Kürze (Samasatas)

bhedaḥ : Unterscheidung (Bheda)

śrūyatām : soll vernommen werden (śru)

ca : und, aber

yathoditaḥ : wie sie gelehrt wird (Yathodita)

Erläuterungen

Viveka 10 Vers 3:

Versmaß: Anushtubh (Shloka)

यद्यप्येते गुणा लोके भण्यन्ते समभाषया | तदपि सात्त्विको भावो जायते ऽंशसहस्रतः || १०.३ ||

yady apy ete guṇā loke bhaṇyante sama-bhāṣayā | tad api sāttviko bhāvo jāyate 'ṃśa-sahasrataḥ || 10.3 ||

Übersetzung

Wort-für-Wort-Übersetzung

yady api : obwohl (Yadi Api)

ete : diese (Etad)

guṇāḥ : Grundeigenschaften (Guna)

loke : in der Welt (Loka)

bhaṇyante : besprochen, geschilderd werden (bhaṇ)

sama-bhāṣayā : als gemäß ihrer Definition (Bhasha) gleichrangig (Sama)

tad api : trotzdem, dennoch (Tad Api)

sāttvikaḥ : der sattvische (Sattvika)

bhāvaḥ : Gemütszustand (Bhava)

jāyate : geschieht, ereignet sich (jan)

aṃśa-sahasrataḥ : (im Verhältnis eins) zu tausend, zu einem Tausendsten (Sahasra+tas) Anteil (Amsha)

Erläuterungen

Viveka 10 Vers 4:

Versmaß: Anushtubh (Shloka)

लोभक्रोधक्षुधागर्हाहिंसादम्भमृषाभवम् | यदत्र दृश्यते मर्त्ये तत्सर्वं तमसोभवम् || १०.४ ||

lobha-krodha-kṣudhā-garhā-hiṃsā-dambha-mṛṣā-bhavam | yad atra dṛśyate martye tat sarvaṃ tamaso-bhavam || 10.4 ||

Übersetzung

Wort-für-Wort-Übersetzung

lobha-krodha-kṣudhā-garhā-hiṃsā-dambha-mṛṣā-bhavam : an Gier (Lobha), Zorn (Krodha), Hunger (Kshudha), Widerwillen, Empörung (Garha), Gewalt, Schädigung (Himsa), Betrug, Heuchelei (Dambha) und Lügen (Mrisha-Bhava)

yat : was (Yad)

atra : in dieser, hier (Atra)

dṛśyate : erscheint, zum Vorschein kommt ("gesehen wird", dṛś)

martye : Welt der Sterblichen, im Menschen (Martya)

tat : das (Tad)

sarvam : alles (Sarva)

tamaso-bhavam : hat seinen Ursprung ("Entstehung", Bhava) in Tamas

Erläuterungen

Viveka 10 Vers 5:

Versmaß: Anushtubh (Shloka)

निद्रा तन्द्रा तथाज्ञानमालस्यं स्मृतिलोपता | तमस्येव प्रजायन्ते प्रधानं मरणान्तिकम् || १०.५ ||

nidrā tandrā tathājñānam ālasyaṃ smṛti-lopatā | tamasy eva prajāyante pradhānaṃ maraṇāntikam || 10.5 ||

Übersetzung

Wort-für-Wort-Übersetzung

nidrā : Schlaf, Schläfrigkeit (Nidra)

tandrā : Mattigkeit, Trägheit (Tandra)

tathā : desgleichen (Tatha)

ajñānam : Unwissenheit, Unverstand (Ajnana)

ālasyam : Mangel an Energie (Alasya)

smṛti-lopatā : Vergesslichkeit, Verlust (Lopa) der Erinnerung (Smriti)

tamasi : bei, in Tamas

eva : nur (Eva)

prajāyante : entstehen, werden geboren (pra + jan)

pradhānam : insbesondere, hauptsächlich (Pradhana)

maraṇāntikam : in der Nähe (Antika) des Todes, Sterbens (Marana)

Erläuterungen

Viveka 10 Vers 6:

Versmaß: Anushtubh (Shloka)

गीतं नृत्यं तथा वाद्यं वस्त्रं चैव विलेपनम् | हसनं कथनं कामात्सर्वमेतद्रजोभवम् || १०.६ ||

gītaṃ nṛtyaṃ tathā vādyaṃ vastraṃ caiva vilepanam | hasanaṃ kathanaṃ kāmāt sarvam etad rajo-bhavam || 10.6 ||

Übersetzung

Wort-für-Wort-Übersetzung

gītam : Gesang (Gita)

nṛtyam : Tanz (Nritya)

tathā : desgleichen (Tatha)

vādyam : Instrumentalmusik, Musik (Vadya)

vastram : Sichkleiden ("Kleidung", Vastra)

ca : und (Cha)

eva : gewiss (Eva)

vilepanam : Schminken ("Bestreichen, Salben", Vilepana)

hasanam : Lachen (Hasana)

kathanam : Erzählen (Kathana)

kāmāt : aus Lust, aus Liebe (Kama)

sarvam : alles (Sarva)

etat : dieses (Etad)

rajo-bhavam : (verdankt) Rajas seine Existenz (Bhava)

Erläuterungen

Viveka 10 Vers 7:

Versmaß: Anushtubh (Shloka)

स्त्रीणां सङ्गाशया भावाः क्रियन्ते ये क्षणं क्षनम् | प्रवृत्तिर्मैथुने या च प्रधानं रजसो गुणः || १०.७ ||

strīṇāṃ saṅgāśayā bhāvāḥ kriyante ye kṣaṇaṃ kṣanam | pravṛttir maithune yā ca pradhānaṃ rajaso guṇaḥ || 10.7 ||

Übersetzung

Wort-für-Wort-Übersetzung

strīṇām : mit Frauen (Stri)

saṅgāśayā : in Erwartung (Asha) auf Verkehr (Sanga)

bhāvāḥ : Gemütszustände, Gefühle (Bhava)

kriyante : man sich hingibt ("gemacht werden", kṛ)

ye : denen, welchen ("welche", Yad)

kṣaṇaṃ kṣanam : Augenblick für Augenblick (Kshana)

pravṛttiḥ : Sichhingeben (Pravritti)

maithune : beim Geschlechtsakt (Maithuna)

yā : das (Yad)

ca : und (Cha)

pradhānam : hauptsächlich, in der Hauptsache (Pradhana)

rajasaḥ : von Rajas

guṇaḥ : (das ist alles) die Eigenschaft, Eigentümlichkeit (Guna)

Erläuterungen

Viveka 10 Vers 8:

Versmaß: Anushtubh (Shloka)

रजस्तमोभिभूतं च शरीरं सर्वदा स्थितम् | विनाशमनयोः कृत्वा सत्त्वमुत्पद्यते ध्रुवम् || १०.८ ||

rajas-tamobhibhūtaṃ ca śarīraṃ sarvadā sthitam | vināśam anayoḥ kṛtvā sattvam utpadyate dhruvam || 10.8 ||

Übersetzung

Wort-für-Wort-Übersetzung

rajas-tamobhibhūtam : von Rajas und Tamas dominiert ("überwältig", Abhibhuta)

ca : und, aber (Cha)

śarīram : der Körper (Sharira)

sarvadā : immer, allezeit (Sarvada)

sthitam : wird ("bleibt", Sthita)

vināśam : (wenn) die Vernichtung, das Verschwinden (Vinasha)

anayoḥ : dieser beiden (Idam)

kṛtvā : bewirkt, vollbracht wurde (kṛ)

sattvam : Sattva

utpadyate : tritt hervor, kommt zur Erscheinung (ud + pad)

dhruvam : gewiss (Dhruva)

Erläuterungen

Viveka 10 Vers 9:

Versmaß: Anushtubh (Shloka)

उत्पन्ने सात्त्विके भावे सत्यार्थो जायते नृणाम् | सत्यार्थे च सति ज्ञानं निर्मलं भवति स्फुटम् || १०.९ ||

utpanne sāttvike bhāve satyārtho jāyate nṛṇām | satyārthe ca sati jñānaṃ nirmalaṃ bhavati sphuṭam || 10.9 ||

Übersetzung

Wort-für-Wort-Übersetzung

utpanne : hervorgetreten, zur Erscheinung gekommen ist (Utpanna)

sāttvike : (wenn) der sattvische (Sattvika)

bhāve : Gemütszustand (Bhava)

satyārthaḥ : das wahre (Satya) Ziel (Artha)

jāyate : wird erreicht ("tritt ein", jan)

nṛṇām : der Menschen (Nri)

satyārthe : (wenn) das wahre (Satya) Ziel (Artha)

ca : und, aber (Cha)

sati : (erreicht) ist (Sat)

jñānam : Erkenntnis (Jnana)

nirmalam : reine (Nirmala)

bhavati : wird (bhū)

sphuṭam : offenbar (Sphuta)

Erläuterungen

Viveka 10 Vers 10:

Versmaß: Anushtubh (Shloka)

रजस्तमोभ्यां संयुक्ते शरीरे दोषपूरिते | यो ऽत्र ब्रवीत्यहं ज्ञानी सो ऽज्ञानी वातुलः स्मृतः || १०.१० ||

rajas-tamobhyāṃ saṃyukte śarīre doṣa-pūrite | yo 'tra bravīty ahaṃ jñānī so 'jñānī vātulaḥ smṛtaḥ || 10.10 ||

Übersetzung

Wort-für-Wort-Übersetzung

rajas-tamobhyām : mit Rajas und Tamas

saṃyukte : angefüllt, gebunden ist ("verbunden", Samyukta)

śarīre : (wenn sein) Körper (Sharira)

doṣa-pūrite : (und) mit den Doshas gefüllt ist (Purita)

yaḥ : wer (Yad)

atra : hier, da (Atra)

bravīti : sagt, spricht (brū)

aham : ich (Aham)

jñānī : (bin) ein Wissender, Weiser, die (höchste) Erkenntnis (besitzender, Jnanin)

saḥ : der (Tad)

ajñānī : (als) ein Unwissender (Ajnanin)

vātulaḥ : ein Verrückter (Vatula)

smṛtaḥ : wird betrachtet ("erinnert", Smrita)

Erläuterungen

Viveka 10 Vers 11:

Versmaß: Anushtubh (Shloka)

स्वाधिष्ठानेन योगेन न क्षीयेते गुणौ नृणाम् | अस्ति मुद्रा विशेषेण गुरुमुखाब्जसंभवा || १०.११ ||

svādhiṣṭhānena yogena na kṣīyete guṇau nṛṇām | asti mudrā viśeṣeṇa guru-mukhābja-saṃbhavā || 10.11 ||

Übersetzung

Wort-für-Wort-Übersetzung

svādhiṣṭhānena : durch eine auf sich selbst gestützte, auf eigener (Kraft) beruhende (Svadhishthana)

yogena : Praxis (Yoga)

na : nicht (Na)

kṣīyete : nehmen ein Ende, erschöpfen sich (kṣi)

guṇau : die beiden Grundeigenschaften (Guna)

nṛṇām : der Menschen (Nri)

asti : es gibt, existiert (as)

mudrā : ein Siegel (Mudra)

viśeṣeṇa : in Sonderheit (Vishesha)

guru-mukhābja-saṃbhavā : ermöglicht durch (Sambhava) den Lotusmund ("Mund-Lotus", Mukha-Abja) des Lehrers, Meisters (Guru)

Erläuterungen

Kapitel 11: Die Untersuchung der mahā-mudrā – mahāmudrā-vivekaḥ

Viveka 11 Vers 1: Maha Mudra

Versmaß: Anushtubh (Shloka)

कथ्यते ऽसौ महामुद्रा सर्वतन्त्रेषु गोपिता | यां संप्राप्य मनुष्याश्च भवन्ति सुरपूजिताः || ११.१ ||

kathyate 'sau mahā-mudrā sarva-tantreṣu gopitā | yāṃ saṃprāpya manuṣyāś ca bhavanti sura-pūjitāḥ || 11.1 ||

Übersetzung

Wort-für-Wort-Übersetzung

kathyate : wird (nun) gelehrt (kath)

asau : dieses (Asau)

mahā-mudrā : Große Siegel (Maha Mudra)

sarva-tantreṣu : in allen (Sarva) Geheimlehren, Texten (Tantra)

gopitā : verborgen, geheimgehalten, bewahrt (Gopita)

yām : sie (Yad)

saṃprāpya : die erlangt haben ("erlangt habend", sam + pra + āp)

manuṣyāḥ : Menschen (Manushya)

ca : und, auch (Cha)

bhavanti : werden (bhū)

sura-pūjitāḥ : von den Göttern (Sura) verehrt (Pujita)

Erläuterungen

Viveka 11 Vers 2: Maha Mudra

Versmaß: Anushtubh (Shloka)

जन्मकोटिसहस्रेण कृत्वा सत्कर्मविस्तरम् | एनां प्राप्य भवाम्भोधेः पारं गच्छन्ति योगिनः || ११.२ ||

janma-koṭi-sahasreṇa kṛtvā sat-karma-vistaram | enāṃ prāpya bhavāmbhodheḥ pāraṃ gacchanti yoginaḥ || 11.2 ||

Übersetzung

Wort-für-Wort-Übersetzung

janma-koṭi-sahasreṇa : im Verlauf von ("durch") 10 Millionen (1000 Sahasra mal 10 000 Koti) Geburten (Janman)

kṛtvā : nachdem sie vollbracht haben (kṛ)

sat-karma-vistaram : eine Menge (Vistara) guter Taten, guter Werke (Satkarman)

enām : (und) diese (Enad)

prāpya : erlangt haben (pra + āp)

bhavāmbhodheḥ : des Ozeans (Ambhodhi) der Existenzen (Bhava)

pāram : an das andere Ufer (Para)

gacchanti : gelangen (gam)

yoginaḥ : die Yogins

Erläuterungen

Viveka 11 Vers 3: Maha Mudra

Versmaß: Anushtubh (Shloka)

योनिं संपीड्य वामेन पादमूलेन यत्नतः | सव्यं प्रसारितं पादं कराभ्यां धारयेद्दृढम् || ११.३ ||

yoniṃ saṃpīḍya vāmena pāda-mūlena yatnataḥ | savyaṃ prasāritaṃ pādaṃ karābhyāṃ dhārayed dṛḍham || 11.3 ||

Übersetzung

Wort-für-Wort-Übersetzung

yonim : den Damm, das Perineum (Yoni)

sampīḍya : drückend (sam + pīḍ)

vāmena : mit der linken (Vama)

pāda-mūlena : Ferse ("Fuß-Wurzel", Padamula)

yatnataḥ : sorgfältig (Yatnatas)

savyam : das rechte (Savya)

prasāritam : ausgestreckt (Prasarita)

padam : Bein ("Fuß", Pada)

karābhyām : mit beiden Händen (Kara)

dhārayet : man halte, ergreife (den rechten Fuß, dhṛ)

dṛḍham : fest (Dridha)

Erläuterungen

Dieser Vers wird in leicht abgewandelter Form in der Hatha Yoga Pradipika gelehrt (HYP Vers 3.10).

Viveka 11 Vers 4: Maha Mudra

Versmaß: Anushtubh (Shloka)

आसने कटिमारोप्य चिबुकं हृदयोपरि | नवद्वाराणि संयम्य कुक्षिमापूर्य वायुना || ११.४ ||

āsane kaṭim āropya cibukaṃ hṛdayopari | nava-dvārāṇi saṃyamya kukṣim āpūrya vāyunā || 11.4 ||

Übersetzung

Wort-für-Wort-Übersetzung

āsane : auf eine Sitzunterlage ("Sitz", Asana)

kaṭim : das Gesäß ("Hüfte", Kati)

āropya : setzend ("gesetzt habend", ā + ruh)

cibukam : das Kinn (Chibuka)

hṛdayopari : auf ("über", Upari) die Herzgegend, Brust ("Herz", Hridaya)

nava-dvārāṇi : die neun Tore (des Körpers, Navadvara)

saṃyamya : verschließend ("verschlossen habend", sam + yam)

kukṣim : den Bauch (Kukshi)

āpūrya : füllend ("gefüllt habend", ā + pṝ)

vāyunā : mit Luft (Vayu)

Erläuterungen

Dieser Satz, der keine finite Verbform, sondern nur Absolutiva enthält, wird im folgenden Vers 11.5 fortgesetzt.

Viveka 11 Vers 5: Maha Mudra

Versmaß: Anushtubh (Shloka)

चित्तं चतुःपथे कृत्वा आरभेत्प्राणयन्त्रणम् | चन्द्रार्कयोर्गतिं भङ्क्त्वा कुर्याद्वायुनिवारणम् || ११.५ ||

cittaṃ catuḥ-pathe kṛtvā ārabhet prāṇa-yantraṇam | candrārkayor gatiṃ bhaṅktvā kuryād vāyu-nivāraṇam || 11.5 ||

Übersetzung

Wort-für-Wort-Übersetzung

cittam : den Geist, das Bewusstsein (Chitta)

catuḥ-pathe : am Kreuzweg, an der Kreuzung der vier Wege, Kanäle (Chatuhpatha)

kṛtvā : haltend ("gemacht habend", kṛ)

ārabhet : man beginne (ā + rabh)

prāṇa-yantraṇam : die Atemregulierung, Atemkontrolle (Pranayantrana)

candrārkayoḥ : von Mond (Chandra) und Sonne (Arka)

gatim : den Weg, die Bahn (Gati)

bhaṅktvā : unterbrechend ("unterbrochen habend", bhañj)

kuryāt : man praktiziere (kṛ)

vāyu-nivāraṇam : das Anhalten ("Zurückhalten", Nivarana) des Atems ("Windes", Vayu)

Erläuterungen

Viveka 11 Vers 6: Maha Mudra

Versmaß: Anushtubh (Shloka)

जारणेयं कषायस्य चारणं बिन्दुनादयोः | चालनं सर्वनाडीनामनलस्य च दीपनम् || ११.६ ||

jāraṇeyaṃ kaṣāyasya cāraṇaṃ bindu-nādayoḥ | cālanaṃ sarva-nāḍīnām analasya ca dīpanam || 11.6 ||

Übersetzung

Wort-für-Wort-Übersetzung

jāraṇā : (bewirkt) das Auflösen ("Oxydieren", Jarana)

iyam : diese (Maha Mudra, Iyam)

kaṣāyasya : der Leidenschaft, Verhaftung, Unreinheit (Kashaya)

cāraṇam : das Aktivieren (Charana)

bindu-nādayoḥ : von Bindu und Nada

cālanam : das Reinigen, Durchlässigmachen ("Lockern, Durchsieben", Chalana)

sarva-nāḍīnām : aller (Sarva) feinstofflichen Energiekanäle (Nadi)

analasya : des (Verdauungs-)Feuers (Anala)

ca : und (Cha)

dīpanam : das Stimulieren ("Entfachen, Auflodernlassen", (Dipana)

Erläuterungen

Viveka 11 Vers 7: Maha Mudra

Versmaß: Anushtubh (Shloka)

कायवाक्चित्तयोगेन कायवाक्चित्तसाधनम् | भवेदभ्यासतो ऽवश्यं मार्गारूढस्य योगिनः || ११.७ ||

kāya-vāk-citta-yogena kāya-vāk-citta-sādhanam | bhaved abhyāsato 'vaśyaṃ mārgārūḍhasya yoginaḥ || 11.7 ||

Übersetzung

Wort-für-Wort-Übersetzung

kāya-vāk-citta-yogena : durch das Praktizieren (Yoga) mit Körper (Kaya), Rede (Vach) und Geist (Chitta)

kāya-vāk-citta-sādhanam : das Beherrschen (Sadhana) von Körper (Kaya), Rede (Vach) und Geist (Chitta)

bhavet : erfolgt, kommt zustande ("wird", bhū)

abhyāsataḥ : durch Übung, Wiederholung, Gewohnheit (Abhyasa+tas)

avaśyam : notwendigerweise, zwangsläufig (Avashya)

mārgārūḍhasya : der den (rechten) Weg (Marga) beschritten ("bestiegen", Arudha) hat

yoginaḥ : für den Yogin

Erläuterungen

Viveka 11 Vers 8: Maha Mudra

Versmaß: Anushtubh (Shloka)

अनया मुद्रया सर्वं जायते योगिनो ध्रुवम् | तस्मादेनां प्रयत्नेन महामुद्रां समभ्यसेत् || ११.८ ||

anayā mudrayā sarvaṃ jāyate yogino dhruvam | tasmād enāṃ prayatnena mahā-mudrāṃ samabhyaset || 11.8 ||

Übersetzung

Wort-für-Wort-Übersetzung

anayā : durch dieses (Idam)

mudrayā : Siegel (Mudra)

sarvam : alles (Sarva)

jāyate : wird erreicht, kommt zustande, ist möglich ("entsteht", jan)

yoginaḥ : für den Yogin

dhruvam : gewiss (Dhruva)

tasmāt : deshalb (Tasmat)

enām : dieses (Enad)

prayatnena : eifrig (Prayatna)

mahā-mudrām : Große Siegel (Maha Mudra)

samabhyaset : er soll üben, praktizieren (sam + bhi as)

Erläuterungen

Viveka 11 Vers 9: Maha Mudra

Versmaß: Anushtubh (Shloka)

सर्वासामेव मुद्राणां महतीयं स्वयंभुवा | महामुद्रां च तेनैनां वदन्ति च बुधोत्तमाः || ११.९ ||

sarvāsām eva mudrāṇāṃ mahatīyaṃ svayaṃ-bhuvā | mahā-mudrāṃ ca tenaināṃ vadanti ca budhottamāḥ || 11.9 ||

Übersetzung

Wort-für-Wort-Übersetzung

sarvāsām : aller (Sarva)

eva : gewiss (Eva)

mudrāṇām : Siegel (Mudra)

mahatī : das größte, bedeutendste, mächtigste ("groß", Mahat)

iyam : dieses (Iyam)

svayaṃ-bhuvā : durch sich selbst entstandene (Svayambhuva)

mahā-mudrām : Großes Siegel (Maha Mudra)

ca : und (Cha)

tena : deshalb (Tad)

enām : es (Enad)

vadanti : nennen (vad)

ca : aber

budhottamāḥ : die besten (Uttama) der Weisen (Budha)

Erläuterungen

Viveka 11 Vers 10: Maha Mudra

Versmaß: Anushtubh (Shloka)

अनया बाध्यते मृत्युर्हितेयं तेन सर्वदा | चेतसा विधृता येन यन्त्रं तेनैव निर्जितम् || ११.१० ||

anayā bādhyate mṛtyur hiteyaṃ tena sarvadā | cetasā vidhṛtā yena yantraṃ tenaiva nirjitam || 11.10 ||

Übersetzung

Wort-für-Wort-Übersetzung

anayā : durch diese (Maha Mudra, Idam)

bādhyate : wird verdrängt, aufgehoben, beseitigt (bādh)

mṛtyuḥ : der Tod (Mrityu)

hitā : (ist) wohltuend, heilsam (Hita)

iyam : sie (Iyam)

tena : deshalb (Tena)

sarvadā : immer, stets (Sarvada)

cetasā : mit dem Geist, im Geiste, im Gewahrsein (Chetas)

vidhṛtā : sie gehalten wird (Vidhrita)

yena : durch wen (Yad)

yantram : der Körper ("Instrument, Maschine, Gliederpuppe", Yantra)

tena : durch den (Tad)

eva : nur (Eva)

nirjitam : wird beherrscht ("erobert", Nirjita)

Erläuterungen

Viveka 11 Vers 11: Maha Mudra

Versmaß: Anushtubh (Shloka)

अस्याश्च प्रथितं नाम पदानां प्रथमाक्षरैः | उक्तं च योगयुक्तानां प्रमोदाय च केवलम् || ११.११ ||

asyāś ca prathitaṃ nāma padānāṃ prathamākṣaraiḥ | uktaṃ ca yoga-yuktānāṃ pramodāya ca kevalam || 11.11 ||

Übersetzung

Wort-für-Wort-Übersetzung

asyāḥ : ihr (Idam)

ca : und, aber (Cha)

prathitam : wird öffentlich gemacht, verraten, gezeigt (Prathita)

nāma : Name (Naman)

padānām : der Wörter (Pada)

prathamākṣaraiḥ : mit den ersten (Prathama) Silben, Buchstaben (Akshara)

uktam : er wird gesagt, gelehrt ("wurde gesagt", Ukta)

ca : und, aber

yoga-yuktānām : derjenigen, die mit der Yogapraxis beschäftigt (Yukta) sind

pramodāya : zur Freude, Belustigung (Pramoda)

ca : und, aber

kevalam : nur, allein (Kevala)

Erläuterungen

In diesem etwas rätselhaft anmutenden Vers wird möglicherweise auf eine Ähnlichkeit der beiden Wörter Maha Mudra und dem Namen Mohammed bzw. dessen Variante Mahmud angespielt: Maha Mudra beginnt in der Schreibung indischer Alphabete mit den Silben bzw. Buchstaben ma-ha-mu-da, was in umgangsprachlicher Aussprache (unter Weglassung zweier kurzer a) zu Mahmud wird.

Zur Entstehungszeit der Amrita Siddhi im 11. Jh. war der Islam in Nordindien bereits verbreitet, und sanskritierte Namensformen von Mohammed bzw. Mahmud waren u.a. als Madhupati und Madhumati bekannt.

Die Idee hinter dieser Anspielung könnte sein, das ein Maha Mudra Praktizierender, der den Namen Mahmud hört, stets an seine Praxis erinnert wird.

Kapitel 12: Die Untersuchung der bandhas – bandha-vivekaḥ

Viveka 12 Vers 1: Maha Bandha

Versmaß: Anushtubh (Shloka)

इयं येन महामुद्रा योगिनां सिध्यति ध्रुवम् | कथ्यते ऽसौ महाबन्धः शरीरे प्राणधारकः || १२.१ ||

iyaṃ yena mahā-mudrā yogināṃ sidhyati dhruvam | kathyate 'sau mahā-bandhaḥ śarīre prāṇa-dhārakaḥ || 12.1 ||

Übersetzung

Wort-für-Wort-Übersetzung

iyam : dieses (Iyam)

yena : wodurch (Yad)

mahā-mudrā : Große Siegel (Maha Mudra)

yoginām : den Yogins

sidhyati : gelingt (sidh)

dhruvam : sicher, gewiss (Dhruva)

kathyate : wird gelehrt (kath)

asau : dieser (Asau)

mahā-bandhaḥ : Große Verschluss (Maha Bandha)

śarīre : im Körper (Sharira)

prāṇa-dhārakaḥ : (welcher) die Lebensenergie (Prana) hält (Dharaka)

Erläuterungen

Viveka 12 Vers 2: Maha Bandha

Versmaß: Anushtubh (Shloka)

बन्धश्च द्विविधो ज्ञेयो यथा बिन्दुरुदाहृतः | योनिबन्धो हि देवीनां कण्ठबन्धो हि देवतः || १२.२ ||

bandhaś ca dvi-vidho jñeyo yathā bindur udāhṛtaḥ | yoni-bandho hi devīnāṃ kaṇṭha-bandho hi devataḥ || 12.2 ||

Übersetzung

Wort-für-Wort-Übersetzung

bandhaḥ : der Verschluss (Bandha)

ca : und, aber (Cha)

dvi-vidhaḥ : als von zweifacher Art (Dvividha)

jñeyaḥ : ist zu kennen (Jneya)

yathā : so wie (Yatha)

binduḥ : der Bindu ("Tropfen")

udāhṛtaḥ : gelehrt wurde ("genannt", Udahrita)

yoni-bandhaḥ : der Beckenboden-Verschluss (Yoni Bandha)

hi : denn (Hi)

devīnām : für die Göttinnen (Devi)

kaṇṭha-bandhaḥ : Kehl-Verschluss (Kantha Bandha)

hi : gewiss

devataḥ : für den Gott (Deva-tas)

Erläuterungen

Viveka 12 Vers 3: Yoni Bandha

Versmaß: Anushtubh (Shloka)

पूरकं कुम्भकं कृत्वा धृत्वा मुद्रां भयापहाम् | बन्धं संयोजयेत्क्षिप्रं सुरासुरसुगोपितम् || १२.३ ||

pūrakaṃ kumbhakaṃ kṛtvā dhṛtvā mudrāṃ bhayāpahām | bandhaṃ saṃyojayet kṣipraṃ surāsura-su-gopitam || 12.3 ||

Übersetzung

Wort-für-Wort-Übersetzung

pūrakam : die Einatmung (Puraka)

kumbhakam : die Atemverhaltung (Kumbhaka)

kṛtvā : machend ("gemacht habend", kṛ)

dhṛtvā : haltend ("gehalten habend", dhṛ)

mudrām : (Große) Siegel (Mudra)

bhayāpahām : das Furcht nehmende, Gefahren abwehrende (Bhayapaha)

bandham : den Verschluss (des Beckenbodens, Bandha)

saṃyojayet : man führe aus, füge hinzu (sam + yuj)

kṣipram : unverzüglich, sofort ("schnell", Kshipra)

surāsura-su-gopitam : der vor den Göttern und ihren Widersachern (Surasura) wohlverborgen ist, äußerst geheimgehalten wird (Su-Gopita)

Erläuterungen

Das Kompositum surāsura-su-gopitam kann auch bedeuten "der von den Göttern und ihren Widersachern wohlbehütet (Su-Gopita) wird".

Viveka 12 Vers 4: Yoni Bandha

Versmaß: Anushtubh (Shloka)

गुदं योनिसमायुक्तमाकुञ्च्य चैककालतः | अपानमूर्ध्वगं कृत्वा समानेन च योजयेत् || १२.४ ||

gudaṃ yoni-samāyuktam ākuñcya caika-kālataḥ | apānam ūrdhva-gaṃ kṛtvā samānena ca yojayet || 12.4 ||

Übersetzung

Wort-für-Wort-Übersetzung

gudam : den Anus (Guda)

yoni-samāyuktam : zusammen (Samayukta) mit dem Damm, Perineum, Beckenboden (Yoni)

ākuñcya : zusammenziehend ("zusammengezogen habend", ā + kuñc)

ca : und (Cha)

eka-kālataḥ : gleichzeitig (Ekakala + tas)

apānam : den Apana

ūrdhva-gam : aufwärts ("nach oben gehend", (Urdhvaga)

kṛtvā : lenkend ("gemacht habend", kṛ)

samānena : mit dem Samana

ca : und

yojayet : verbinde, vereinige (ihn, yuj)

Erläuterungen

In Vers 6.7 wurde gelehrt, dass sich Apana im Bereich des Afters bzw. Anus befindet, und der Sitz von Samana in der Region des Nabels ist.

Viveka 12 Vers 5: Yoni Bandha

Versmaß: Anushtubh (Shloka)

बन्धं समारभेद्योगी मध्यमाद्वारपार्श्वतः | संरोध्य त्रिपथं यत्नात्कुर्याद्वायोः सुशृङ्खलाम् || १२.५ ||

bandhaṃ samārabhed yogī madhyamā-dvāra-pārśvataḥ | saṃrodhya tri-pathaṃ yatnāt kuryād vāyoḥ su-śṛṅkhalām || 12.5 ||

Übersetzung

Wort-für-Wort-Übersetzung

bandham : den Verschluss (Bandha des Beckenbodens)

samārabhet : soll ausführen ("beginnen", sam + ā + rabh)

yogī : der Yogin

madhyamā-dvāra-pārśvataḥ : auf seiten (Parshvatas) der Öffnung ("Tor", Dvara) der (Energie der) Mitte, der Mittleren (Madhyama Energiebahn)

saṃrodhya : verschließend ("verschlossen habend ", sam + rudh)

tri-patham : die drei Wege, den Kreuzungspunkt der drei Kanäle (Tripatha)

yatnāt : sorgfältig (Yatna)

kuryāt : man mache, führe aus (kṛ)

vāyoḥ : des Atems (Vayu)

su-śṛṅkhalām : eine feste ("gute", Su) Verhaltung ("Fessel", Shrinkhala)

Erläuterungen

Der Begriff Tripatha ("Dreiweg") erscheint auch in der Hatha Yoga Pradipika Vers 3.37 im Kontext von Khechari Mudra. Dort erklärt der Kommentator Brahmananda Tripatha wie folgt: Es ist der Weg (Pantha) der drei (Tri) Kanäle (Nadi). In diesen Dreiweg, einer Höhlung (Kuhara) im Schädel (Kapala), lege (pari + yuj) man (die Zunge) – tisṛṇāṃ nāḍīnāṃ panthāḥ tri-pathas, tasmin tri-pathe kapāla-kuhare pariyojayet.

Viveka 12 Vers 6: Vereinigung von Prana und Apana

Versmaß: Anushtubh (Shloka)

प्राणे चारोप्य वायुश्च कृत्वा प्राणमधोमुखम् | वाहयेदूर्ध्वगत्यर्थं प्राणापानैकयोगतः || १२.६ ||

prāṇe cāropya vāyuś ca kṛtvā prāṇam adho-mukham | vāhayed ūrdhva-gaty-arthaṃ prāṇāpānaika-yogataḥ || 12.6 ||

Übersetzung

Wort-für-Wort-Übersetzung

prāṇe : auf Prana

ca : und, aber (Cha)

āropya : (sich) setzend ("gesetzt habend", ā + ruh)

vāyuḥ : der Atem ("Wind", Vayu)

ca : und

kṛtvā : veranlassend ("gemacht habend", kṛ)

prāṇam : den Prana

adho-mukham : abwärts zu fließen ("nach unten gerichtet", Adhomukha)

vāhayet : er lenke (vah den Apana)

ūrdhva-gaty-artham : zum Zwecke (Artha) des Aufwärtsflusses (Urdhvagati)

prāṇāpānaika-yogataḥ : zur Vereinigung, "zur Verbindung (Yoga+tas) zu Einem (Eka)" von Prana und Apana

Erläuterungen

Viveka 12 Vers 7: Vereinigung von Prana und Apana

Versmaß: Anushtubh (Shloka)

एष योगवरो देहे सिद्धमार्गप्रकाशकः | समृद्धिः प्रत्ययः पुष्टिर्विहायैनं हि नान्यतः || १२.७ ||

eṣa yoga-varo dehe siddha-mārga-prakāśakaḥ | samṛddhiḥ pratyayaḥ puṣṭir vihāyainaṃ hi nānyataḥ || 12.7 ||

Übersetzung

Wort-für-Wort-Übersetzung

eṣaḥ : dies (Etad)

yoga-varaḥ : (ist) der vorzüglichste, beste (Vara) Yoga

dehe : im Körper (Deha)

siddha-mārga-prakāśakaḥ : der den Weg (Marga) der Vollkommenen (Siddha) beleuchtet, offenbar macht (Prakashaka)

samṛddhiḥ : Erfolg, Überfluss, Fülle (Samriddhi)

pratyayaḥ : Erkenntnis, Überzeugung (Pratyaya)

puṣṭiḥ : Wohlbefinden, Gedeihen, Stärke (Pushti)

vihāya : verschmäht habend (Vihaya)

enam : ihn (Enad)

hi : denn, gewiss (Hi)

na : (entsteht) nicht (Na)

anyataḥ : anderswoher (Anyatas)

Erläuterungen

Viveka 12 Vers 8: Yoni Bandha

Versmaß: Anushtubh (Shloka)

नाड्यः स्रवन्ति याः सर्वा ह्यधोमार्गेण सर्वदा | महतानेन बन्धेन विपरीता भवन्ति ताः || १२.८ ||

nāḍyaḥ sravanti yāḥ sarvā hy adho-mārgeṇa sarvadā | mahatānena bandhena viparītā bhavanti tāḥ || 12.8 ||

Übersetzung

Wort-für-Wort-Übersetzung

nāḍyaḥ : die feinstofflichen Energieströme ("Kanäle", Nadi)

sravanti : fließen (sru)

yāḥ : die, welche (Yad)

sarvāḥ : alle (Sarva)

hi : gewiss (Hi)

adho-mārgeṇa : abwärts, "den Weg (Marga) hinunter (Adhas)"

sarvadā : immer (Sarvada)

mahatā : mächtigen (Mahat)

anena : durch diesen (Idam)

bandhena : Verschluss (Bandha)

viparītāḥ : umgekehrt (Viparita)

bhavanti : werden (bhū)

tāḥ : diese (Tad)

Erläuterungen

Viveka 12 Vers 9: Yoni Bandha

Versmaß: Anushtubh (Shloka)

अधोवाहेन तत्त्वानि शरीराद्बाह्यगानि च | साराणि प्रपलायन्ते स्वक्षेत्रात्स्रोतसो यथा || १२.९ ||

adho-vāhena tattvāni śarīrād bāhya-gāni ca | sārāṇi prapalāyante sva-kṣetrāt srotaso yathā || 12.9 ||

Übersetzung

Wort-für-Wort-Übersetzung

adho-vāhena : durch den Abwärts-Fluss (Adhas-Vaha der Lebensenergie)

tattvāni : Elemente, Grundbestandteile, Prinzipien (Tattva)

śarīrāt : aus dem Körper (Sharira)

bāhya-gāni : gehen (Ga) nach draußen (Bahya)

ca : und, aber (Cha)

sārāṇi : die kostbaren, wertvollen, essentiellen Sara)

prapalāyante : verlassen ("fliehen", Prapalay)

sva-kṣetrāt : ihr ("eigenes", Sva) Bett (Kshetra)

srotasaḥ : Flüsse (Srotas)

yathā : wie (Yatha)

Erläuterungen

Der Vergleich mit den Flüssen, die ihr Bett verlassen, also "aus der Bahn" geraten, legt zunächst nahe, dass hier auf die flüssigen (sarāṇi !) Elemente des Körpers angespielt wird. Die vorliegende Lesung sārāṇi bedeutet hingegen das Gegenteil, nämlich "hart, fest", aber auch "kostbar, wertvoll, essentiell". Als Substantiv bedeutet sāra auch "Substanz, Essenz, Nektar".

Viveka 12 Vers 10: Yoni Bandha

Versmaß: Anushtubh (Shloka)

यथा बाह्यगतः सेतुः प्रवाहस्य निरोधकः | तथा शरीरगश्चायं ज्ञातव्यो योगिभिः सदा || १२.१० ||

yathā bāhya-gataḥ setuḥ pravāhasya nirodhakaḥ | tathā śarīra-gaś cāyaṃ jñātavyo yogibhiḥ sadā || 12.10 ||

Übersetzung

Wort-für-Wort-Übersetzung

yathā : so wie (Yatha)

bāhya-gataḥ : ein in der äußeren (Bahya Welt) befindlicher (Gata)

setuḥ : Damm (Setu)

pravāhasya : einen Fluss, Strom (Pravaha)

nirodhakaḥ : zurückhält ("versperrt", Nirodhaka)

tathā : genau so (Tatha)

śarīra-gaḥ : im Körper (Sharira) befindliche (Ga)

ca : auch (Cha)

ayam : dieser (Ayam Große Verschluss)

jñātavyaḥ : ist zu verstehen, zu kennen (Jnatavya)

yogibhiḥ : von den Yogins

sadā : immer (Sada)

Erläuterungen

Viveka 12 Vers 11: Yoni Bandha

Versmaß: Anushtubh (Shloka)

सर्वासामेव नाडीनामेष बन्धः प्रकीर्तितः | बन्धस्यास्य प्रसादेन स्फुटीभवन्ति देवताः || १२.११ ||

sarvāsām eva nāḍīnām eṣa bandhaḥ prakīrtitaḥ | bandhasyāsya prasādena sphuṭī-bhavanti devatāḥ || 12.11 ||

Übersetzung

Wort-für-Wort-Übersetzung

sarvāsām : für alle (Sarva)

eva : gewiss (Eva)

nāḍīnām : feinstofflichen Kanäle (Nadi)

eṣaḥ : dieser (Etad)

bandhaḥ : Verschluss (Bandha)

prakīrtitaḥ : gilt für ("wird verkündet", Prakirtita)

bandhasya : Verschlusses (Bandha)

asya : dieses (Idam)

prasādena : mit Hilfe, dank (Prasada)

sphuṭī-bhavanti  : werden (bhū) manifest ("offenbar", Sphuti)

devatāḥ : die Gottheiten (Devata)

Erläuterungen

Viveka 12 Vers 12: Yoni Bandha

Versmaß: Anushtubh (Shloka)

सो ऽयं चतुःपथे बन्धो मार्गत्रयनिरोधकः | एकं विकासयेन्मार्गं येन सिद्धाः सुखं गताः || १२.१२ ||

so 'yaṃ catuḥ-pathe bandho mārga-traya-nirodhakaḥ | ekaṃ vikāsayen mārgaṃ yena siddhāḥ sukhaṃ gatāḥ || 12.12 ||

Übersetzung

Wort-für-Wort-Übersetzung

so’yam (saḥ + ayam) : dieser (Tad Ayam)

catuḥ-pathe : am Kreuzweg, an der Kreuzung der vier Wege, Kanäle (Chatuhpatha)

bandhaḥ : Verschluss (Bandha)

mārga-traya-nirodhakaḥ : versperrt (Nirodhaka) drei (Traya) Wege, Kanäle (Marga)

ekam : einen (Eka)

vikāsayet : er öffnet (vi + kās)

mārgam : Weg, Kanal (Marga)

yena : durch den (Yad)

siddhāḥ : die Vollkommenen (Siddha)

sukhaṃ : zur Wonne, Glückseligkeit (Sukha)

gatāḥ : gelangt sind (Gata)

Erläuterungen

Viveka 12 Vers 13:

Versmaß: Anushtubh (Shloka)

सृष्टिमृत्युप्रदो मार्गः कथितो ऽयमधोगतः | पापपुण्यस्य कर्तारौ द्वावेतौ पार्श्वगामिनौ || १२.१३ ||

sṛṣṭi-mṛtyu-prado mārgaḥ kathito 'yam adho-gataḥ | pāpa-puṇyasya kartārau dvāv etau pārśva-gāminau || 12.13 ||

Übersetzung

Wort-für-Wort-Übersetzung

sṛṣṭi-mṛtyu-pradaḥ : (als) Schöpfung (Srishti) und Tod (Mrityu) verleihend (Prada)

mārgaḥ : Weg, Kanal (Marga)

kathitaḥ : wird genannt, bezeichnet (Kathita)

ayam : dieser (Ayam)

adho-gataḥ : nach unten gehende, führende (Adhogata)

pāpa-puṇyasya : Unheil, Leid, Übel (Papa) und das Gute, (religiöses) Verdienst (Punya)

kartārau : bewirken (Kartri)

dvau : beiden, zwei (Dva)

etau : die (Etad)

pārśva-gāminau : seitlich (Parshva) verlaufenden (Gamin Kanäle)

Erläuterungen

Viveka 12 Vers 14: Kantha Bandha

Versmaß: Anushtubh (Shloka)

कुम्भके सर्वतत्त्वानि निक्षिप्य दृढबन्धनात् | उदानमर्गलं कृत्वा प्राणापानैकयोगतः || १२.१४ ||

kumbhake sarva-tattvāni nikṣipya dṛḍha-bandhanāt | udānam argalaṃ kṛtvā prāṇāpānaika-yogataḥ || 12.14 ||

Übersetzung

Wort-für-Wort-Übersetzung

kumbhake : in den Topf, die Atemverhaltung (Kumbhaka)

sarva-tattvāni : alle (Sarva) Elemente, Grundbestandteile, Prinzipien (Tattva)

nikṣipya : hineinlegend ("hineingelegt habend", ni + kṣip)

dṛḍha-bandhanāt : durch ein festes (Dridha) Eindämmen, Hemmen ("Abbinden", Bandhana)

udānam : den Udana

argalam : einen Riegel (Argala)

kṛtvā : machend ("gemacht habend", kṛ)

prāṇāpānaika-yogataḥ : zur Vereinigung, "zur Verbindung (Yoga+tas) zu Einem (Eka)" von Prana und Apana

Erläuterungen

Das Wort Kumbhaka ist hier sowohl in seiner objektsprachlichen Bedeutung "Topf" als auch im Sinne der "Atemverhaltung" zu verstehen.

In Vers 6.7 wurde gesagt, dass Udana seinen Sitz in der Kehle hat. Insofern gibt das Erwähnen von Udana hier einen Hinweis darauf, dass an dieser Stelle von dem in Vers 12.2 erwähnten Kehl-Verschluss (Kantha Bandha) die Rede ist.

Dieser Satz, der keine finite Verbform, sondern nur Absolutiva enthält, wird im folgenden Vers 12.15 fortgesetzt.

Viveka 12 Vers 15: Kantha Bandha

Versmaß: Anushtubh (Shloka)

बन्धो ऽयं सर्वनाडीनामूर्ध्वगतिनिरोधकः | एतस्यैव प्रसादेन योनिबन्धः प्रसिध्यति || १२.१५ ||

bandho 'yaṃ sarva-nāḍīnām ūrdhva-gati-nirodhakaḥ | etasyaiva prasādena yoni-bandhaḥ prasidhyati || 12.15 ||

Übersetzung

Wort-für-Wort-Übersetzung

bandhaḥ : (Kehl-)Verschluss (Bandha)

ayam : dieser (Ayam)

sarva-nāḍīnām : aller (Sarva) feinstofflichen Kanäle (Nadi)

ūrdhva-gati-nirodhakaḥ : unterbindet ("versperrt", Nirodhaka) den Aufwärtsfluss (Urdhvagati)

etasya : seiner (Etad)

eva : nur (Eva)

prasādena : mit Hilfe, dank (Prasada)

yoni-bandhaḥ : der Beckenboden-Verschluss (Yoni Bandha)

prasidhyati : gelingt, ist erfolgreich (pra + sidh)

Erläuterungen

Viveka 12 Vers 16: Mula Bandha

Versmaß: Anushtubh (Shloka)

अयं च संपुटो योगो मूलबन्धो ऽप्ययं मतः | योगत्रयमनेनैव सिध्यत्यभ्यस्यतां सताम् || १२.१६ ||

ayaṃ ca saṃpuṭo yogo mūla-bandho 'py ayaṃ mataḥ | yoga-trayam anenaiva sidhyaty abhyasyatāṃ satām || 12.16 ||

Übersetzung

Wort-für-Wort-Übersetzung

ayam : diese (Ayam)

ca : und, aber (Cha)

saṃpuṭaḥ : (heißt) Samputa ("Schmelztiegel")

yogaḥ : Methode (Yoga)

mūla-bandhaḥ : (als) Wurzel-Verschluss (Mula Bandha)

api : auch (Api)

ayam : sie

mataḥ : wird gelehrt, geschätzt (Mata)

yoga-trayam : die Dreiheit (Traya) der Übungspraxis (Yoga)

anena : durch sie (Idam)

eva : nur (Eva)

sidhyati : gelingt, ist erfolgreich (sidh)

abhyasyatām : Übenden, Praktizierenden (abhi + as)

satām : den recht, wirklich, gut ("den Guten", Sat)

Erläuterungen

In Vers 11.7 wurde gesagt, dass das Praktizieren (Yoga) mit Körper (Kaya), Rede (Vach) und Geist (Chitta) zur Beherrschung (Sadhana) von Körper, Rede und Geist führt.

Kapitel 13: Die Untersuchung des vedha – vedha-vivekaḥ

Viveka 13 Vers 1: Mudra

Versmaß: Anushtubh (Shloka)

मुद्रा च द्विविधा ज्ञेया यथा बन्धो द्विधा कृतः | योनिमुद्रा च देवीनां लिङ्गमुद्रा च दैवकी || १३.१ ||

mudrā ca dvi-vidhā jñeyā yathā bandho dvi-dhā kṛtaḥ | yoni-mudrā ca devīnāṃ liṅga-mudrā ca daivakī || 13.1 ||

Übersetzung

Wort-für-Wort-Übersetzung

mudrā : das Siegel, die Handhaltung (Mudra)

ca : und, aber (Cha)

dvi-vidhā : als von zweifacher Art (Dvividha)

jñeyā : ist zu kennen, zu verstehen (Jneya)

yathā : so wie (Yatha)

bandhaḥ : der Verschluss (Bandha)

dvi-dhā : in zwei Arten ("zweifältig", Dvidha)

kṛtaḥ : ist unterteilt ("gemacht", Krita)

yoni-mudrā : Yoni Mudra

ca : und

devīnām : für die Göttinnen (Devi)

liṅga-mudrā : Linga Mudra

ca : und

daivakī : für die Götter ("die göttliche", Daivaka)

Erläuterungen

Viveka 13 Vers 2:

Versmaß: Anushtubh (Shloka)

यथा स्त्रीपुरुषाभ्यां च बाह्यसृष्टिः प्रजायते | बाह्ये तु स्त्रीपुरुषाभ्यां सृष्टिनाशः शरीरतः || १३.२ ||

yathā strī-puruṣābhyāṃ ca bāhya-sṛṣṭiḥ prajāyate | bāhye tu strī-puruṣābhyāṃ sṛṣṭi-nāśaḥ śarīrataḥ || 13.2 ||

Übersetzung

Wort-für-Wort-Übersetzung

yathā : so wie (Yatha)

strī-puruṣābhyām : durch Frau (Stri) und Mann (Purusha)

ca : und, aber (Cha)

bāhya-sṛṣṭiḥ : äußere (Bahya) Schöpfung (Srishti)

prajāyate : entsteht (pra + jan)

bāhye : im Außen (Bahya)

tu  : (ebenso) aber, jedoch (Tu)

strī-puruṣābhyām : durch, aus, für Frau und Mann

sṛṣṭi-nāśaḥ : die Vernichtung, das Verschwinden (Nasha) der Schöpfung (Srishti)

śarīrataḥ : (hinsichtlich) des Körpers, vom Körper her, im Körper (Sharira + tas)

Erläuterungen

Die Dual-Form strī-puruṣābhyām kann den Instrumental ("durch"), Dativ ("für") und Ablativ ("aus") ausdrücken.

Das Suffix -tas bezeichnet in der Regel den Genitiv, Ablativ oder Lokativ (vgl. Vers 7.4).

Viveka 13 Vers 3: Maha Vedha

Versmaß: Anushtubh (Shloka)

गुणरूपवती नारी निष्फला पुरुषं विना | महामुद्रामहाबन्धौ विना वेधेन निष्फलौ || १३.३ ||

guṇa-rūpavatī nārī niṣphalā puruṣaṃ vinā | mahā-mudrā-mahā-bandhau vinā vedhena niṣphalau || 13.3 ||

Übersetzung

Wort-für-Wort-Übersetzung

guṇa-rūpavatī : eine tugendhafte (Gunavat) und schöne (Rupavat)

nārī : Frau (Nari)

niṣphalā : (bleibt) fruchtlos (Nishphala)

puruṣam : (Ehe-)Mann (Purusha)

vinā : ohne (Vina)

mahā-mudrā-mahā-bandhau : das Große Siegel (Maha Mudra) und der Große Verschluss (Maha Bandha)

vinā : ohne

vedhena : das (Große) Durchbohren (Vedha)

niṣphalau : (bleiben ebenso) fruchtlos, nutzlos, vergeblich (Nishphala)

Erläuterungen

In Vers 13.12 wird neben Maha Mudra und Maha Bandha auch die Bezeichnung Maha Vedha genannt.

Dieser Vers erscheint in abgewandelter Form in der Hatha Yoga Pradipika (Vers 3.25).

Viveka 13 Vers 4: Maha Vedha

Versmaß: Anushtubh (Shloka)

गृहीत्वा वायुचक्राणि कृत्वा बन्धं यथोदितम् | वेधं समारभेद्योगी सचित्तेनैव वायुना || १३.४ ||

gṛhītvā vāyu-cakrāṇi kṛtvā bandhaṃ yathoditam | vedhaṃ samārabhed yogī sa-cittenaiva vāyunā || 13.4 ||

Übersetzung

Wort-für-Wort-Übersetzung

gṛhītvā : (mit der Aufmerksamkeit) ergriffen habend, (im Gewahrsein) haltend (gṛh)

vāyu-cakrāṇi : die Energie-Wirbel ("Windräder", Vayu-Chakra)

kṛtvā : ausgeführt habend (kṛ)

bandham : den Verschluss (Bandha)

yathoditam : wie er gelehrt wird (Yathodita)

vedham : das Durchbohren (Vedha)

samārabhet : beginne (sam + ā + rabh)

yogī : der Yogin

sa-cittena : (zusammen) mit (Sa) dem Geist (Chitta)

eva : gewiss (Eva)

vāyunā : vermittels des Atems (Vayu)

Erläuterungen

Viveka 13 Vers 5: Maha Vedha

Versmaß: Anushtubh (Shloka)

प्राणं महाबलं कृत्वा मध्यमाद्वारसंमुखम् | वेधयेत्क्रमयोगेन चतुःपीठं च वायुना || १३.५ ||

prāṇaṃ mahā-balaṃ kṛtvā madhyamā-dvāra-saṃmukham | vedhayet krama-yogena catuḥ-pīṭhaṃ ca vāyunā || 13.5 ||

Übersetzung

Wort-für-Wort-Übersetzung

prāṇam : die Lebensenergie, den Atem (Prana)

mahā-balam : überaus stark (Mahabala)

kṛtvā : gemacht habend (kṛ)

madhyamā-dvāra-saṃmukham : (und) der Öffnung ("Tor", Dvara) der (Energie der) Mitte, der Mittleren (Madhyama Energiebahn) zugewandt (Sammukha)

vedhayet : er durchbohre (vyadh)

krama-yogena : nacheinander, der Reihenfolge nach (Kramayoga)

catuḥ-pīṭham : die vier heiligen Plätze (Chatuhpitha)

ca : und (Cha)

vāyunā : vermittels des Atems (Vayu)

Erläuterungen

Als die "vier heiligen Plätze" (Chatuhpitha) im feinstofflichen Körper des Yogin werden in den tantrischen Texten Jalandhara, Uddiyana, Purnagiri und Kamarupa genannt. Sie sind die mikrokosmischen Entsprechungen von vier heiligen Pilgerorten. Die Amrita Siddhi erwähnt lediglich Purnagiri und Kamarupa (vgl. Vers 7.10).

Kamarupa ist im Goraksha Shataka (Version 1 Verse 11-12) eine Bezeichnung für Yonisthana, den Beckenboden. Somit könnte es auch hier mit dem (Muladhara Chakra) in Zusammenhang stehen. Jalandhara und Uddiyana, die in den Hatha Yoga-Texten mit Jalandhara Bandha und Uddiyana Bandha in Verbindung stehen, könnten sich daher auf den Kehlbereich (Vishuddhi Chakra) bzw. den Nabelbereich (Manipura Chakra) beziehen.

Für Purnagiri bietet sich, falls diese Zuordnung zutreffend ist, der Herzbereich (Anahata Chakra) oder der Stirnbereich (Ajna Chakra) an.

In der Amrita Siddhi selbst wird die Position der Pithas jedoch nicht näher beschrieben, sondern als bekannt vorausgesetzt (bzw. vor Nichteingeweihten geheim gehalten).

Viveka 13 Vers 6: Linga Mudra

Versmaß: Anushtubh (Shloka)

कराभ्यां लिङ्गमारोप्य पृथिव्यां ध्रुवसन्निभम् | तथा हि निश्चलं कृत्वा पादद्वयमधोमुखम् || १३.६ ||

karābhyāṃ liṅgam āropya pṛthivyāṃ dhruva-sannibham | tathā hi niścalaṃ kṛtvā pāda-dvayam adho-mukham || 13.6 ||

Übersetzung

Wort-für-Wort-Übersetzung

karābhyām : mit beiden Händen (Kara)

liṅgam : das Linga (Mudra)

āropya : setzend ("gesetzt habend", ā + ruh)

pṛthivyām : auf die Erde, den Erdboden (Prithivi)

dhruva-sannibham : ähnlich (Sannibha) einem (unbeweglichen) Pfahl (Dhruva)

tathā : ebenso (Tatha)

hi : gewiss (Hi)

niścalam : unbeweglich (Nishchala)

kṛtvā : machend ("gemacht habend", kṛ)

pāda-dvayam : die beiden (Dvaya) Füße (Pada)

adho-mukham : nach unten ausgerichtet (Adhomukha)

Erläuterungen

Dhruva bedeutet auch den unbeweglich erscheinenden, in Verlängerung der Erdachse stehenden "Polarstern", um den sich der nördliche Sternenhimmel dreht.

Adhomukha "nach unten weisend" kann bedeuten, dass die Fußsohlen nach unten zeigen, oder dass die Füße mit den Zehen nach unten zeigend ausgerichtet sind (vgl. die Anm. zum folgenden Vers).

Dieser Satz, der keine finite Verbform, sondern nur Absolutiva enthält, wird im folgenden Vers 13.7 fortgesetzt.

Viveka 13 Vers 7: Linga Mudra

Versmaß: Anushtubh (Shloka)

अवक्रपादमूलाभ्यां कटिमुत्थाप्य सुस्थिरः | आस्फालयेन्महामेरुं वायुवज्राग्रकोटितः || १३.७ ||

avakra-pāda-mūlābhyāṃ kaṭim utthāpya su-sthiraḥ | āsphālayen mahā-meruṃ vāyu-vajrāgra-koṭitaḥ || 13.7 ||

Übersetzung

Wort-für-Wort-Übersetzung

avakra-pāda-mūlābhyām : mit beiden Fußsohlen (Padamula) gerade (aneinander gelegt, Avakra "nicht krumm")

kaṭim : das Gesäß ("Hüfte", Kati)

utthāpya : anhebend ("angehoben habend", ud + sthā)

su-sthiraḥ : sehr beharrlich (Susthira)

āsphālayet : man lasse aufschlagen (ā + sphal)

mahā-merum : die Wirbelsäule (Mahameru)

vāyu-vajrāgra-koṭitaḥ : zusammen mit (tas) der in der Senkrechten (Koti ausgerichteten) Spitze (Agra) des Atem-Donnerkeils (Vayu-Vajra)

Erläuterungen

Dieser Vers setzt die im vorangehenden Vers (13.6) begonnene Anleitung fort. Die dort gemachte Aussage pāda-dvayam adho-mukham bedeutet in Verbinung mit avakra-pāda-mūlābhyām möglicherweise, dass in dieser Körperhaltung die beiden Fußsohlen (Padamula) gerade (Avakra) aneinandergelegt sind und die Zehen beider (Dvaya) Füße (Pada) nach unten weisen (Adhomukha). Aus dieser Ausgangshaltung wird das Gesäß (Kati) angehoben und rhythmisch ("beharrlich", Susthira) auf den Boden aufgeschlagen.

Viveka 13 Vers 8: Maha Vedha

Versmaß: Anushtubh (Shloka)

वेधः संजायते तेन सब्रह्माण्डरसातलात् | मेरुमध्यगता देवाः कम्पन्ते मेरुचालनात् || १३.८ ||

vedhaḥ saṃjāyate tena sa-brahmāṇḍa-rasātalāt | meru-madhya-gatā devāḥ kampante meru-cālanāt || 13.8 ||

Übersetzung

Wort-für-Wort-Übersetzung

vedhaḥ : das Durchbohren (Vedha)

saṃjāyate : geschieht (sam + jan)

tena : in Folge dessen (Tena)

sa-brahmāṇḍa-rasātalāt : (ausgehend) von der Unterwelt (Rasatala) durch den gesamten (Sa) Mikrokosmos (Brahmanda)

meru-madhya-gatāḥ : die sich inmitten (Madhyagata) des Meru (d.h. der Wirbelsäule) befinden

devāḥ : die Götter (Deva)

kampante : erzittern, beben (kamp)

meru-cālanāt : aufgrund des Aufundniederbewegens, Inbewegungsetzens (Chalana) der Wirbelsäule (Meru)

Erläuterungen

Viveka 13 Vers 9: Vedha im Brahma Granthi

Versmaß: Anushtubh (Shloka)

म्रियन्ते मेरुवेधेन ब्रह्माद्या देवता ध्रुवम् | आदौ संजायते क्षिप्रं वेधो ऽयं ब्रह्मग्रन्थितः || १३.९ ||

mriyante meru-vedhena brahmādyā devatā dhruvam | ādau saṃjāyate kṣipraṃ vedho 'yaṃ brahma-granthitaḥ || 13.9 ||

Übersetzung

Wort-für-Wort-Übersetzung

mriyante : sterben (mri)

meru-vedhena : durch das Durchbohren (Vedha) des (Meru)

brahmādyāḥ : Brahma und die anderen ("angefangen mit", Adya)

devatāḥ : Gottheiten (Devata)

dhruvam : gewiss (Dhruva)

ādau : am Anfang (Adi)

saṃjāyate : geschieht, findet statt (sam + jan)

kṣipram : schnell, sogleich (Kshipra)

vedhaḥ : Durchbohren (Vedha)

ayam : das (Ayam)

brahma-granthitaḥ : im Knoten Brahmas (Brahma Granthi + tas)

Erläuterungen

Viveka 13 Vers 10: Vedha im Vishnu Granthi

Versmaß: Anushtubh (Shloka)

ब्रह्मग्रन्थिं ततो भित्त्वा विष्णुग्रन्थिं भिनत्त्यसौ | विष्णुग्रन्थिं ततो भित्त्वा रुद्रग्रन्थिं भिनत्त्यसौ || १३.१० ||

brahma-granthiṃ tato bhittvā viṣṇu-granthiṃ bhinatty asau | viṣṇu-granthiṃ tato bhittvā rudra-granthiṃ bhinatty asau || 13.10 ||

Übersetzung

Wort-für-Wort-Übersetzung

brahma-granthim : den Knoten Brahmas (Brahma Granthi)

tataḥ : dann, daraufhin (Tatas)

bhittvā : durchstoßen habend (bhid)

viṣṇu-granthim : den Knoten Vishnus (Vishnu Granthi)

bhinatti : durchstößt (bhid)

asau : er (Asau, d.h. Prana)

viṣṇu-granthim : den Knoten Vishnus

tataḥ : dann, daraufhin

bhittvā : durchstoßen habend

rudra-granthim : den Knoten Rudras (Rudra Granthi)

bhinatti : durchstößt

asau : er

Erläuterungen

Viveka 13 Vers 11: Vedha im Rudra Granthi

Versmaß: Anushtubh (Shloka)

रुद्रग्रन्थिं ततो भित्त्वा छित्त्वा मोहमयीं लताम् | उद्घाटयत्ययं वायुर्ब्रह्मद्वारं सुगोपितम् || १३.११ ||

rudra-granthiṃ tato bhittvā chittvā moha-mayīṃ latām | udghāṭayaty ayaṃ vāyur brahma-dvāraṃ su-gopitam || 13.11 ||

Übersetzung

Wort-für-Wort-Übersetzung

rudra-granthim : den Knoten Rudras (Rudra Granthi)

tataḥ : dann, daraufhin (Tatas)

bhittvā : durchstoßen habend (bhid)

chittvā : durchschnitten habend (chid)

moha-mayīm : die aus Verblendung, Verwirrung (Moha) bestehende (Maya)

latām : Schlingpflanze (Lata)

udghāṭayati : schließt auf, öffnet (ud + ghaṭ)

ayam : der (Ayam)

vāyuḥ : Atem, die Lebensenergie Prana ("Wind", Vayu)

brahma-dvāram : Tür zum Brahman (Brahmadvara)

su-gopitam : die wohlverborgene, äußerst geheimgehaltene (Su-Gopita)

Erläuterungen

Viveka 13 Vers 12: Maha Mudra, Maha Bandha und Maha Vedha

Versmaß: Anushtubh (Shloka)

महामुद्रा महाबन्धो महावेधस्तृतीयकः | त्रितत्त्वैर्गुह्यनिर्यासैरेभिर्योगः प्रसिध्यति || १३.१२ ||

mahā-mudrā mahā-bandho mahā-vedhas tṛtīyakaḥ | tri-tattvair guhya-niryāsair ebhir yogaḥ prasidhyati || 13.12 ||

Übersetzung

Wort-für-Wort-Übersetzung

mahā-mudrā : das Große Siegel (Maha Mudra)

mahā-bandhaḥ : der Große Verschluss (Maha Bandha)

mahā-vedhaḥ : das Große Durchbohren (Maha Vedha)

tṛtīyakaḥ : als drittes (Tritiyaka)

tri-tattvaiḥ : drei (Tri) Elementen, Prinzipien (Tattva)

guhya-niryāsaiḥ : deren Essenz (Niryasa) geheim (Guhya) ist

ebhiḥ : mit diesen (Idam)

yogaḥ : (die Praxis des) Yoga

prasidhyati : gelingt, ist erfolgreich (pra + sidh)

Erläuterungen

Viveka 13 Vers 13: Maha Mudra, Maha Bandha und Maha Vedha

Versmaß: Anushtubh (Shloka)

यस्त्रितत्त्वमिदं वेत्ति स वेत्ति भुवनत्रयम् | येनाभ्यस्तमिदं दैवात्स स्यात्सर्वगतो विभुः || १३.१३ ||

yas tri-tattvam idaṃ vetti sa vetti bhuvana-trayam | yenābhyastam idaṃ daivāt sa syāt sarva-gato vibhuḥ || 13.13 ||

Übersetzung

Wort-für-Wort-Übersetzung

yaḥ : wer (Yad)

tri-tattvam : drei (Tri) Elemente (Tattva)

idam : diese (Idam)

vetti : kennt (vid)

saḥ : der (Tad)

vetti : kennt

bhuvana-trayam : die drei Welten (Bhuvanatraya)

yena : von wem (Yad)

abhyastam : geübt, praktiziert wird (Abhyasta)

idam : dies

daivāt : durch glückliche Fügung, aufgrund des Schicksals (Daiva)

saḥ : der

syāt : ist ("sei", as)

sarva-gataḥ : allgegenwärtig (Sarvagata)

vibhuḥ : alldurchdringend, mächtig (Vibhu)

Erläuterungen

Viveka 13 Vers 14:

Versmaß: Anushtubh (Shloka)

गुह्यगुह्येषु तन्त्रेषु गुह्यगुह्येषु देवतः | अनेनैवाधिकारेण नृणामेवाधिकारिता || १३.१४ ||

guhya-guhyeṣu tantreṣu guhya-guhyeṣu devataḥ | anenaivādhikāreṇa nṛṇām evādhikāritā || 13.14 ||

Übersetzung

Wort-für-Wort-Übersetzung

guhya-guhyeṣu : in den aller-gemeimsten (Guhya)

tantreṣu : Lehrtexten (Tantra)

guhya-guhyeṣu : auf die aller-gemeimsten (Dinge)

devataḥ : vor den Göttern (Deva + tas)

anena : durch diesen (Idam)

eva : nur (Eva)

adhikāreṇa : Anspruch auf, (oder: das Trachten nach diesen ..., Adhikara)

nṛṇām : der Menschen (Nri)

eva : nur

adhikāritā : (besteht) der Anspruch, die Zugangsberechtigung (Adhikarita)

Erläuterungen

Viveka 13 Vers 15:

Versmaß: Anushtubh (Shloka)

सर्वाभिषेकसंसिक्तः सर्वाधिकारसंभृतः | सिद्धमार्गेण संयुक्तो नरो भवति नान्यथा || १३.१५ ||

sarvābhiṣeka-saṃsiktaḥ sarvādhikāra-saṃbhṛtaḥ | siddha-mārgeṇa saṃyukto naro bhavati nānyathā || 13.15 ||

Übersetzung

Wort-für-Wort-Übersetzung

sarvābhiṣeka-saṃsiktaḥ : mit allen (Sarva) Weihwassern, Weihungen (Abhisheka) begossen, besprengt, geweiht (Samsikta)

sarvādhikāra-saṃbhṛtaḥ : mit allen (Sarva) Ansprüchen, Zugangsberechtigungen (Adhikara) ausgerüstet, versehen (Sambhrita)

siddha-mārgeṇa : mit dem Weg (Marga) der Vollkommenen (Siddha)

saṃyuktaḥ : verbunden (Samyukta)

naraḥ : ein Mann (Nara)

bhavati : ist, wird (bhū)

na : (aber) nicht (Na)

anyathā : auf andere Weise (Anyatha)

Erläuterungen

Viveka 13 Vers 16:

Versmaß: Anushtubh (Shloka)

यो जानाति त्विमां मुद्रां गर्वस्तस्यैव सार्थकः | विज्ञातं सकलं तेन नाड्यो देव्याः प्रसादतः || १३.१६ ||

yo jānāti tv imāṃ mudrāṃ garvas tasyaiva sārthakaḥ | vijñātaṃ sakalaṃ tena nāḍyo devyāḥ prasādataḥ || 13.16 ||

Übersetzung

Wort-für-Wort-Übersetzung

yaḥ : wer (Yad)

jānāti : kennt (jan)

tu : aber (Tu)

imām : dieses (Ayam)

mudrām : Siegel (Mudra)

garvaḥ : Stolz (Garva)

tasya : dessen (Tad)

eva : nur (Eva)

sārthakaḥ : ist von Nutzen, sinnvoll (Sarthaka)

vijñātam : ist bekannt, wird verstanden (Vijnata)

sakalam : alles (Sakala)

tena : ihm, von ihm (Tad)

nāḍyaḥ : (in Form) des (Mittleren) Energiekanals (Nadi)

devyāḥ : der Göttin (Devi)

prasādataḥ : mit Hilfe, dank (Prasada + tas)

Erläuterungen

Kapitel 14: Die Untersuchung der Praxis – abhyāsa-vivekaḥ

Viveka 14 Vers 1:

Versmaß: Anushtubh (Shloka)

येन लब्धमिदं ज्ञानं लब्धश्चिन्तामणिस्तथा | प्राप्तो भद्रघटस्तेन कल्पद्रुमो महानिधिः || १४.१ ||

yena labdham idaṃ jñānaṃ labdhaś cintā-maṇis tathā | prāpto bhadra-ghaṭas tena kalpa-drumo mahā-nidhiḥ || 14.1 ||

Übersetzung

Wort-für-Wort-Übersetzung

yena : durch wen, von wem (Yad)

labdham : erlangt wurde (Labdha)

idam : dieses (Idam)

jñānam : Wissen (Jnana)

labdhaḥ : wurde erlangt

cintā-maṇiḥ : der Stein der Weisen (Chintamani)

tathā : ebenso, desgleichen (Tatha)

prāptaḥ : wurde erlangt, gewonnen (Prapta)

bhadra-ghaṭaḥ : ein Glückstopf (Bhadraghata)

tena : durch den, von dem (Tad)

kalpa-drumaḥ : ein Wunschbaum (Kalpadruma)

mahā-nidhiḥ : ein großer (Maha) Schatz (Nidhi)

Erläuterungen

Viveka 14 Vers 2:

Versmaß: Anushtubh (Shloka)

इदं तत्त्वत्रयं गुह्यं त्रैलोक्यसारमुत्तमम् | अनभ्यासरतानां तु नराणां निष्फलायते || १४.२ ||

idaṃ tattva-trayaṃ guhyaṃ trailokya-sāram uttamam | anabhyāsa-ratānāṃ tu narāṇāṃ niṣphalāyate || 14.2 ||

Übersetzung

Wort-für-Wort-Übersetzung

idam : diese (Idam)

tattva-trayam : Dreiheit (Traya) von Elementen, Prinzipien (Tattva)

guhyam  : geheime (Guhya)

trailokya-sāram : Essenz (Sara) der drei Welten (Trailokya)

uttamam : die höchste, beste (Uttama)

anabhyāsa-ratānām : die am Nichtpraktizieren (Anabhyasa) Gefallen finden (Rata)

tu : aber (Tu)

narāṇām : für, bei Menschen (Nara)

niṣphalāyate : bleibt erfolglos, trägt keine Früchte (Nishphalay)

Erläuterungen

Mit den drei Elementen bzw. Prinzipien (tattva-trayam) sind Maha Mudra, Maha Bandha und Maha Vedha gemeint, vgl. Vers 13.12.

Viveka 14 Vers 3:

Versmaß: Anushtubh (Shloka)

यथाप्रयोगशीलानां निधिश्च निष्फलायते | तथाभ्यासविहीनानां तत्त्वं च निष्फलं ध्रुवम् || १४.३ ||

yathāprayoga-śīlānāṃ nidhiś ca niṣphalāyate | tathābhyāsa-vihīnānāṃ tattvaṃ ca niṣphalaṃ dhruvam || 14.3 ||

Übersetzung

Wort-für-Wort-Übersetzung

yathā : so wie (Yatha)

aprayoga-śīlānām : für diejenigen, die die Gewohnheit (Shila) der Nichtanwendung (Aprayoga) haben

nidhiḥ : ein Schatz (Nidhi)

ca : und, aber (Cha)

niṣphalāyate : nutzlos, bedeutungslos ist (Nishphalay)

tathā : genauso, ebenso (Tatha)

abhyāsa-vihīnānām : für diejenigen, denen es an Praxis (Abhyasa) mangelt (Vihina)

tattvam : ist ein Element, Prinzip (Tattva)

ca : auch

niṣphalam : fruchtlos, nutzlos, bedeutungslos (Nishphala)

dhruvam : gewiss (Dhruva)

Erläuterungen

Viveka 14 Vers 4:

Versmaß: Anushtubh (Shloka)

एवं बुद्ध्वा सदाभ्यासः कर्तव्यः सात्त्विकैर्नरैः | अभ्यासाज्जायते योगो योगात्सर्वं प्रसिध्यति || १४.४ ||

evaṃ buddhvā sadābhyāsaḥ kartavyaḥ sāttvikair naraiḥ | abhyāsāj jāyate yogo yogāt sarvaṃ prasidhyati || 14.4 ||

Übersetzung

Wort-für-Wort-Übersetzung

evam : so, auf diese Weise (Evam)

buddhvā : (es) erkannt habend (budh)

sadā : stets, immer (Sada)

abhyāsaḥ : die Praxis (Abhyasa)

kartavyaḥ : ist durchzuführen (Kartavya)

sāttvikaiḥ : von charaktervollen, mutigen (Sattvika)

naraiḥ : Menschen, Männern, Helden (Nara)

abhyāsāt : aufgrund der Praxis

jāyate : entsteht (jan)

yogaḥ : das Einheitsbewusstsein (Yoga)

yogāt : aufgrund des Einheitsbewusstseins

sarvam : alles (Sarva)

prasidhyati : gelingt, hat Erfolg (pra sidh)

Erläuterungen

Viveka 14 Vers 5:

Versmaß: Anushtubh (Shloka)

धृत्वा प्राथमिकीं मुद्रां कृत्वा बन्धौ महादृढौ | आन्दोलनं ततः कुर्याच्छरीरस्य त्रिमार्गतः || १४.५ ||

dhṛtvā prāthamikīṃ mudrāṃ kṛtvā bandhau mahā-dṛḍhau | āndolanaṃ tataḥ kuryāc charīrasya tri-mārgataḥ || 14.5 ||

Übersetzung

Wort-für-Wort-Übersetzung

dhṛtvā : haltend ("gehalten habend", dhṛ)

prāthamikīm : das erste (Prathamika)

mudrām : Siegel (Mudra)

kṛtvā : setzend, machend ("gemacht habend", (kṛ)

bandhau : die beiden Verschlüsse (Bandha)

mahā-dṛḍhau : sehr ("mächtig", Maha) fest (Dridha)

āndolanam : das Schaukeln, Erzittern(lassen) (Andolana)

tataḥ : dann, danach (Tatas)

kuryāt : man führe aus (kṛ)

śarīrasya : des Körpers (Sharira)

tri-mārgataḥ : des dreifachen Pfades, der drei Kanäle (Trimarga)

Erläuterungen

Gemeint ist das "Große Siegel" (Maha Mudra), vgl. Vers 11.1 ff.

Viveka 14 Vers 6:

Versmaß: Anushtubh (Shloka)

पुनरास्फालनं कट्याः स्थिरं पुरुषमुद्रया | वायूनां गतिमावृत्य कृत्वा पूरककुम्भकौ || १४.६ ||

punar āsphālanaṃ kaṭyāḥ sthiraṃ puruṣa-mudrayā | vāyūnāṃ gatim āvṛtya kṛtvā pūraka-kumbhakau || 14.6 ||

Übersetzung

Wort-für-Wort-Übersetzung

punaḥ : nun, außerdem (Punar)

āsphālanam : (folgt) das Aufschlagen (Asphalana)

kaṭyāḥ : des Gesäßes ("Hüfte", Kati)

sthiram : fest, unbeweglich (gehalten, Sthira)

puruṣa-mudrayā : (in Verbindung) mit Purusha Mudra ("Geste, Handhaltung des Mannes")

vāyūnām : der Lebensenergien ("Winde", Vayu)

gatim : die Bewegung ("Gang", Gati)

āvṛtya : versperrend ("versperrt habend", ā + vṛ)

kṛtvā : machend ("gemacht habend", kṛ)

pūraka-kumbhakau : die Einatmung (Puraka) und Atemverhaltung (Kumbhaka)

Erläuterungen

Purusha Mudra ist ein Synonym für Linga Mudra, vgl. Vers 13.1.

Viveka 14 Vers 7:

Versmaß: Anushtubh (Shloka)

अभ्यासमारभेद्योगी सर्वोपभोगवृद्धये | दिवारात्रमविच्छिन्नं यामे यामे तथा तथा || १४.७ ||

abhyāsam ārabhed yogī sarvopabhoga-vṛddhaye | divā-rātram avicchinnaṃ yāme yāme tathā tathā || 14.7 ||

Übersetzung

Wort-für-Wort-Übersetzung

abhyāsam : die Praxis (Abhyasa)

ārabhet : führe aus ("beginne", ā + rabh)

yogī : der Yogin

sarvopabhoga-vṛddhaye : zur Vermehrung, Steigerung, Intensivierung (Vriddhi) aller (Sarva) Erfahrungen ("Genüsse", Upabhoga)

divā-rātram : bei Tage und bei Nacht (Divaratram)

avicchinnam : ununterbrochen, kontinuierlich (Avichchhinna)

yāme yāme : aller drei Stunden ("in jeder dreistündigen Wache", Yama)

tathā tathā : auf dieselbe Weise, immer genau so (Tatha)

Erläuterungen

Viveka 14 Vers 8:

Versmaß: Anushtubh (Shloka)

अनेनाभ्यासयोगेन वायुरभ्यसितो भवेत् | वायोरभ्यासतो वह्निः प्रत्यहं वर्धते तनौ || १४.८ ||

anenābhyāsa-yogena vāyur abhyasito bhavet | vāyor abhyāsato vahniḥ praty-ahaṃ vardhate tanau || 14.8 ||

Übersetzung

Wort-für-Wort-Übersetzung

anena : durch diese (Anena)

abhyāsa-yogena : Anwendung, das Mittel, die Methode (Yoga) der Übung, Wiederholung (Abhyasa)

vāyuḥ : der Atem, die Lebensenergie ("Wind", Vayu)

abhyasitaḥ : trainiert ("geübt, studiert", Abhyasita)

bhavet : wird (bhū)

vāyoḥ : des Atems

abhyāsataḥ : durch Übung, Training, Studium (Abhyasa+tas)

vahniḥ : das Feuer (Vahni)

praty-aham : täglich, Tag für Tag (Pratyaha)

vardhate : wächst, vermehrt sich, erstarkt (vṛdh)

tanau : im Körper(Tanu)

Erläuterungen

Viveka 14 Vers 9:

Versmaß: Anushtubh (Shloka)

वह्नौ विवर्धमाने च सुखमन्नस्य पाकता | अन्नस्य परिपाकेन रसवृद्धिः प्रजायते || १४.९ ||

vahnau vivardhamāne ca sukham annasya pākatā | annasya paripākena rasa-vṛddhiḥ prajāyate || 14.9 ||

Übersetzung

Wort-für-Wort-Übersetzung

vahnau : (wenn) das Feuer (Vahni)

vivardhamāne : wächst, sich vermehrt, erstarkt (vi + vṛdh)

ca : und, aber (Cha)

sukham : (geht, vollzieht sich) leicht (Sukha)

annasya : der Nahrung (Anna)

pākatā : die Verdauung, das Verdautwerden (Pakata)

annasya : der Nahrung

paripākena : durch die Verdauung (Paripaka)

rasa-vṛddhiḥ : ein Zuwachs, eine Vermehrung (Vriddhi) des Nahrungssafts (Rasa)

prajāyate : entsteht (pra + jan)

Erläuterungen

Viveka 14 Vers 10:

Versmaß: Anushtubh (Shloka)

रसे वृद्धिगते नित्यं वर्धन्ते धातवस्तदा | धातोः संवर्धनादेव प्रधानं वर्धते रसः || १४.१० ||

rase vṛddhi-gate nityaṃ vardhante dhātavas tadā | dhātoḥ saṃvardhanād eva pradhānaṃ vardhate rasaḥ || 14.10 ||

Übersetzung

Wort-für-Wort-Übersetzung

rase : (wenn) der Nahrungssaft (Rasa)

vṛddhi-gate : einen Zuwachs, eine Vermehrung (Vriddhi) erreicht hat (Gata)

nityam : stetig, beständig (Nitya)

vardhante : wachsen, vermehren sich, erstarken (vṛdh)

dhātavaḥ : die Körpergewebe (Dhatu)

tadā : dann (Tada)

dhātoḥ : des Körpergewebes (Dhatu, hier im Sinne aller Körpergewebe)

saṃvardhanāt : des Gedeihens, der Stärkung, Nährung (Samvardhana)

eva : enben, genau (Eva)

pradhānam : insbesondere (Pradhana)

vardhate : wächst, nimmt zu, vermehrt sich (vṛdh)

rasaḥ : die Samenflüssigkeit (Rasa)

Erläuterungen

Der männliche Same (Shukra, hier das Synonym Rasa) ist das letzte der sieben Körpergewebe (Dhatu, vgl. die Anm. zu Vers 4.3).

Viveka 14 Vers 11:

Versmaß: Anushtubh (Shloka)

प्रधानरससंपत्तौ सतताभ्यासयोगतः | पुष्टो भवति योगीन्द्रो दृढकायो महाबलः || १४.११ ||

pradhāna-rasa-saṃpattau satatābhyāsa-yogataḥ | puṣṭo bhavati yogīndro dṛḍha-kāyo mahā-balaḥ || 14.11 ||

Übersetzung

Wort-für-Wort-Übersetzung

pradhāna-rasa-saṃpattau : bei einem Überfluss, einer Fülle (Sampatti) der wichtigsten (Pradhana) Essenz (Rasa des Körpers)

satatābhyāsa-yogataḥ : infolge (Yogatas) des regelmäßigen (Satata) Praktizierens (Abhyasa)

puṣṭaḥ : wohlgenährt (Pushta)

bhavati : wird, ist (bhū)

yogīndraḥ : der vorzügliche Yogin (Yogindra, "Fürst unter den Yogins")

dṛḍha-kāyaḥ : (er bekommt) einen widerstandsfähigen ("festen", Dridha) Körper (Kaya)

mahā-balaḥ : (und) große Kraft, Stärke (Mahabala)

Erläuterungen

Viveka 14 Vers 12:

Versmaß: Anushtubh (Shloka)

महाबन्धो महाभ्यासाद्बलादेव प्रजायते | महाबन्धमहाभ्यासाद्रसस्य जारणं भवेत् || १४.१२ ||

mahā-bandho mahābhyāsād balād eva prajāyate | mahā-bandha-mahābhyāsād rasasya jāraṇaṃ bhavet || 14.12 ||

Übersetzung

Wort-für-Wort-Übersetzung

mahā-bandhaḥ : der Große Verschluss (Maha Bandha)

mahābhyāsāt : aufgrund intensiver (Maha) Praxis (Abhyasa)

balāt : zwangsläufig ("gewaltsam", Bala)

eva : gewiss (Eva)

prajāyate : entsteht, stellt sich ein (pra + jan)

mahā-bandha-mahābhyāsāt : aufgrund der intensiven Praxis von Maha Bandha

rasasya : des Nahrungssafts, der Samenflüssigkeit (Rasa)

jāraṇam : die Sublimierung ("Oxydation", Jarana)

bhavet : geschieht ("wird", bhū)

Erläuterungen

Zur Bedeutung von Rasa ("Essenz, Nahrungssaft, Samenflüssigkeit") vgl. die Anm. zu Vers 14.10.

Viveka 14 Vers 13:

Versmaß: Anushtubh (Shloka)

शुष्यन्ति सर्वदोषाश्च मलमूत्रकषायकाः | रसस्य चारणं गात्रे नाडीद्वारेण सर्वदा || १४.१३ ||

śuṣyanti sarva-doṣāś ca mala-mūtra-kaṣāyakāḥ | rasasya cāraṇaṃ gātre nāḍī-dvāreṇa sarvadā || 14.13 ||

Übersetzung

Wort-für-Wort-Übersetzung

śuṣyanti : es verschwinden ("trocknen aus", śuṣ)

sarva-doṣāḥ : alle, sämtliche (Sarva) Doshas

ca : und (Cha)

mala-mūtra-kaṣāyakāḥ : Kot ("Schmutz", Mala), Urin (Mutra) und Unreinheiten (Kashayaka)

rasasya : der Essenz (des Nahrungssafts, der Samenflüssigkeit, Rasa)

cāraṇam : das Durchlaufenlassen, Aktivieren (Charana)

gātre : im Körper (Gatra)

nāḍī-dvāreṇa : vermittels der, durch (Dvara) die feinstofflichen Energikanäle (Nadi)

sarvadā : immer, jederzeit (Sarvada)

Erläuterungen

Falls hier Dosha nicht im allgemeinen Sinne als "Störung" gemeint ist, handelt es sich aus ayurvedischer Sicht um gestörte Doshas ("Schaden, Fehler, Gebrechen"), d.h. um ein Übermaß an Vata, Pitta oder Kapha.

Viveka 14 Vers 14:

Versmaß: Anushtubh (Shloka)

मारणं कालयोगेन रसद्वयस्य मेलकम् | मध्यमानुप्रवेशो ऽपि योगिनो ऽभ्यासयोगतः || १४.१४ ||

māraṇaṃ kāla-yogena rasa-dvayasya melakam | madhyamānupraveśo 'pi yogino 'bhyāsa-yogataḥ || 14.14 ||

Übersetzung

Wort-für-Wort-Übersetzung

māraṇam : das Erstarren, der Stillstand (Marana des Atems)

kāla-yogena : in Verbindung (Yoga) mit dem richtigen Zeitpunkt (Kala)

rasa-dvayasya : der beiden ("Paar", Dvaya) Essenzen (Rasa)

melakam : die Verbindung, Vereinigung (Melaka)

madhyamānupraveśaḥ : der Eintritt (Anupravesha von Prana) in die Mittlere (Madhyama Energiebahn)

api : sowie ("auch", Api)

yoginaḥ : des Yogins

abhyāsa-yogataḥ : infolge (Yogatas) des Praktizierens (Abhyasa)

Erläuterungen

Zum Begriff Marana vgl. die Anm. zu Vers 7.23.

Rasa ("Essenz") steht hier im Sinne von Bindu, von dem ein männlicher Aspekt (Bija) und ein weiblicher Aspekt (Rajas) unterschieden wird (vgl. Vers 7.8).

Viveka 14 Vers 15:

Versmaß: Anushtubh (Shloka)

कर्णधारं गुरुं प्राप्य कृत्वा नौकां तनुं नराः | अभ्यासवाहनासक्तास्तरन्ति भवसागरम् || १४.१५ ||

karṇa-dhāraṃ guruṃ prāpya kṛtvā naukāṃ tanuṃ narāḥ | abhyāsa-vāhanāsaktās taranti bhava-sāgaram || 14.15 ||

Übersetzung

Wort-für-Wort-Übersetzung

karṇa-dhāram : als Steuermann (Karnadhara)

gurum : einen Lehrer, Meister (Guru)

prāpya : die erlangt haben ("erlangt habend", pra + āp)

kṛtvā : machend ("gemacht habend", kṛ)

naukām : zu einem Boot (Nauka)

tanum : den Körper (Tanu)

narāḥ : die Männer, Menschen (Nara)

abhyāsa-vāhanāsaktāḥ : die an das Ruder, Segel (Vahana) der Praxis (Abhyasa) gewöhnt sind (Asakta)

taranti : überqueren, überwinden (tṛ)

bhava-sāgaram : den Ozean der weltlichen Existenzen (Bhavasagara)

Erläuterungen

Viveka 14 Vers 16:

Versmaß: Anushtubh (Shloka)

यदि देवाः स्वयं ज्ञानं कथयन्ति मुहुर्मुहुः | तदाप्यभ्यासतो योगः स्फुटीभवति योगिनाम् || १४.१६ ||

yadi devāḥ svayaṃ jñānaṃ kathayanti muhur muhuḥ | tadāpy abhyāsato yogaḥ sphuṭī-bhavati yoginām || 14.16 ||

Übersetzung

Wort-für-Wort-Übersetzung

yadi : wenn, falls (Yadi)

devāḥ : die Götter (Deva)

svayam : höchstpersönlich ("selbst", Svayam)

jñānam : das Wissen (Jnana)

kathayanti : mitteilen, verraten, lehren (sollten, kath)

muhur muhuḥ : wiederholt, immer wieder (Muhur)

tadāpi : dennoch, trotzdem (Tada + Api)

abhyāsataḥ : durch Übung, Wiederholung, Training (Abhyasa+tas)

yogaḥ : die Einheitserfahrung, (der Zustand des) Yoga

sphuṭī-bhavati : wird klar, deutlich, offenbar (Sphuti + bhū)

yoginām : den Yogins

Erläuterungen

Viveka 14 Vers 17:

Versmaß: Anushtubh (Shloka)

दह्यन्ते सर्वपापानि जन्मकोटिकृतानि च | इहैवाभ्यासयोगेन तृणानि वह्निना यथा || १४.१७ ||

dahyante sarva-pāpāni janma-koṭi-kṛtāni ca | ihaivābhyāsa-yogena tṛṇāni vahninā yathā || 14.17 ||

Übersetzung

Wort-für-Wort-Übersetzung

dahyante : werden verbrannt (dah)

sarva-pāpāni : alle (Sarva) Fehltritte, Vergehen (Papa)

janma-koṭi-kṛtāni : die in zehn Millionen (Koti) Leben (Janman) begangen wurden (Krita)

ca : und, aber (Cha)

iha : hier auf Erden, in diesem Leben ("hier", Iha)

eva : genau (Eva)

abhyāsa-yogena : vermittelst, in Folge (Yoga) der Praxis (Abhyasa)

tṛṇāni : Grashalme, Stroh (Trina)

vahninā : durch Feuer (Vahni)

yathā : wie (Yatha)

Erläuterungen

Viveka 14 Vers 18:

Versmaß: Anushtubh (Shloka)

तपांसि यानि कथ्यन्ते यज्ञदानव्रतानि च | कोटिकोटिगुणैस्तानि भवन्त्यभ्यासयोगतः || १४.१८ ||

tapāṃsi yāni kathyante yajña-dāna-vratāni ca | koṭi-koṭi-guṇais tāni bhavanty abhyāsa-yogataḥ || 14.18 ||

Übersetzung

Wort-für-Wort-Übersetzung

tapāṃsi : Bußübungen, Askesepraktiken (Tapas)

yāni : die ("welche", Yad)

kathyante : die genannt, berichtet werden (kath)

yajña-dāna-vratāni : Opfer (Yajna), Spenden (Dana) und Gelübde (Vrata)

ca : und, aber (Cha)

koṭi-koṭi-guṇaiḥ : zehn Millionen (Koti) mal zehnmillionenfach (Koti-Guna), d.h. um 100 Billionen mal mehr

tāni : die (Tad)

bhavanti : entstehen (bhū)

abhyāsa-yogataḥ : infolge (Yogatas) des Praktizierens (Abhyasa)

Erläuterungen

Viveka 14 Vers 19:

Versmaß: Anushtubh (Shloka)

प्रकृतयो गुणा दोषा व्याधयो विविधास्तनौ | नश्यन्त्यभ्यासयोगेन खे मेघा वायुना यथा || १४.१९ ||

prakṛtayo guṇā doṣā vyādhayo vividhās tanau | naśyanty abhyāsa-yogena khe meghā vāyunā yathā || 14.19 ||

Übersetzung

Wort-für-Wort-Übersetzung

prakṛtayaḥ : die Prakritis

guṇāḥ : die Gunas

doṣāḥ : die Doshas

vyādhayaḥ : Krankheiten (Vyadhi)

vividhāḥ : verschiedenartige (Vividha)

tanau : im Körper (Tanu)

naśyanti : verschwinden (naś)

abhyāsa-yogena : vermittelst, in Folge (Yoga) der Praxis (Abhyasa)

khe : am Himmel, im Luftraum (Kha)

meghāḥ : Wolken (Megha)

vāyunā : durch den Wind (Vayu)

yathā : wie (Yatha)

Erläuterungen

Zu den Doshas vgl. die Anm. zu Vers 14.13.

Kapitel 15: Die Untersuchung der schwachen (Person) – mṛdu-vivekaḥ

Viveka 15 Vers 1: Vier Arten von Personen

Versmaß: Anushtubh (Shloka)

सत्त्वाश्चतुर्विधा ज्ञेया मृदुमध्याधिमात्रकाः | अधिमात्रतराः श्रेष्ठा भवाब्धिलङ्घने क्षमाः || १५.१ ||

sattvāś catur-vidhā jñeyā mṛdu-madhyādhimātrakāḥ | adhimātratarāḥ śreṣṭhā bhavābdhi-laṅghane kṣamāḥ || 15.1 ||

Übersetzung

Wort-für-Wort-Übersetzung

sattvāḥ : die Charaktere, Wesen, Personen (Sattva)

catur-vidhāḥ : als von vierfacher Art (Chaturvidha)

jñeyāḥ : sind zu (er)kennen (Jneya)

mṛdu-madhyādhimātrakāḥ : schwach (Mridu), mittelmäßig (Madhya), ausgezeichnet ("über die Maßen", Adhimatraka)

adhimātratarāḥ : am aller-ausgezeichnetsten ("mehr als über die Maßen", Adhimatratara)

śreṣṭhāḥ : (als) die besten (Shreshtha)

bhavābdhi-laṅghane : zur Überquerung, Überwindung ("Überspringen", Langhana) des Ozeans der Existenzen (Bhavabdhi)

kṣamāḥ : die fähig, imstande sind (Kshama)

Erläuterungen

Viveka 15 Vers 2: Die schwache Person (Mridu)

Versmaß: Anushtubh (Shloka)

चतुर्णामेव सत्त्वानां प्रथमे कथिते मृदुः | कथ्यन्ते प्रथमे तेन मृदूनां लक्षणानि च || १५.२ ||

caturṇām eva sattvānāṃ prathame kathite mṛduḥ | kathyante prathame tena mṛdūnāṃ lakṣaṇāni ca || 15.2 ||

Übersetzung

Wort-für-Wort-Übersetzung

caturṇām : von den vier (Chatur)

eva : (die Partikel Eva hebt hier lediglich das vorangehende Wort hervor)

sattvānām : Charakteren, Wesen, Personen (Sattva)

prathame : (insofern) als erstes (Prathama)

kathite : genannt wird ("wurde", Kathita)

mṛduḥ : der Schwache (Mridu)

kathyante : werden genannt (kath)

prathame : als erstes, zuerst

tena : daher, deshalb (Tena)

mṛdūnām : schwach (Mridu)

lakṣaṇāni : die Merkmale, Kennzeichen (Lakshana)

ca : und, aber (Cha)

Erläuterungen

Viveka 15 Vers 3: Die schwache Person (Mridu)

Versmaß: Anushtubh (Shloka)

व्याधिता दुर्बला वृद्धा निःसत्त्वा गृहवासिनः | मन्दोत्साहा मन्दवीर्या ज्ञातव्या मृदवो नराः || १५.३ ||

vyādhitā dur-balā vṛddhā niḥsattvā gṛha-vāsinaḥ | mandotsāhā manda-vīryā jñātavyā mṛdavo narāḥ || 15.3 ||

Übersetzung

Wort-für-Wort-Übersetzung

vyādhitāḥ : (als) krank, kränklich (Vyadhita)

dur-balāḥ : schwach, schwächlich (Durbala)

vṛddhāḥ : alt, bejahrt (Vriddha)

niḥsattvāḥ : elend, erbärmlich, teilnahmslos, unentschlossen (Nihsattva)

gṛha-vāsinaḥ : im eigenen Hause wohnend, Haushälter (Grihavasin)

mandotsāhāḥ : antriebslos, von schwachem (Manda) Unternehmergeist ("Unternehmung", Utsava)

manda-vīryāḥ : feige, von schwacher Tapferkeit ("Männlichkeit", Virya)

jñātavyāḥ : sind zu erkennen, können erkannt werden (Jnatavya)

mṛdavaḥ : die schwachen (Mridu)

narāḥ : Männer, Menschen (Nara)

Erläuterungen

Viveka 15 Vers 4: Die schwache Person (Mridu)

Versmaß: Anushtubh (Shloka)

एषां द्वादशवर्षेण चैकावस्था प्रसिध्यति | मृदुश्च सर्वसत्त्वानां कनिष्ठः समुदाहृतः || १५.४ ||

eṣāṃ dvādaśa-varṣeṇa caikāvasthā prasidhyati | mṛduś ca sarva-sattvānāṃ kaniṣṭhaḥ samudāhṛtaḥ || 15.4 ||

Übersetzung

Wort-für-Wort-Übersetzung

eṣām : ihnen ("diesen", Etad)

dvādaśa-varṣeṇa : innerhalb von, nach zwölf (Dvadasha) Jahren (Varsha)

ca : und, aber (Cha)

ekāvasthā : ein (Eka, d.h. der erste) Zustand (Avastha)

prasidhyati : gelingt, ist erfolgreich (pra + sidh)

mṛduḥ : der Schwache (Mridu)

ca : und, aber

sarva-sattvānām : von allen (Sarva) Charakteren, Wesen, Personen (Sattva)

kaniṣṭhaḥ : (als) der geringste, niedrigste (Kanishtha)

samudāhṛtaḥ : wird bezeichnet (Samudahrita)

Erläuterungen

Kapitel 16: Die Untersuchung der mittelmäßigen (Person) – madhya-vivekaḥ

Viveka 16 Vers 1: Die mittelmäßige Person (Madhya)

Versmaß: Anushtubh (Shloka)

अतिप्रौढा भवारूढाः समवीर्यबलान्विताः | समबुद्धिसमाभ्यासाः समकायाः समागमाः || १६.१ ||

ati-prauḍhā bhavārūḍhāḥ sama-vīrya-balānvitāḥ | sama-buddhi-samābhyāsāḥ sama-kāyāḥ samāgamāḥ || 16.1 ||

Übersetzung

Wort-für-Wort-Übersetzung

ati-prauḍhāḥ : älter als ("darüber hinaus", Ati) von mittleren Jahren (Praudha)

bhavārūḍhāḥ : im weltlichen Dasein (Bhava) stehend (Arudha)

sama-vīrya-balānvitāḥ : mit mittelmäßiger (Sama) Tapferkeit ("Männlichkeit", Virya) und Kraft (Bala) versehen, begabt (Anvita)

sama-buddhi-samābhyāsāḥ : von mittelmäßiger Intelligenz (Buddhi) und mittelmäßiger Praxis (Abhyasa)

sama-kāyāḥ : von mittelmäßigem Körper (Kaya)

samāgamāḥ : von mittelmäßiger Bildung ("Wissen", Agama)

Erläuterungen

Die Aufzählung der Eigenschaften wird im folgenden Vers fortgesetzt.

Viveka 16 Vers 2: Die mittelmäßige Person (Madhya)

Versmaß: Anushtubh (Shloka)

मध्यस्था योगमार्गेषु तथा मध्यवयोगताः | मध्योत्साहा मध्यरागा ज्ञातव्या मध्यविक्रमाः || १६.२ ||

madhya-sthā yoga-mārgeṣu tathā madhya-vayo-gatāḥ | madhyotsāhā madhya-rāgā jñātavyā madhya-vikramāḥ || 16.2 ||

Übersetzung

Wort-für-Wort-Übersetzung

madhya-sthāḥ : sie befinden sich in der Mitte, im mittleren Bereich (Madhyastha)

yoga-mārgeṣu : hinsichtlich der Pfade, Wege (Marga) des Yoga

tathā : ebenso, desgleichen (Tatha)

madhya-vayo-gatāḥ : (sie sind) mittlerem Alters (Madhyavayas) (Gata)

madhyotsāhāḥ : von mittelmäßiger (Madhya) Begeisterung (Utsaha)

madhya-rāgāḥ : von mittelmäßiger Leidenschaft (Raga)

jñātavyāḥ : sind zu erkennen, können erkannt werden (Jnatavya)

madhya-vikramāḥ : (als) von mittelmäßigem Mut, Tapferkeit (Vikrama)

Erläuterungen

Viveka 16 Vers 3: Die mittelmäßige Person (Madhya)

Versmaß: Anushtubh (Shloka)

वर्षैरष्टभिरेषां द्वितीयावस्था प्रसिध्यति | मध्यपुण्या गतौ मध्यास्तेनैते मध्यमाः स्मृताः || १६.३ ||

varṣair aṣṭabhir eṣāṃ dvitīyāvasthā prasidhyati | madhya-puṇyā gatau madhyās tenaite madhyamāḥ smṛtāḥ || 16.3 ||

Übersetzung

Wort-für-Wort-Übersetzung

varṣaiḥ : Jahren (Varsha)

aṣṭabhiḥ : innerhalb von, nach acht (Ashta)

eṣām : ihnen ("diesen", Etad)

dvitīyāvasthā : der zweite (Dvitiya) Zustand (Avastha)

prasidhyati : gelingt, ist erfolgreich (pra + sidh)

madhya-puṇyāḥ : (sie sind) von mittelmäßigem (Madhya) religiösem Verdienst (Punya)

gatau : hinsichtlich ihres glücklichen Zustands, Schicksals ("Gang", Gati)

madhyāḥ : mittelmäßig

tena : daher, deshalb (Tena)

ete : sie, diese (Etad)

madhyamāḥ : (als) die Mittelmäßigen

smṛtāḥ : sie gelten ("werden erinnert", Smrita)

Erläuterungen

Kapitel 17: Die Untersuchung der ausgezeichneten (Person) – adhi-mātra-vivekaḥ

Viveka 17 Vers 1: Die ausgezeichnete Person (Adhimatra)

Versmaß: Anushtubh (Shloka)

वीर्यवन्तः क्षमावन्तो दयावन्तो महाशयाः | स्वस्थानसुखिताः स्वस्था वयःस्थाः स्थिरबुद्धयः || १७.१ ||

vīryavantaḥ kṣamāvanto dayāvanto mahāśayāḥ | sva-sthāna-sukhitāḥ sva-sthā vayaḥ-sthāḥ sthira-buddhayaḥ || 17.1 ||

Übersetzung

Wort-für-Wort-Übersetzung

vīryavantaḥ : (als) energetisch, energisch (Viryavant)

kṣamāvantaḥ : geduldig (Kshamavant)

dayāvantaḥ : mitfühlend (Dayavant)

mahāśayāḥ : hochgesinnt, edel (Mahashaya)

sva-sthāna-sukhitāḥ : mit der eigenen (sozialen) Stellung (Svasthana) zufrieden ("glücklich", Sukhita)

sva-sthāḥ : gesund, wohlauf (Svastha)

vayaḥ-sthāḥ : erwachsen, im besten Alter (Vayahstha)

sthira-buddhayaḥ : festen Sinnes, entschlossen (Sthirabuddhi)

Erläuterungen

Die Aufzählung der Eigenschaften wird im folgenden Vers fortgesetzt.

Viveka 17 Vers 2: Die ausgezeichnete Person (Adhimatra)

Versmaß: Anushtubh (Shloka)

साक्षराः संपदाः शूराः साभ्यासाश्च दमान्विताः | सदा सत्कारसंयुक्ताः सभ्याः सद्गुणशालिनः || १७.२ ||

sākṣarāḥ saṃpadāḥ śūrāḥ sābhyāsāś ca damānvitāḥ | sadā sat-kāra-saṃyuktāḥ sabhyāḥ sad-guṇa-śālinaḥ || 17.2 ||

Übersetzung

Wort-für-Wort-Übersetzung

sākṣarāḥ : (als) beredt (Sakshara)

saṃpadāḥ : vollendet, im besten Zustand (Sampada)

śūrāḥ : mutig, tapfer (Shura)

sābhyāsāḥ : mit der Übungspraxis verbunden, praktizierend (Sabhyasa)

ca : und (Cha)

damānvitāḥ : selbstbeherrscht (Dama) (Anvita)

sadā : immer, jederzeit (Sada)

sat-kāra-saṃyuktāḥ : freundliche Behandlung (Satkara) erweisend ("versehen mit", Samyukta)

sabhyāḥ : gebildet, kultiviert (Sabhya)

sad-guṇa-śālinaḥ : reichlich versehen mit (Shalin) guten Eigenschaften (Sadguna)

Erläuterungen

Die Aufzählung der Eigenschaften wird im folgenden Vers fortgesetzt.

Viveka 17 Vers 3: Die ausgezeichnete Person (Adhimatra)

Versmaß: Anushtubh (Shloka)

ज्ञातव्याः पुण्यकर्माणो योगिनः सिद्धमार्गतः | त्रिकावस्थाधिमात्राणां षड्भिर्वर्षैः प्रसिध्यति || १७.३ ||

jñātavyāḥ puṇya-karmāṇo yoginaḥ siddha-mārgataḥ | trikāvasthādhi-mātrāṇāṃ ṣaḍbhir varṣaiḥ prasidhyati || 17.3 ||

Übersetzung

Wort-für-Wort-Übersetzung

jñātavyāḥ : sie sind zu erkennen, können erkannt werden (Jnatavya)

puṇya-karmāṇaḥ : (als) rechtschaffene, tugendhafte (Punyakarman)

yoginaḥ : Yogins

siddha-mārgataḥ : auf dem Pfad (Marga+tas) der Vollkommenen (Siddha)

trikāvasthā : der dreifältige (Trika) Zustand (Avastha)

adhi-mātrāṇām : den Ausgezeichneten (Adhimatraka)

ṣaḍbhiḥ : innerhalb von, nach sechs (Shash)

varṣaiḥ : Jahren (Varsha)

prasidhyati : gelingt (pra + sidh)

Erläuterungen

Punyakarman kann auch "ein gutes (Punya) Karma habend" bedeuten.

Der "dreifältige Zustand" meint, dass sie den ersten, zweiten und dritten Zustand innerhalb von sechs Jahren meistern.

Kapitel 18: Die Untersuchung der aller-ausgezeichnetsten Person – adhi-mātratara-sattva-vivekaḥ

Viveka 18 Vers 1: Die aller-ausgezeichnetste Person (Adhimatratara)

Versmaß: Anushtubh (Shloka)

महाबला महाकाया महावीर्या गुणान्विताः | महामहोषिताः शान्ता महाकारुणिका नराः || १८.१ ||

mahā-balā mahā-kāyā mahā-vīryā guṇānvitāḥ | mahā-mahoṣitāḥ śāntā mahā-kāruṇikā narāḥ || 18.1 ||

Übersetzung

Wort-für-Wort-Übersetzung

mahā-balāḥ : (die) überaus stark, mächtig (sind, Mahabala)

mahā-kāyāḥ : von stattlicher Statur ("mit mächtigem Körper", Mahakaya)

mahā-vīryāḥ : von großer Tapferkeit, Energie (Mahavirya)

guṇānvitāḥ : versehen (Anvita) mit (guten) Eigenschaften, Tugenden, Vorzügen (Guna)

mahā-mahoṣitāḥ : in (ihrem) großen Licht (Mahamaha) verweilend, leuchtend (Ushita)

śāntāḥ : still, sanft, friedvoll (Shanta)

mahā-kāruṇikāḥ : überaus mitfühlend (Mahakarunika)

narāḥ : Männer (Nara)

Erläuterungen

Die Aufzählung der Eigenschaften wird im folgenden Vers fortgesetzt.

Viveka 18 Vers 2: Die aller-ausgezeichnetste Person (Adhimatratara)

Versmaß: Anushtubh (Shloka)

सर्वशास्त्रकृताभ्यासाः सर्वलक्षणभूषिताः | सर्वज्ञसदृशाकाराः सर्वव्याधिविवर्जिताः || १८.२ ||

sarva-śāstra-kṛtābhyāsāḥ sarva-lakṣaṇa-bhūṣitāḥ | sarva-jña-sadṛśākārāḥ sarva-vyādhi-vivarjitāḥ || 18.2 ||

Übersetzung

Wort-für-Wort-Übersetzung

sarva-śāstra-kṛtābhyāsāḥ : sie haben in allen (Sarva) Lehren (Shastra) ihre Studien (Abhyasa) gemacht (Krita)

sarva-lakṣaṇa-bhūṣitāḥ : sie sind mit allen glücksverheißenden Kennzeichen (Lakshana) geschmückt (Bhushita)

sarva-jña-sadṛśākārāḥ : ihre Gestalt (Akara) ähnelt (Sadrisha) der des Allwissenden (Sarvajna)

sarva-vyādhi-vivarjitāḥ : sie sind von allen Krankheiten (Vyadhi) frei (Vivarjita)

Erläuterungen

Der "Allwissende" (Sarvajna) kann sich auf Buddha oder Shiva beziehen.

Die Aufzählung der Eigenschaften wird im folgenden Vers fortgesetzt.

Viveka 18 Vers 3: Die aller-ausgezeichnetste Person (Adhimatratara)

Versmaß: Anushtubh (Shloka)

नवयौवनसंपन्ना निर्विकारा नरोत्तमाः | निर्मोहाश्च निरातङ्का निर्विघ्नास्तु निराकुलाः || १८.३ ||

nava-yauvana-saṃpannā nirvikārā narottamāḥ | nirmohāś ca nirātaṅkā nirvighnās tu nirākulāḥ || 18.3 ||

Übersetzung

Wort-für-Wort-Übersetzung

nava-yauvana-saṃpannāḥ : in der vollen ("frischen", Nava) Jugendblüte (Yauvana) stehend ("gedeihend", Sampanna)

nirvikārāḥ : unveränderlich, sich gleich bleibend (Nirvikara)

narottamāḥ : die besten unter den Menschen (Narottama)

nirmohāḥ : frei von Illusion, frei von (Selbst)täuschung (Nirmoha)

ca : und (Cha)

nirātaṅkāḥ : kein Leiden oder Unbehagen verspürend (Niratanka)

nirvighnāḥ : auf keine Hindernisse stoßend (Nirvighna)

tu : doch, dennoch (Tu)

nirākulāḥ : (obgleich) unbesorgt, ruhig (Nirakula)

Erläuterungen

Die Aufzählung der Eigenschaften wird im folgenden Vers fortgesetzt.

Viveka 18 Vers 4: Die aller-ausgezeichnetste Person (Adhimatratara)

Versmaß: Anushtubh (Shloka)

जन्मान्तरकृताभ्यासा गोत्रवन्तो गुणान्विताः | तारयन्ति सर्वसत्त्वांस्तरन्ति स्वयमेव च || १८.४ ||

janmāntara-kṛtābhyāsā gotravanto guṇānvitāḥ | tārayanti sarva-sattvāṃs taranti svayam eva ca || 18.4 ||

Übersetzung

Wort-für-Wort-Übersetzung

janmāntara-kṛtābhyāsāḥ : sie haben bereits in vorangegangenen Leben (Janmantara) ihre Studien, Praxis (Abhyasa) gemacht (Krita)

gotravantaḥ : sind mit einer spirituellen Linie (Meister-Schüler-Nachfolge) verbunden (Gotravat)

guṇānvitāḥ : mit (guten) Eigenschaften, Tugenden, Vorzügen (Guna) versehen (Anvita)

tārayanti : sie lassen überqueren, überwinden (tṛ)

sarva-sattvān : alle (Sarva) Wesen (Sattva)

taranti : überqueren, überwinden (tṛ)

svayam : selbst (Svayam)

eva : auch (Eva)

ca : und (Cha)

Erläuterungen

Sie helfen allen Wesen, den Daseinswandel (Samsara) bzw. den "Ozean der weltlichen Existenzen" (Bhavasagara) zu überwinden, und so Befreiung (Moksha, Nirvana) und damit Unsterblichkeit (Amrita) zu finden (vgl. Vers 14.15). Hier klingt auch das buddhistische Bodhisattva-Gelübde an.

Viveka 18 Vers 5: Die aller-ausgezeichnetste Person (Adhimatratara)

Versmaß: Anushtubh (Shloka)

अधिमात्रतराः सत्त्वा ज्ञातव्याः सर्वलक्षणैः | त्रिभिः संवत्सरैरेषां तुर्यावस्था प्रसिध्यति || १८.५ ||

adhi-mātratarāḥ sattvā jñātavyāḥ sarva-lakṣaṇaiḥ | tribhiḥ saṃvatsarair eṣāṃ turyāvasthā prasidhyati || 18.5 ||

Übersetzung

Wort-für-Wort-Übersetzung

adhi-mātratarāḥ : die aller-ausgezeichnetsten (Adhimatratara)

sattvāḥ : Personen (Sattva)

jñātavyāḥ : sind zu erkennen, können erkannt werden (Jnatavya)

sarva-lakṣaṇaiḥ : an all (Sarva diesen) Merkmalen, Kennzeichen (Lakshana)

tribhiḥ : innerhalb von, nach drei (Tri)

saṃvatsaraiḥ : Jahren (Samvatsara)

eṣām : ihnen ("diesen", Etad)

turyāvasthā : der vierte (Turya) Zustand (Avastha)

prasidhyati : gelingt (pra + sidh)

Erläuterungen

Laut Hatha Yoga Pradipika (Vers 4.4) ist Turya eines der Synonyme für Samadhi, den höchsten Bewusstseinszustand.

Kapitel 19: Die Untersuchung des Zu­stan­de­kom­mens der ersten Stufe – prathamāvasthā-niṣpatti-vivekaḥ

Viveka 19 Vers 1: Die vier Stufen des Yoga

Versmaß: Anushtubh (Shloka)

अवस्थाभिश्चतसृभिर्योगः संपूर्णतां व्रजेत् | तासां सङ्क्षेपतो भेदः कथ्यते चानुपूर्वशः || १९.१ ||

avasthābhiś catasṛbhir yogaḥ saṃpūrṇatāṃ vrajet | tāsāṃ saṅkṣepato bhedaḥ kathyate cānupūrvaśaḥ || 19.1 ||

Übersetzung

Wort-für-Wort-Übersetzung

avasthābhiḥ : Graden, Stufen ("Zustand", Avastha)

catasṛbhiḥ : in vier (Chatur)

yogaḥ : der (Prozess des) Yoga

saṃpūrṇatām : zur Vollendung (Sampurnata)

vrajet : gelangt (vraj)

tāsām : deren (Tad)

saṅkṣepataḥ : mit kurzen Worten, in aller Kürze (Sankshepatas)

bhedaḥ : Unterscheidung, Differenzierung (Bheda)

kathyate : wird (nun) gelehrt (kath)

cha : und, aber (Cha)

anupūrvaśaḥ : der Reihe nach, in ordungsgemäßer Reihenfolge (Anupurvashas)

Erläuterungen

Viveka 19 Vers 2: Die vier Stufen des Yoga

Versmaß: Anushtubh (Shloka)

आरम्भश्च घटश्चैव परिचयस्तृतीयकः | निष्पन्नः सर्वशेषेषु योगावस्थाः प्रकीर्तिताः || १९.२ ||

ārambhaś ca ghaṭaś caiva paricayas tṛtīyakaḥ | niṣpannaḥ sarva-śeṣeṣu yogāvasthāḥ prakīrtitāḥ || 19.2 ||

Übersetzung

Wort-für-Wort-Übersetzung

ārambhaḥ : "Beginn, Anfang" (Arambha, d.h. Arambha Avastha)

ca : und (Cha)

ghaṭaḥ : "Topf" (Ghata, d.h. Ghata Avastha)

ca : und

eva : ebenso (Eva)

paricayaḥ : "Vertrautheit, Anhäufung" (Parichaya, d.h. Parichaya Avastha)

tṛtīyakaḥ : als dritter (Tritiyaka)

niṣpannaḥ : "der Vollendete, Vollkommene" (Nishpanna, d.h. Nishpatti Avastha)

sarva-śeṣeṣu : zu guter letzt (Sarvashesha)

yogāvasthāḥ : die Stufen ("Zustand", Avastha) des Yoga

prakīrtitāḥ : werden genannt (Prakirtita)

Erläuterungen

Die Amrita Siddhi ist der erste (derzeit bekannte) Yogatext, der diese vier Stufen oder "Zustände" benennt und beschreibt.

Dem Ausdruck Nishpanna entspricht in der Hatha Yoga Pradipika der Begriff Nishpatti (HYP Vers 4.69).

Viveka 19 Vers 3: Die vier Stufen des Yoga

Versmaß: Anushtubh (Shloka)

यां यां प्रविशत्यवस्थां योगी चाभ्यासयोगतः | तां च तां च गतेश्चिह्नं कथ्यते च समासतः || १९.३ ||

yāṃ yāṃ praviśaty avasthāṃ yogī cābhyāsa-yogataḥ | tāṃ ca tāṃ ca gateś cihnaṃ kathyate ca samāsataḥ || 19.3 ||

Übersetzung

Wort-für-Wort-Übersetzung

yāṃ yām : welche auch immer (Yad)

praviśati : erreicht ("eintritt", pra + viś)

avasthām : Stufe ("Zustand", Avastha)

yogī : der Yogin

cha : und, aber (Cha)

abhyāsa-yogataḥ : infolge (Yogatas) des Praktizierens (Abhyasa)

tām  : diese (Tad)

ca  : und

tām  : diese

ca  : und

gateḥ : des Erreichens (Gati)

cihnam : das Anzeichen, Kennnzeichen (Chihna)

kathyate : wird (nun) gelehrt (kath)

ca  : und

samāsataḥ : in Kürze (Samasatas)

Erläuterungen

Viveka 19 Vers 4: Die vier Stufen des Yoga

Versmaß: Anushtubh (Shloka)

गुरोः पादप्रसादेन समभ्यर्च्य स्वदेवताम् | अभ्यासमारभेद्योगी गुरुपार्श्वे प्रयत्नतः | १९.४ ||

guroḥ pāda-prasādena samabhyarcya sva-devatām | abhyāsam ārabhed yogī guru-pārśve prayatnataḥ || 19.4 ||

Übersetzung

Wort-für-Wort-Übersetzung

guroḥ : des Meisters, Lehrers (Guru)

pāda-prasādena : durch die Gnade (Prasada) der Füße (Pada)

samabhyarcya : verehrend, begrüßend ("verehrt habend", sam + abhi + arc)

sva-devatām : die eigene Gottheit (Svadevata)

abhyāsam : die Übungspraxis (Abhyasa)

ārabhet : soll beginnen (ā + rabh)

yogī : der Yogin

guru-pārśve : an der Seite (Parshva) des Meisters, Lehrers (Guru)

prayatnataḥ : eifrig (Prayatna+tas)

Erläuterungen

Viveka 19 Vers 5: Die vier Stufen des Yoga

Versmaß: Anushtubh (Shloka)

शुभे देशे शुभाचारे सज्जनैर्वा समन्विते | अभ्यसेद्योगमार्गं तु सुभिक्षे निरुपद्रवे || १९.५ ||

śubhe deśe śubhācāre saj-janair vā samanvite | abhyased yoga-mārgaṃ tu su-bhikṣe nirupadrave || 19.5 ||

Übersetzung

Wort-für-Wort-Übersetzung

śubhe : in einem guten, angenehmen (Shubha)

deśe : Land(strich), Lande(steil, Desha)

śubhācāre : in dem guter Wandel (herrscht, Shubhachara)

saj-janaiḥ : mit guten, edlen Menschen (Sajjana)

vā : und ("oder", Va)

samanvite : versehen (Samanvita)

abhyaset : man praktiziere (abhi + as)

yoga-mārgam : den Weg, Pfad (Marga) des Yoga

tu : doch (Tu)

su-bhikṣe : reich an Nahrungsmitteln, reich an Almosen (Subhiksha)

nirupadrave : frei von Gefahren (Nirupadrava)

Erläuterungen

Dieser Vers klingt in der Hatha Yoga Pradipika wieder an (Vers 1.12).

Viveka 19 Vers 6: Die vier Stufen des Yoga

Versmaß: Anushtubh (Shloka)

गृहस्थो वावधूतो वा योगाभ्यासे सदा रतः | अनुपलम्भतो यत्नात्स्वमर्थं साधयेद्भृशम् || १९.६ ||

gṛha-stho vāvadhūto vā yogābhyāse sadā rataḥ | anupalambhato yatnāt svam arthaṃ sādhayed bhṛśam || 19.6 ||

Übersetzung

Wort-für-Wort-Übersetzung

gṛha-sthaḥ : Haushälter (Grihastha)

vā : ob ("oder", Va)

avadhūtaḥ : Asket, Weltentsager (Avadhuta)

vā : oder

yogābhyāse : der Yoga-Praxis (Abhyasa)

sadā : stets, immer (Sada)

rataḥ : ganz hingegeben ("sich erfreuend", Rata)

anupalambhataḥ : unter Nichtbeachtung, Nichtwahrnehmung (Anupalambha+tas von allem anderen)

yatnāt : eifrig (Yatna)

svam : sein (Sva)

artham : Ziel (Artha)

sādhayet : verfolgen, zu Wege bringen (sādh)

bhṛśam : ohne Zaudern (Bhrisha)

Erläuterungen

Viveka 19 Vers 7: Am Anfang der Praxis zu Meidendes

Versmaß: Anushtubh (Shloka)

अग्निसेवाबलासेवा पथसेवा च सर्वदा | प्रथमाभ्यासकाले तु सन्त्याज्या योगिना सदा || १९.७ ||

agni-sevābalā-sevā patha-sevā ca sarvadā | prathamābhyāsa-kāle tu santyājyā yoginā sadā || 19.7 ||

Übersetzung

Wort-für-Wort-Übersetzung

agni-sevā : der Gebrauch ("Dienst, Verehrung", Seva) des Feuers (Agni)

abalā-sevā : das Aufsuchen (Seva) von, geschlechtlicher Verkehr mit Frauen (Abala)

patha-sevā : die Benutzung (Seva) von (öffentlichen) Wegen (Patha)

ca : und (Cha)

sarvadā : allezeit, jederzeit (Sarvada)

prathamābhyāsa-kāle : in der ersten, anfänglichen (Prathama) Zeit (Kala) des Praktizierens (Abhyasa)

tu : aber, jedoch (Tu)

santyājyā : ist zu meiden (sam + tyaj)

yoginā : vom Yogin

sadā : immer, stets (Sada)

Erläuterungen

Diese Thematik wird in der Hatha Yoga Pradipika (Vers 1.63) aufgegriffen.

Viveka 19 Vers 8:

Versmaß: Anushtubh (Shloka)

प्राणपीडा यथा न स्यादभ्यासः क्रियते तथा | पीदिते प्राणवाते हि धातुं दहति पावकः || १९.८ ||

prāṇa-pīḍā yathā na syād abhyāsaḥ kriyate tathā | pīdite prāṇa-vāte hi dhātuṃ dahati pāvakaḥ || 19.8 ||

Übersetzung

Wort-für-Wort-Übersetzung

prāṇa-pīḍā : ein Beeinträchtigung (Pida) des Atems, der Lebensenergie (Prana)

yathā : dass, damit (Yatha)

na : nicht (Na)

syāt : erfolgt ("sei", Syat)

abhyāsaḥ : die Übungspraxis (Abhyasa)

kriyate  : wird ausgeführt ("gemacht", kṛ)

tathā : so, in der Weise (Tatha)

pīdite : beeinträchtigt ist (Pidita)

prāṇa-vāte : wenn der (Prana genannte Körper-)Wind (Vata)

hi : denn (Hi)

dhātum : das (d.h. die) Körpergewebe (Dhatu)

dahati : verbrennt (dah)

pāvakaḥ : das Feuer (Pavaka)

Erläuterungen

Vata "Wind" ist hier ein Synonym zu Vayu. Prana-Vayu steht aus ayurvedischer Sicht in Beziehung zum Element Luft.

Zu den sieben Körpergeweben (Dhatu) vgl. die Anm. zu Vers 4.3.

Viveka 19 Vers 9:

Versmaß: Anushtubh (Shloka)

तस्मात्तथा निरोद्धव्यः प्राणो ऽयं विततः सदा | अनुष्ठानावसानेषु वहत्यविकृतो यथा || १९.९ ||

tasmāt tathā niroddhavyaḥ prāṇo 'yaṃ vitataḥ sadā | anuṣṭhānāvasāneṣu vahaty avikṛto yathā || 19.9 ||

Übersetzung

Wort-für-Wort-Übersetzung

tasmāt : daher, deshalb (Tasmat)

tathā : so, in der Weise (Tatha)

niroddhavyaḥ : ist zu hemmen, anzuhalten (Niroddhavya)

prāṇaḥ : Atem, Lebensenergie (Prana)

ayam : der, die (Ayam)

vitataḥ : verlängerte, ausgedehnte (Vitata)

sadā : immer, stets (Sada)

anuṣṭhānāvasāneṣu : am Ende (Avasana) der Praxis (Anushthana)

vahati : er fließt (vah)

avikṛtaḥ : natürlich ("unverändert", Avikrita)

yathā : dass, damit (Yatha)

Erläuterungen

Viveka 19 Vers 10:

Versmaß: Anushtubh (Shloka)

अहोरत्रे ऽष्टधाभ्यासः सम्यक्शिक्षावतः स्मृतः | यः पुनः प्रथमाभ्यासी तेन कार्यः क्रमात्क्रमात् || १९.१० ||

aho-ratre 'ṣṭadhābhyāsaḥ samyak-śikṣāvataḥ smṛtaḥ | yaḥ punaḥ prathamābhyāsī tena kāryaḥ kramāt kramāt || 19.10 ||

Übersetzung

Wort-für-Wort-Übersetzung

aho-ratre : innerhalb eines Tages und einer Nacht, innerhalb von 24 Stunden (Ahoratra)

aṣṭadhā : achtfach, in achtfacher Weise (Ashtadha)

abhyāsaḥ : die Übungspraxis (Abhyasa)

samyak-śikṣāvataḥ : für denjenigen, der einen traditionellen ("richtigen" (Samyak) Unterricht (Shikshavant) erhält

smṛtaḥ : wird gelehrt, empfohlen ("erinnert", Smrita)

yaḥ : wer (Yad)

punaḥ : hingegen, aber, jedoch (Punar)

prathamābhyāsī : in der ersten, anfänglichen (Prathama Zeit) praktiziert (Abhyasin)

tena : von dem (Tad)

kāryaḥ : ist (die Übungspraxis) auszuführen (Karya)

kramāt kramāt : schrittweise, nach und nach, allmählich (Krama)

Erläuterungen

Das Prinzip der "achtfachen Übungspraxis" wird in der Hatha Yoga Pradipika im Kontext der Mudra-Praxis aufgegriffen (Vers 3.31).

Viveka 19 Vers 11:

Versmaß: Anushtubh (Shloka)

अभ्यासे प्रथमारब्धे अङ्गसादो भवेद्ध्रुवम् | अशक्तिश्च कृशत्वं च नानुष्ठानं त्यजेद्बुधः || १९.११ ||

abhyāse prathamārabdhe aṅga-sādo bhaved dhruvam | aśaktiś ca kṛśatvaṃ ca nānuṣṭhānaṃ tyajed budhaḥ || 19.11 ||

Übersetzung

Wort-für-Wort-Übersetzung

abhyāse : wenn die Übungspraxis (Abhyasa)

prathamārabdhe : zum ersten mal (Prathama) unternommen, begonnen wird (Arabdha)

aṅga-sādaḥ : Ermattung (Sada) des Körpers (Anga)

bhavet : entsteht (bhū)

dhruvam : gewiss, sicherlich (Dhruva)

aśaktiḥ : Schwäche, Kraftlosigkeit (Ashakti)

ca : und (Cha)

kṛśatvam : Magerkeit, Abmagerung (Krishatva)

ca : und

na : nicht (Na)

anuṣṭhānam : die Praxis (Anushthana)

tyajet : soll aufgeben (tyaj)

budhaḥ : der Weise, Verständige (Budha)

Erläuterungen

Viveka 19 Vers 12:

Versmaß: Anushtubh (Shloka)

सद्यभुज्य न कार्यो ऽयं तस्य बन्धो हि दुष्करः | अन्नव्यवहिते कुक्षौ जायते वेदनैव च || १९.१२ ||

sadya-bhujya na kāryo 'yaṃ tasya bandho hi duṣ-karaḥ | anna-vyavahite kukṣau jāyate vedanaiva ca || 19.12 ||

Übersetzung

Wort-für-Wort-Übersetzung

sadya-bhujya : wenn man soeben (Sadyas erst) gegessen hat ("gegessen habend", bhuj)

na : nicht (Na)

kāryaḥ : soll ausgeführt werden (Karya)

ayam : sie, d.h. die Praxis ("er", Ayam)

tasya : für ihn, den (Yogin, Tad)

bandhaḥ : der Verschluss (Bandha)

hi : gewiss (Hi)

duṣ-karaḥ : ist schwierig ("schwer zu machen", Dushkara)

anna-vyavahite : durch Nahrung (Anna) blockiert, behindert ist (Vyavahita)

kukṣau : wenn der Bauch, Unterleib (Kukshi)

jāyate : entsteht (jan)

vedanā : Schmerz (Vedana)

eva : nur, nichts als (Eva)

ca : aber (Cha)

Erläuterungen

Das Demonstrativpronomen Ayam sowie das Gerundivum Karya beziehen sich auf die im vorangehenden Vers 19.11 erwähnte Praxis (Abhyasa bzw. Anushthana).

Viveka 19 Vers 13:

Versmaß: Anushtubh (Shloka)

न कार्यः क्षुधितेनापि तथा विण्मूत्रवेगिना | अभ्यासिना च भोक्तव्यं स्तोकस्तोकमनेकधा || १९.१३ ||

na kāryaḥ kṣudhitenāpi tathā viṇ-mūtra-veginā | abhyāsinā ca bhoktavyaṃ stoka-stokam anekadhā || 19.13 ||

Übersetzung

Wort-für-Wort-Übersetzung

na : nicht (Na)

kāryaḥ : sie soll ausgeführt werden (Karya)

kṣudhitena : von einem, der hungrig ist (Kshudhita)

api : auch (Api)

tathā : ebenso, desgleichen (Tatha)

viṇ-mūtra-veginā : von einem, der den inneren Drang verspürt (Vegin), Stuhl (Vish) oder Urin (Mutra auszuscheiden)

abhyāsinā : vom Praktizierenden (Abhyasin)

ca : und, aber (Cha)

bhoktavyam : soll gegessen werden (Bhoktavya)

stoka-stokam : ganz wenig, in ganz kleinen Mengen (Stoka)

anekadhā : öfters, mehrmals, wiederholt (Anekadha)

Erläuterungen

Das Gerundivum Karya bezieht sich auf die im Vers 19.11 erwähnte Praxis (Abhyasa bzw. Anushthana).

Viveka 19 Vers 14:

Versmaß: Anushtubh (Shloka)

एकावस्था यदा पूर्णा वेधो ऽयं ब्रह्मग्रन्थितः | तदा दंशो भवेन्मध्ये किञ्चिदानन्ददर्शनम् || १९.१४ ||

ekāvasthā yadā pūrṇā vedho 'yaṃ brahma-granthitaḥ | tadā daṃśo bhaven madhye kiñ-cid ānanda-darśanam || 19.14 ||

Übersetzung

Wort-für-Wort-Übersetzung

ekā : eine (Eka)

avasthā : Stufe ("Zustand", Avastha)

yadā : wenn (Yada)

pūrṇā : vollbracht, abgeschlossen ist (Purna)

vedhaḥ : Durchbohren (Vedha)

ayam : das (Ayam)

brahma-granthitaḥ : im Brahma Granthi + tas geschieht)

tadā : dann (Tada)

daṃśaḥ : ein Stechen ("Biss", Damsha)

bhavet : entsteht (bhū)

madhye : in der Mitte (Madhya des Körpers bzw. im zentralen Energiekanal)

kiñ-cit : ein wenig (Kinchid)

ānanda-darśanam : das Wahrnehmen, Erscheinen (Darshana) von Glückseligkeit (Ananda)

Erläuterungen

Viveka 19 Vers 15:

Versmaß: Anushtubh (Shloka)

शून्यतानुप्रवेशो ऽपि विचित्रक्षणसंभवः | अनाहतस्तदा शब्दो भवेत मध्यमामुखात् || १९.१५ ||

śūnyatānupraveśo 'pi vicitra-kṣaṇa-saṃbhavaḥ | anāhatas tadā śabdo bhaveta madhyamā-mukhāt || 19.15 ||

Übersetzung

Wort-für-Wort-Übersetzung

śūnyatānupraveśaḥ : der Eintritt (Anupravesha) in die Leere (Shunyata)

api : auch, ferner (Api)

vicitra-kṣaṇa-saṃbhavaḥ : dessen Entstehungsursache (Sambhava) der wunderbare ("schillernde", Vichitra) Augenblick (Kshana) ist

anāhataḥ : der unangeschlagene (Anahata)

tadā : dann (Tada)

śabdaḥ : Ton, Klang (Shabda)

bhaveta : entsteht (bhū)

madhyamā-mukhāt : (ausgehend) von der Öffnung ("Mund", Mukha der Energie) der Mitte (Madhyama, d.h. der Sushumna)

Erläuterungen

Man könnte Vichitra-Kshana hier als den "magischen Moment" des Eintritts in den "ewigen Augenblick" des Hier und Jetzt verstehen, in dem es keine Zeit (und somit keinen Tod) gibt, und der identisch mit dem Eintritt in die "Leere" jenseits des Denkens ist.

Zu Madhyama vgl. die Anm. zu Vers 1.11.

Viveka 19 Vers 16: Äußerliche Kennnzeichen

Versmaß: Anushtubh (Shloka)

तदा चिह्नानि जायन्ते योगिनां बाह्यदेहतः | कथ्यन्ते तानि सर्वाणि सङ्क्षेपादनुपूर्वशः || १९.१६ ||

tadā cihnāni jāyante yogināṃ bāhya-dehataḥ | kathyante tāni sarvāṇi saṅkṣepād anupūrvaśaḥ || 19.16 ||

Übersetzung

Wort-für-Wort-Übersetzung

tadā : dann (Tada)

cihnāni : Anzeichen, Kennnzeichen (Chihna)

jāyante : entstehen, erscheinen (jan)

yoginām : der Yogins

bāhya-dehataḥ : am äußeren (Bahya) Körper (Deha + tas)

kathyante : werden genannt, gelehrt (kath)

tāni : diese (Tad)

sarvāṇi : all, alle (Sarva)

saṅkṣepāt : mit kurzen Worten, in aller Kürze (Sankshepa)

anupūrvaśaḥ : der Reihe nach, in ordungsgemäßer Reihenfolge (Anupurvashas)

Erläuterungen

Viveka 19 Vers 17: Äußerliche Kennnzeichen

Versmaß: Anushtubh (Shloka)

शुभकायः सुभोजी च प्रौढवह्निर्बलान्वितः | सुमतिश्च सुकान्तिश्च सुनेत्रः सरसाधरः || १९.१७ ||

śubha-kāyaḥ su-bhojī ca prauḍha-vahnir balānvitaḥ | su-matiś ca su-kāntiś ca su-netraḥ sa-rasādharaḥ || 19.17 ||

Übersetzung

Wort-für-Wort-Übersetzung

śubha-kāyaḥ : (er hat) einen prächtigen, ansehnlichen (Shubha) Körper (Kaya)

su-bhojī : einen guten Appetit (Subhojin)

ca : und (Cha)

prauḍha-vahniḥ : ein starkes (Praudha) Feuer (Vahni der Verdauung)

balānvitaḥ : (er ist) mit Kraft (Bala) versehen, begabt (Anvita)

su-matiḥ : klug, verständig (Sumati)

ca : und

su-kāntiḥ : von großem Liebreiz (Sukanti)

ca : und

su-netraḥ : (er hat) schöne Augen (Sunetra)

sa-rasādharaḥ : feuchte (d.h. keine trockenen) Lippen, eine kräftige, reizende (Sarasa) Unterlippe (Adhara)

Erläuterungen

Die Aufzählung der körperlichen Eigenschaften des Yogin auf der ersten Stufe wird im folgenden Vers fortgesetzt.

Viveka 19 Vers 18: Äußerliche Kennnzeichen

Versmaß: Anushtubh (Shloka)

सुभगश्च सुगन्धश्च सुखी सर्वाङ्गसुन्दरः | संपूर्णहृदयो भोगी योगी प्रथमतो भवेत् || १९.१८ ||

su-bhagaś ca su-gandhaś ca sukhī sarvāṅga-sundaraḥ | saṃpūrṇa-hṛdayo bhogī yogī prathamato bhavet || 19.18 ||

Übersetzung

Wort-für-Wort-Übersetzung

su-bhagaḥ : (er ist) liebenswürdig, schön (Subhaga)

ca : und (Cha)

su-gandhaḥ : wohlriechend (Sugandha)

ca : und

sukhī : froh, glücklich (Sukhin)

sarvāṅga-sundaraḥ : am ganzen Körper (Sarvanga) schön (Sundara)

saṃpūrṇa-hṛdayaḥ : mit erfülltem, ganzen (Sampurna) Herzen (Hridaya)

bhogī : empfindend, genießend (Bhogin)

yogī  : der Yogin

prathamataḥ : zuerst (Prathamatas), aufgrund (des Erreichens) der ersten (Stufe)

bhavet : ist, wird (bhū)

Erläuterungen

Das Herz (Hridaya) gilt als der Sitz der (emotionalen) Empfindungen als auch geistiger Vorgänge.

Kapitel 20: Die Untersuchung des Topf-Zustandes – ghaṭāvasthā-vivekaḥ

Viveka 20 Vers 1:

Versmaß: Anushtubh (Shloka)

द्वितीयायामवस्थायां योगी दृढासनो भवेत् | आसने सुदृढे भूते वायुर्मध्यं विशत्यसौ || २०.१ ||

dvitīyāyām avasthāyāṃ yogī dṛḍhāsano bhavet | āsane su-dṛḍhe bhūte vāyur madhyaṃ viśaty asau || 20.1 ||

Übersetzung

Wort-für-Wort-Übersetzung

dvitīyāyām : in, auf der zweiten (Dvitiya)

avasthāyām : Stufe ("Zustand", Avastha)

yogī : der Yogin

dṛḍhāsanaḥ : von fester, stabiler (Dridha) Sitzhaltung (Asana)

bhavet : ist, wird (bhū)

āsane : wenn die Sitzhaltung (Asana)

su-dṛḍhe : sehr stabil (Sudridha)

bhūte : geworden ist (Bhuta)

vāyuḥ : Atem, Lebensenergie ("Wind", Vayu)

madhyam : in die Mitte (Madhya des Körpers bzw. den zentralen Energiekanal)

viśati : tritt ein (viś)

asau : der, die (Asau)

Erläuterungen

Zu madhyam "in die Mitte" vgl. die Anm. zum folgenden Vers.

Viveka 20 Vers 2:

Versmaß: Anushtubh (Shloka)

किञ्चिद्वायुप्रवेशेन योगिनां ज्ञानसंभृतिः | सञ्जाते ज्ञानसंभारे योगी देवसमो भवेत् || २०.२ ||

kiñ-cid-vāyu-praveśena yogināṃ jñāna-saṃbhṛtiḥ | sañjāte jñāna-saṃbhāre yogī deva-samo bhavet || 20.2 ||

Übersetzung

Wort-für-Wort-Übersetzung

kiñ-cid-vāyu-praveśena : durch ein geringfügiges ("etwas", Kinchid) Eintreten (Pravesha) des Atems, der Lebensenergie ("Wind", Vayu in den zentralen Energiekanal)

yoginām : den Yogins (wird zuteil)

jñāna-saṃbhṛtiḥ : der Vollbesitz, die Fülle, ein hoher Grad (Sambhriti) an Erkenntnis (Jnana)

sañjāte : wenn entstanden ist (Sanjata)

jñāna-saṃbhāre : der Vollbesitz, die Fülle, ein hoher Grad (Sambhara) an Erkenntnis

yogī : der Yogin

deva-samaḥ : einer, der den Göttern (Deva) gleicht (Sama)

bhavet : ist, wird (bhū)

Erläuterungen

Der erste Pada dieses Verses (kiñ-cid-vāyu-praveśena) schließt inhaltlich an den letzten Pada des vorangehenden Verses an: es handelt sich um den Eintritt des Prana (Vayu) in den zentralen Energiekanal Sushumna, genauer um dessen Eintritt ins Kehl-Chakra (s.u.).

Der Inhalt der Verse 20.1-2 wird in der Hatha Yoga Pradipika im Vers 4.72 zusammengefasst. Von besonerem Interesse hierzu ist Brahmanandas Kommentar zu Madhyaga (vāyur bhavati madhyagaḥ), welches madhyam in Amrita Siddhi 20.1 aufgreift.

Der Kommentator erläutert, dass Prana (Vayu) dann in das Zentrum im Bereich (Sthana) der Kehle (Kantha, also Vishuddhi Chakra) gelangt (Gata), welches gemäß HYP 3.73 auch als "mittleres Chakra" (Madhya Chakra) bezeichnet wird: madhya-go madhya-cakra-gataḥ kaṇṭha-sthāne madhya-cakram.

Viveka 20 Vers 3:

Versmaß: Anushtubh (Shloka)

सुजीवी सुमनाः शूरो गण्डाक्षकण्ठपूरितः | दृढदेहो दृढास्फालः स्फीतः सर्वाङ्गनिष्ठुरः || २०.३ ||

su-jīvī su-manāḥ śūro gaṇḍākṣa-kaṇṭha-pūritaḥ | dṛḍha-deho dṛḍhāsphālaḥ sphītaḥ sarvāṅga-niṣṭhuraḥ || 20.3 ||

Übersetzung

Wort-für-Wort-Übersetzung

su-jīvī : er hat ein leichtes Leben (Sujivin)

su-manāḥ : er ist wohlgemut, heiter (Sumanas)

śūraḥ : tapfer, mutig (Shura)

gaṇḍākṣa-kaṇṭha-pūritaḥ : (seine) Wangen (Ganda), Augen (Aksha) und Kehle (Kantha) sind voll ("gefüllt", Purita)

dṛḍha-dehaḥ : (sein) Körper (Deha ist) fest, stark (Dridha)

dṛḍhāsphālaḥ : das Zurückprallen (Asphala) ist heftig, intensiv (Dridha)

sphītaḥ : in einem gedeihlichen Zustand, voller Wohlergehen, wohlhabend ("üppig", Sphita)

sarvāṅga-niṣṭhuraḥ : mit seinem ganzen Körper (Sarvanga) fest, vollkommen, hingegeben (Nishthura)

Erläuterungen

Das "Zurückprallen" (Asphala) bezieht sich auf das Aufschlagen des Gesäßes, um die Wirbelsäule in Schwingung zu versetzen (vgl. Vers 13.7 und 14.6).

Die Aufzählung der Eigenschaften des Yogin auf der zweiten Stufe wird im folgenden Vers fortgesetzt.

Viveka 20 Vers 4:

Versmaß: Anushtubh (Shloka)

महाबलो महावीर्यो नित्योत्साही प्रमोदितः | तत्त्वज्ञो विधिज्ञो विज्ञः सर्वज्ञबोधिबोधितः || २०.४ ||

mahā-balo mahā-vīryo nityotsāhī pramoditaḥ | tattva-jño vidhi-jño vijñaḥ sarva-jña-bodhi-bodhitaḥ || 20.4 ||

Übersetzung

Wort-für-Wort-Übersetzung

mahā-balaḥ : überaus stark, mächtig (Mahabala)

mahā-vīryaḥ : von großer Tapferkeit, Energie (Mahavirya)

nityotsāhī : allzeit (Nitya) tatkräftig, energisch, enthusiastisch (Utsahin)

pramoditaḥ : ausgelassen, fröhlich (Pramodita)

tattva-jñaḥ : er kennt die (höchste) Wirklichkeit (Tattvajna)

vidhi-jñaḥ : er kennt die vorgeschriebenen (rituellen) Regeln, Methoden (Vidhijna)

vijñaḥ : intelligent, weise (Vijna)

sarva-jña-bodhi-bodhitaḥ : er ist durch das Erwachen (Bodhi) des Allwissenden (Sarvajna) erwacht (Bodhita)

Erläuterungen

Der "Allwissende" (Sarvajna) ist ein Beiname Buddhas als auch Shivas.

Viveka 20 Vers 5:

Versmaß: Anushtubh (Shloka)

प्रबुद्धो विबुधो धीमान्ध्यानी ध्यानविधानकः | शुभाकारः शुभाचारः शुभाधारः शुभाशयः || २०.५ ||

prabuddho vibudho dhīmān dhyānī dhyāna-vidhānakaḥ | śubhākāraḥ śubhācāraḥ śubhādhāraḥ śubhāśayaḥ || 20.5 ||

Übersetzung

Wort-für-Wort-Übersetzung

prabuddhaḥ : erwacht, hellsichtig (Prabuddha)

vibudhaḥ : sehr klug, verständig (Vibudha)

dhīmān : weise (Dhimat)

dhyānī : (stets) meditierend, kontemplativ (Dhyanin)

dhyāna-vidhānakaḥ : Meditationen (Dhyana) ausfindig machend, hervorbringend (Vidhanaka)

śubhākāraḥ : von ansprechender, hübscher Gestalt, Erscheinung (Shubhakara)

śubhācāraḥ : von gutem Wandel (Shubhachara)

śubhādhāraḥ : bodenständig, geerdet (Shubhadhara)

śubhāśayaḥ : von guter Gesinnung, gutherzig (Shubhashaya)

Erläuterungen

Viveka 20 Vers 6:

Versmaß: Anushtubh (Shloka)

सर्वलक्षणसंपूर्णो अशेषदोषवर्जितः | ज्ञातज्ञानो द्वितीयायां योगी लोके विराजते || २०.६ ||

sarva-lakṣaṇa-saṃpūrṇo aśeṣa-doṣa-varjitaḥ | jñāta-jñāno dvitīyāyāṃ yogī loke virājate || 20.6 ||

Übersetzung

Wort-für-Wort-Übersetzung

sarva-lakṣaṇa-saṃpūrṇaḥ : mit allen (Sarva) glücklichen Merkmalen, günstigen Zeichen (Lakshana) vollständig (Sampurna versehen)

aśeṣa-doṣa-varjitaḥ : von sämtlichen (Ashesha) Mängeln, Fehlern (Dosha) frei (Varjita)

jñāta-jñānaḥ : die (höchste) Erkenntnis (Jnana) kennend (Jnata)

dvitīyāyām : in, auf der zweiten (Dvitiya Stufe)

yogī : der Yogin

loke : in der Welt, hier auf Erden (Loka)

virājate : erglänzt, erstrahlt (vi + rāj)

Erläuterungen

Viveka 20 Vers 7:

Versmaß: Anushtubh (Shloka)

संपूर्णायां द्वितीयायामतिशून्यं प्रजायते | भेरीशब्दस्तदा मध्ये विमर्दक्षणसंभवः || २०.७ ||

saṃpūrṇāyāṃ dvitīyāyām ati-śūnyaṃ prajāyate | bherī-śabdas tadā madhye vimarda-kṣaṇa-saṃbhavaḥ || 20.7 ||

Übersetzung

Wort-für-Wort-Übersetzung

saṃpūrṇāyām : ([[]])

dvitīyāyām : ([[]])

ati-śūnyam : ([[]])

prajāyate : ([[]])

bherī-śabdaḥ : ([[]])

tadā : ([[]])

madhye : ([[]])

vimarda-kṣaṇa-saṃbhavaḥ : ([[]])

Erläuterungen

Viveka 20 Vers 8:

Versmaß: Anushtubh (Shloka)

द्वितीयायामवस्थायां वायुसंपुटयोगतः | तेनास्याः सर्वतो लोकैर्घट इत्यभिधीयते || २०.८ ||

dvitīyāyām avasthāyāṃ vāyu-saṃpuṭa-yogataḥ | tenāsyāḥ sarvato lokair ghaṭa ity abhidhīyate || 20.8 ||

Übersetzung

Wort-für-Wort-Übersetzung

dvitīyāyām : ([[]])

avasthāyām : ([[]])

vāyu-saṃpuṭa-yogataḥ : ([[]])

tena : ([[]])

asyāḥ : ([[]])

sarvataḥ : ([[]])

lokaiḥ : ([[]])

ghaṭaḥ : ([[]])

iti : ([[]])

abhidhīyate : ([[]])

Erläuterungen

Kapitel 21: Die Untersuchung des Feuers der Zeit – kālānala-vivekaḥ

Viveka 21 Vers 1:

Versmaß: Anushtubh (Shloka)

घटित्वा सर्वगात्राणि छित्त्वा मार्गौ च पार्श्वतः | गृहीत्वा सर्वतत्त्वानि वायुर्भवति मध्यगः || २१.१ ||

ghaṭitvā sarva-gātrāṇi chittvā mārgau ca pārśvataḥ | gṛhītvā sarva-tattvāni vāyur bhavati madhya-gaḥ || 21.1 ||

Übersetzung

Wort-für-Wort-Übersetzung

ghaṭitvā : ([[]])

sarva-gātrāṇi : ([[]])

chittvā : ([[]])

mārgau : ([[]])

ca : ([[]])

pārśvataḥ : ([[]])

gṛhītvā : ([[]])

sarva-tattvāni : ([[]])

vāyuḥ : ([[]])

bhavati : ([[]])

madhya-gaḥ : ([[]])

Erläuterungen

Viveka 21 Vers 2:

Versmaß: Anushtubh (Shloka)

यदा वायुः प्रवृद्धो ऽयं मध्यमास्फुटितार्गलः | तदा संजायते वह्निः कालानलक्षयङ्करः || २१.२ ||

yadā vāyuḥ pravṛddho 'yaṃ madhyamā-sphuṭitārgalaḥ | tadā saṃjāyate vahniḥ kālānala-kṣayaṅ-karaḥ || 21.2 ||

Übersetzung

Wort-für-Wort-Übersetzung

yadā : ([[]])

vāyuḥ : ([[]])

pravṛddhaḥ : ([[]])

ayam : ([[]])

madhyamā-sphuṭitārgalaḥ : ([[]])

tadā : ([[]])

saṃjāyate : ([[]])

vahniḥ : ([[]])

kālānala-kṣayaṅ-karaḥ : ([[]])

Erläuterungen

Viveka 21 Vers 3:

Versmaß: Anushtubh (Shloka)

बिन्दूनां पतनानन्दः कालो ऽयं च कलेवरे | बिन्दुपातेन वृद्धत्वं मृत्युर्भवति देहिनाम् || २१.३ ||

bindūnāṃ patanānandaḥ kālo 'yaṃ ca kalevare | bindu-pātena vṛddhatvaṃ mṛtyur bhavati dehinām || 21.3 ||

Übersetzung

Wort-für-Wort-Übersetzung

bindūnām : ([[]])

patanānandaḥ : ([[]])

kālaḥ : ([[]])

ayam : ([[]])

ca : ([[]])

kalevare : ([[]])

bindu-pātena : ([[]])

vṛddhatvam : ([[]])

mṛtyuḥ : ([[]])

bhavati : ([[]])

dehinām : ([[]])

Erläuterungen

Kapitel : Die Untersuchung der natürlichen Glückseligkeit – sahajānanda-vivekaḥ

Viveka 22 Vers 1:

Versmaß: Anushtubh (Shloka)

स एव रेचको वायुर्जेतव्यो योगिभिः सदा | यो ऽसौ बाह्यगतो देहे बिन्दुना सह योगतः || २२.१ ||

sa eva recako vāyur jetavyo yogibhiḥ sadā | yo 'sau bāhya-gato dehe bindunā saha yogataḥ || 22.1 ||

Übersetzung

Wort-für-Wort-Übersetzung

saḥ : ([[]])

eva : ([[]])

recakaḥ : ([[]])

vāyuḥ : ([[]])

jetavyaḥ : ([[]])

yogibhiḥ : ([[]])

sadā : ([[]])

yo 'sau : ([[]])

bāhya-gataḥ : ([[]])

dehe : ([[]])

bindunā : ([[]])

saha : ([[]])

yogataḥ : ([[]])

Erläuterungen

Viveka 22 Vers 2:

Versmaß: Anushtubh (Shloka)

जित्वा स ऊर्ध्वगो वायुर्यदा मध्यगतो भवेत् | कालानन्दं तदा जित्वा सहजानन्दसंभवः || २२.२ ||

jitvā sa ūrdhva-go vāyur yadā madhya-gato bhavet | kālānandaṃ tadā jitvā sahajānanda-saṃbhavaḥ || 22.2 ||

Übersetzung

Wort-für-Wort-Übersetzung

jitvā : ([[]])

saḥ : ([[]])

ūrdhva-gaḥ : ([[]])

vāyuḥ : ([[]])

yadā : ([[]])

madhya-gataḥ : ([[]])

bhavet : ([[]])

kālānandam : ([[]])

tadā : ([[]])

jitvā : ([[]])

sahajānanda-saṃbhavaḥ : ([[]])

Erläuterungen

Viveka 22 Vers 3:

Versmaß: Anushtubh (Shloka)

संशोध्य पूर्वकर्माणि क्लेषाक्लेशकृतानि च | उदयत्ययमानन्दस्तमसीव दिवाकरः || २२.३ ||

saṃśodhya pūrva-karmāṇi kleṣākleśa-kṛtāni ca | udayaty ayam ānandas tamasīva divā-karaḥ || 22.3 ||

Übersetzung

Wort-für-Wort-Übersetzung

saṃśodhya : ([[]])

pūrva-karmāṇi : ([[]])

kleṣākleśa-kṛtāni : ([[]])

ca : ([[]])

udayati : ([[]])

ayam : ([[]])

ānandaḥ : ([[]])

tamasi : ([[]])

iva : ([[]])

divā-karaḥ : ([[]])

Erläuterungen

Kapitel : Die Untersuchung von prakṛti und guṇa – prakṛti-guṇa-vivekaḥ

Viveka 23 Vers 1:

Versmaß: Anushtubh (Shloka)

तदा प्रकृतयो नष्टा यतस्ताः कर्मसंभवाः | प्रकृतेर्नाशतः शीघ्रं गुणा नश्यन्ति योगिनः || २३.१ ||

tadā prakṛtayo naṣṭā yatas tāḥ karma-saṃbhavāḥ | prakṛter nāśataḥ śīghraṃ guṇā naśyanti yoginaḥ || 23.1 ||

Übersetzung

Wort-für-Wort-Übersetzung

tadā : ([[]])

prakṛtayaḥ : ([[]])

naṣṭāḥ : ([[]])

yataḥ : ([[]])

tāḥ : ([[]])

karma-saṃbhavāḥ : ([[]])

prakṛteḥ : ([[]])

nāśataḥ : ([[]])

śīghram : ([[]])

guṇāḥ : ([[]])

naśyanti : ([[]])

yoginaḥ : ([[]])

Erläuterungen

Viveka 23 Vers 2:

Versmaß: Anushtubh (Shloka)

यदा नष्टा गुणाः सर्वे योगिनां कर्मयोगतः | तदा पञ्च कषायाश्च निमज्जन्ति नियन्त्रिताः || २३.२ ||

yadā naṣṭā guṇāḥ sarve yogināṃ karma-yogataḥ | tadā pañca kaṣāyāś ca nimajjanti niyantritāḥ || 23.2 ||

Übersetzung

Wort-für-Wort-Übersetzung

yadā : ([[]])

naṣṭāḥ : ([[]])

guṇāḥ : ([[]])

sarve : ([[]])

yoginām : ([[]])

karma-yogataḥ : ([[]])

tadā : ([[]])

pañca : ([[]])

kaṣāyāḥ : ([[]])

ca : ([[]])

nimajjanti : ([[]])

niyantritāḥ : ([[]])

Erläuterungen

Kapitel : Die Untersuchung der Vollkommenheit des Körpers – kāya-siddhi-vivekaḥ

Viveka 24 Vers 1:

Versmaß: Anushtubh (Shloka)

यदा सिद्धिः कषायानां बिन्दुद्वयस्य मेलकम् | सिद्धं तदा विजानीयात्कायं सर्वगुणान्वितम् || २४.१ ||

yadā siddhiḥ kaṣāyānāṃ bindu-dvayasya melakam | siddhaṃ tadā vijānīyāt kāyaṃ sarva-guṇānvitam || 24.1 ||

Übersetzung

Wort-für-Wort-Übersetzung

yadā : ([[]])

siddhiḥ : ([[]])

kaṣāyānām : ([[]])

bindu-dvayasya : ([[]])

melakam : ([[]])

siddham : ([[]])

tadā : ([[]])

vijānīyāt : ([[]])

kāyam : ([[]])

sarva-guṇānvitam : ([[]])

Erläuterungen

Viveka 24 Vers 2:

Versmaß: Anushtubh (Shloka)

शीतातपतृषात्रासकामलोभादिवर्जितः | आधिव्याधिजरादुःखशोकसागरपारगः || २४.२ ||

śītātapa-tṛṣā-trāsa-kāma-lobhādi-varjitaḥ | ādhi-vyādhi-jarā-duḥkha-śoka-sāgara-pāragaḥ || 24.2 ||

Übersetzung

Wort-für-Wort-Übersetzung

śītātapa-tṛṣā-trāsa-kāma-lobhādi-varjitaḥ : ([[]])

ādhi-vyādhi-jarā-duḥkha-śoka-sāgara-pāragaḥ : ([[]])

Erläuterungen

Kapitel 25: Die Untersuchung der Vollkommenheit des Atems – vāyu-siddhi-vivekaḥ

Viveka 25 Vers 1:

Versmaß: Anushtubh (Shloka)

सिद्धकायो यदा योगी हृदयग्रन्थिभेदतः | महाशून्यं तदायातं क्षणं विलक्षणं तदा || २५.१ ||

siddha-kāyo yadā yogī hṛdaya-granthi-bhedataḥ | mahā-śūnyaṃ tadāyātaṃ kṣaṇaṃ vilakṣaṇaṃ tadā || 25.1 ||

Übersetzung

Wort-für-Wort-Übersetzung

siddha-kāyaḥ : ([[]])

yadā : ([[]])

yogī : ([[]])

hṛdaya-granthi-bhedataḥ : ([[]])

mahā-śūnyam : ([[]])

tadāyātam : ([[]])

kṣaṇam : ([[]])

vilakṣaṇam : ([[]])

tadā : ([[]])

Erläuterungen

Viveka 25 Vers 2:

Versmaß: Anushtubh (Shloka)

शब्दो ऽपि मर्दलो मध्ये तदा संजायते ध्रुवम् | तदासौ निश्चलो वायुः स्थिरसमाधिमध्यगः || २५.२ ||

śabdo 'pi mardalo madhye tadā saṃjāyate dhruvam | tadāsau niścalo vāyuḥ sthira-samādhi-madhya-gaḥ || 25.2 ||

Übersetzung

Wort-für-Wort-Übersetzung

śabdaḥ : ([[]])

api : ([[]])

mardalaḥ : ([[]])

madhye : ([[]])

tadā : ([[]])

saṃjāyate : ([[]])

dhruvam : ([[]])

tadā : ([[]])

asau : ([[]])

niścalaḥ : ([[]])

vāyuḥ : ([[]])

sthira-samādhi-madhya-gaḥ : ([[]])

Erläuterungen

Viveka 25 Vers 3:

Versmaß: Anushtubh (Shloka)

वायुसिद्धिस्तदा देहे ज्ञातव्या योगिभिः सदा | वायुसिद्धिर्यदा देहे संवित्तिर्जायते तदा || २५.३ ||

vāyu-siddhis tadā dehe jñātavyā yogibhiḥ sadā | vāyu-siddhir yadā dehe saṃvittir jāyate tadā || 25.3 ||

Übersetzung

Wort-für-Wort-Übersetzung

vāyu-siddhiḥ : ([[]])

tadā : ([[]])

dehe : ([[]])

jñātavyā : ([[]])

yogibhiḥ : ([[]])

sadā : ([[]])

vāyu-siddhiḥ : ([[]])

yadā : ([[]])

dehe : ([[]])

saṃvittiḥ : ([[]])

jāyate : ([[]])

tadā : ([[]])

Erläuterungen

Viveka 25 Vers 4:

Versmaß: Anushtubh (Shloka)

संवित्तेः ऱ्रिद्धयः सर्वाः संभवन्ति च योगिनाम् | यदा संदृश्यते ऋद्धिस्तदा सिद्धिरदूरतः || २५.४ ||

saṃvitteḥ riddhayaḥ sarvāḥ saṃbhavanti ca yoginām | yadā saṃdṛśyate ṛddhis tadā siddhir adūrataḥ || 25.4 ||

Übersetzung

Wort-für-Wort-Übersetzung

saṃvitteḥ : ([[]])

riddhayaḥ : ([[]])

sarvāḥ : ([[]])

saṃbhavanti : ([[]])

ca : ([[]])

yoginām : ([[]])

yadā : ([[]])

saṃdṛśyate : ([[]])

ṛddhiḥ : ([[]])

tadā : ([[]])

siddhiḥ : ([[]])

adūrataḥ : ([[]])

Erläuterungen

Kapitel 26: Die Untersuchung des samādhi – samādhi-vivekaḥ

Viveka 26 Vers 1:

Versmaß: Anushtubh (Shloka)

यो ऽसौ सिद्धिमयो वायुर्मध्यमापदनिश्चलः | तदानन्दमयं चित्तमेकरूपं नभःसमम् || २६.१ ||

yo 'sau siddhi-mayo vāyur madhyamā-pada-niścalaḥ | tadānanda-mayaṃ cittam eka-rūpaṃ nabhaḥ-samam || 26.1 ||

Übersetzung

Wort-für-Wort-Übersetzung

yo 'sau : ([[]])

siddhi-mayaḥ : ([[]])

vāyuḥ : ([[]])

madhyamā-pada-niścalaḥ : ([[]])

tadā : ([[]])

ānanda-mayam : ([[]])

cittam : ([[]])

eka-rūpam : ([[]])

nabhaḥ-samam : ([[]])

Erläuterungen

Viveka 26 Vers 2:

Versmaß: Anushtubh (Shloka)

यदानन्दमयं चित्तं बाह्यक्लेशविवर्जितम् | भवदुःखानि संहृत्य समाधिर्जायते तदा || २६.२ ||

yadānanda-mayaṃ cittaṃ bāhya-kleśa-vivarjitam | bhava-duḥkhāni saṃhṛtya samādhir jāyate tadā || 26.2 ||

Übersetzung

Wort-für-Wort-Übersetzung

yadā : ([[]])

ānanda-mayam : ([[]])

cittam : ([[]])

bāhya-kleśa-vivarjitam : ([[]])

bhava-duḥkhāni : ([[]])

saṃhṛtya : ([[]])

samādhiḥ : ([[]])

jāyate : ([[]])

tadā : ([[]])

Erläuterungen

Kapitel 27: Die Untersuchung des vollkommenen Geistes – siddha-citta-vivekaḥ

Viveka 27 Vers 1:

Versmaß: Anushtubh (Shloka)

यदा समाधिसंपन्नं सहजानन्दसंभृतम् | चित्तमेव तदा सिद्धं सर्वदुःखभयापहम् || २७.१ ||

yadā samādhi-saṃpannaṃ sahajānanda-saṃbhṛtam | cittam eva tadā siddhaṃ sarva-duḥkha-bhayāpaham || 27.1 ||

Übersetzung

Wort-für-Wort-Übersetzung

yadā : ([[]])

samādhi-saṃpannam : ([[]])

sahajānanda-saṃbhṛtam : ([[]])

cittam : ([[]])

eva : ([[]])

tadā : ([[]])

siddham : ([[]])

sarva-duḥkha-bhayāpaham : ([[]])

Erläuterungen

Kapitel 28: Die Untersuchung des Kennzeichens der Vollkommenheit des Körpers – kāya-siddhi-lakṣaṇa-vivekaḥ

Viveka 28 Vers 1:

Versmaß: Anushtubh (Shloka)

यत्करोति यदा योगी सर्वं भवति तत्क्षणात् | योगिनः कायसिद्धस्य जानीयाल्लक्षणं ध्रुवम् || २८.१ ||

yat karoti yadā yogī sarvaṃ bhavati tat-kṣaṇāt | yoginaḥ kāya-siddhasya jānīyāl lakṣaṇaṃ dhruvam || 28.1 ||

Übersetzung

Wort-für-Wort-Übersetzung

yat : ([[]])

karoti : ([[]])

yadā : ([[]])

yogī : ([[]])

sarvam : ([[]])

bhavati : ([[]])

tat-kṣaṇāt : ([[]])

yoginaḥ : ([[]])

kāya-siddhasya : ([[]])

jānīyāt : ([[]])

lakṣaṇam : ([[]])

dhruvam : ([[]])

Erläuterungen

Kapitel 29: Die Untersuchung des dritten Zustandes – tṛtīyāvasthā-vivekaḥ

Viveka 29 Vers 1:

Versmaß: Anushtubh (Shloka)

कायव्यूहादिकं यच्च परपुरप्रवेशनम् | ईक्षणं श्रवणं दूरात्तत्सिद्धवायुलक्षणम् || २९.१ ||

kāya-vyūhādikaṃ yac ca para-pura-praveśanam | īkṣaṇaṃ śravaṇaṃ dūrāt tat siddha-vāyu-lakṣaṇam || 29.1 ||

Übersetzung

Wort-für-Wort-Übersetzung

kāya-vyūhādikam : ([[]])

yat : ([[]])

ca : ([[]])

para-pura-praveśanam : ([[]])

īkṣaṇam : ([[]])

śravaṇam : ([[]])

dūrāt : ([[]])

tat : ([[]])

siddha-vāyu-lakṣaṇam : ([[]])

Erläuterungen

Viveka 29 Vers 2:

Versmaß: Anushtubh (Shloka)

सर्वज्ञत्वं त्रिकायस्य सर्वज्ञानावबोधकम् | लक्षणं सिद्धचित्तस्य ज्ञातव्यं ज्ञानशालिभिः || २९.२ ||

sarva-jñatvaṃ tri-kāyasya sarva-jñānāvabodhakam | lakṣaṇaṃ siddha-cittasya jñātavyaṃ jñāna-śālibhiḥ || 29.2 ||

Übersetzung

Wort-für-Wort-Übersetzung

sarva-jñatvam : ([[]])

tri-kāyasya : ([[]])

sarva-jñānāvabodhakam : ([[]])

lakṣaṇam : ([[]])

siddha-cittasya : ([[]])

jñātavyam : ([[]])

jñāna-śālibhiḥ : ([[]])

Erläuterungen

Viveka 29 Vers 3:

Versmaß: Anushtubh (Shloka)

इति कायवाक्चित्तानां कथ्यन्ते सिद्धिलक्षणम् | नानाप्रकारतो यानि सर्वाणि कथितानि च | तृतीयायामवस्थायां तानि चिह्नानि योगिनाम् || २९.३ ||

iti kāya-vāk-cittānāṃ kathyate siddhi-lakṣaṇam | nānā-prakārato yāni sarvāṇi kathitāni ca | tṛtīyāyām avasthāyāṃ tāni cihnāni yoginām || 29.3 ||

Übersetzung

Wort-für-Wort-Übersetzung

iti : ([[]])

kāya-vāk-cittānām : ([[]])

kathyate : ([[]])

siddhi-lakṣaṇam : ([[]])

nānā-prakārataḥ : ([[]])

yāni : ([[]])

sarvāṇi : ([[]])

kathitāni : ([[]])

ca : ([[]])

tṛtīyāyām : ([[]])

avasthāyām : ([[]])

tāni : ([[]])

cihnāni : ([[]])

yoginām : ([[]])

Erläuterungen

Viveka 29 Vers 4:

Versmaß: Anushtubh (Shloka)

बाह्यज्ञानप्रणाशेन मध्यमाध्यानयोगतः | ज्ञानपरिचयो यस्मात्तस्मात्परिचयो मतः || २९.४ ||

bāhya-jñāna-praṇāśena madhyamā-dhyāna-yogataḥ | jñāna-paricayo yasmāt tasmāt paricayo mataḥ || 29.4 ||

Übersetzung

Wort-für-Wort-Übersetzung

bāhya-jñāna-praṇāśena : ([[]])

madhyamā-dhyāna-yogataḥ : ([[]])

jñāna-paricayaḥ : ([[]])

yasmāt : ([[]])

tasmāt : ([[]])

paricayaḥ : ([[]])

mataḥ : ([[]])

Erläuterungen

Kapitel 30: Die Untersuchung der Kennzeichen der Erlösung zu Lebzeiten – jīvan-mukti-lakṣaṇa-vivekaḥ

Viveka 30 Vers 1:

Versmaß: Anushtubh (Shloka)

रुद्रग्रन्थिं तदा भित्त्वा पवनः सर्वपीठगः | प्रभास्वरमयं चित्तं विपाकक्षणभूषितम् || ३०.१ ||

rudra-granthiṃ tadā bhittvā pavanaḥ sarva-pīṭha-gaḥ | prabhāsvara-mayaṃ cittaṃ vipāka-kṣaṇa-bhūṣitam || 30.1 ||

Übersetzung

Wort-für-Wort-Übersetzung

rudra-granthim : ([[]])

tadā : ([[]])

bhittvā : ([[]])

pavanaḥ : ([[]])

sarva-pīṭha-gaḥ : ([[]])

prabhāsvara-mayam : ([[]])

cittam : ([[]])

vipāka-kṣaṇa-bhūṣitam : ([[]])

prabhāsvara-mayam : ([[]])

cittam : ([[]])

vipāka-kṣaṇa-bhūṣitam : ([[]])

Erläuterungen

Viveka 30 Vers 2:

Versmaß: Anushtubh (Shloka)

एकाकारं तदा चित्तं ज्योतिर्मयविलक्षणम् | तदा दुन्दुभिशब्दश्च सिद्धालये प्रजायते || ३०.२ ||

ekākāraṃ tadā cittaṃ jyotir-maya-vilakṣaṇam | tadā dundubhi-śabdaś ca siddhālaye prajāyate || 30.2 ||

Übersetzung

Wort-für-Wort-Übersetzung

ekākāram : ([[]])

tadā : ([[]])

cittam : ([[]])

jyotir-maya-vilakṣaṇam : ([[]])

tadā : ([[]])

dundubhi-śabdaḥ : ([[]])

ca : ([[]])

siddhālaye : ([[]])

prajāyate : ([[]])

Erläuterungen

Viveka 30 Vers 3:

Versmaß: Anushtubh (Shloka)

त्रयाणां च यदा सिद्धिः स्यात्कायवायुचेतसाम् | महासिद्धिस्तदा ज्ञेया जीवन्मुक्तिफलप्रदा || ३०.३ ||

trayāṇāṃ ca yadā siddhiḥ syāt kāya-vāyu-cetasām | mahā-siddhis tadā jñeyā jīvan-mukti-phala-pradā || 30.3 ||

Übersetzung

Wort-für-Wort-Übersetzung

trayāṇām : ([[]])

ca : ([[]])

yadā : ([[]])

siddhiḥ : ([[]])

syāt : ([[]])

kāya-vāyu-cetasām : ([[]])

mahā-siddhiḥ : ([[]])

tadā : ([[]])

jñeyā : ([[]])

jīvan-mukti-phala-pradā : ([[]])

Erläuterungen

Viveka 30 Vers 4:

Versmaß: Anushtubh (Shloka)

इच्छासमाधिसंपन्नो योगीन्द्रो ऽपि तदा भवेत् | तदा महासमाधिश्च पुण्यश्लोको वृकोदरः || ३०.४ ||

icchā-samādhi-saṃpanno yogīndro 'pi tadā bhavet | tadā mahā-samādhiś ca puṇya-śloko vṛkodaraḥ || 30.4 ||

Übersetzung

Wort-für-Wort-Übersetzung

icchā-samādhi-saṃpannaḥ : ([[]])

yogīndraḥ : ([[]])

api : ([[]])

tadā : ([[]])

bhavet : ([[]])

tadā : ([[]])

mahā-samādhiḥ : ([[]])

ca : ([[]])

puṇya-ślokaḥ : ([[]])

vṛkodaraḥ : ([[]])

Erläuterungen

Viveka 30 Vers 5:

Versmaß: Anushtubh (Shloka)

तदानन्दमयो योगी सर्वज्ञः समदर्शनः | स वन्द्यः सर्वभूतानां पूज्यश्चैव त्रिलोकतः || ३०.५ ||

tadānanda-mayo yogī sarva-jñaḥ sama-darśanaḥ | sa vandyaḥ sarva-bhūtānāṃ pūjyaś caiva tri-lokataḥ || 30.5 ||

Übersetzung

Wort-für-Wort-Übersetzung

tadānanda-mayaḥ : ([[]])

yogī : ([[]])

sarva-jñaḥ : ([[]])

sama-darśanaḥ : ([[]])

sa : ([[]])

vandyaḥ : ([[]])

sarva-bhūtānām : ([[]])

pūjyaḥ : ([[]])

ca : ([[]])

eva : ([[]])

tri-lokataḥ : ([[]])

Erläuterungen

Viveka 30 Vers 6:

Versmaß: Anushtubh (Shloka)

अव्याहतगतिर्नित्यमव्व्याहतेक्षणश्रुतिः | अव्याहतानन्दसन्दोहो ऽव्याहतज्ञानसंभृतः || ३०.६ ||

avyāhata-gatir nityam avvyāhatekṣaṇa-śrutiḥ | (a)vyāhatānanda-sandoho 'vyāhata-jñāna-saṃbhṛtaḥ || 30.6 ||

Übersetzung

Wort-für-Wort-Übersetzung

avyāhata-gatiḥ : ([[]])

nityam : ([[]])

avvyāhatekṣaṇa-śrutiḥ : ([[]])

(a)vyāhatānanda-sandohaḥ : ([[]])

avyāhata-jñāna-saṃbhṛtaḥ : ([[]])

Erläuterungen

Viveka 30 Vers 7:

Versmaß: Anushtubh (Shloka)

सर्वैश्वर्यगुणोपेतो ऽनन्तज्ञानाश्रयो विभुः | महासिद्ध्यन्वितो योगी सर्वसिद्धेः समाश्रयः || ३०.७ ||

sarvaiśvarya-guṇopeto 'nanta-jñānāśrayo vibhuḥ | mahā-siddhy-anvito yogī sarva-siddheḥ samāśrayaḥ || 30.7 ||

Übersetzung

Wort-für-Wort-Übersetzung

sarvaiśvarya-guṇopetaḥ : ([[]])

ananta-jñānāśrayaḥ : ([[]])

vibhuḥ : ([[]])

mahā-siddhy-anvitaḥ : ([[]])

yogī : ([[]])

sarva-siddheḥ : ([[]])

samāśrayaḥ : ([[]])

Erläuterungen

Viveka 30 Vers 8:

Versmaß: Anushtubh (Shloka)

न दहत्यग्नितश्चासौ न मज्जति जलादपि | अवध्यः सर्वलोकानां योगीन्द्रो गुणवर्जितः || ३०.८ ||

na dahaty agnitaś cāsau na majjati jalād api | avadhyaḥ sarva-lokānāṃ yogīndro guṇa-varjitaḥ || 30.8 ||

Übersetzung

Wort-für-Wort-Übersetzung

na : ([[]])

dahati : ([[]])

agnitaḥ : ([[]])

ca : ([[]])

asau : ([[]])

na : ([[]])

majjati : ([[]])

jalāt : ([[]])

api : ([[]])

avadhyaḥ : ([[]])

sarva-lokānām : ([[]])

yogīndraḥ : ([[]])

guṇa-varjitaḥ : ([[]])

Erläuterungen

Viveka 30 Vers 9:

Versmaß: Anushtubh (Shloka)

तस्मात्सर्वमयो योगी सर्वभूतमयो ऽपि सः | सर्वज्ञानाश्रयो नित्यं सर्वलोकप्रपूजितः || ३०.९ ||

tasmāt sarva-mayo yogī sarva-bhūta-mayo 'pi saḥ | sarva-jñānāśrayo nityaṃ sarva-loka-prapūjitaḥ || 30.9 ||

Übersetzung

Wort-für-Wort-Übersetzung

tasmāt : ([[]])

sarva-mayaḥ : ([[]])

yogī : ([[]])

sarva-bhūta-mayaḥ : ([[]])

api : ([[]])

saḥ : ([[]])

sarva-jñānāśrayaḥ : ([[]])

nityam : ([[]])

sarva-loka-prapūjitaḥ : ([[]])

Erläuterungen

Viveka 30 Vers 10:

Versmaß: Anushtubh (Shloka)

सन्तुष्टस्तारयेल्लोकान् क्रुद्धः सिद्धिविनाशकः | ज्ञानसिद्धो हि योगीन्द्रो देवानां वै भयङ्करः || ३०.१० ||

santuṣṭas tārayel lokān kruddhaḥ siddhi-vināśakaḥ | jñāna-siddho hi yogīndro devānāṃ vai bhayaṅ-karaḥ || 30.10 ||

Übersetzung

Wort-für-Wort-Übersetzung

santuṣṭaḥ : ([[]])

tārayet : ([[]])

lokān : ([[]])

kruddhaḥ : ([[]])

siddhi-vināśakaḥ : ([[]])

jñāna-siddhaḥ : ([[]])

hi : ([[]])

yogīndraḥ : ([[]])

devānām : ([[]])

vai : ([[]])

bhayaṅ-karaḥ : ([[]])

Erläuterungen

Viveka 30 Vers 11:

Versmaß: Anushtubh (Shloka)

भ्रमन्सांसारिकं चक्रं भुवनत्रयपञ्जरम् | तद्भित्त्वा हेलया योगी यात्यानन्दमयो विभुः || ३०.११ ||

bhraman sāṃsārikaṃ cakraṃ bhuvana-traya-pañjaram | tad bhittvā helayā yogī yāty ānanda-mayo vibhuḥ || 30.11 ||

Übersetzung

Wort-für-Wort-Übersetzung

bhraman : ([[]])

sāṃsārikam : ([[]])

cakram : ([[]])

bhuvana-traya-pañjaram : ([[]])

tat : ([[]])

bhittvā : ([[]])

helayā : ([[]])

yogī : ([[]])

yāti : ([[]])

ānanda-mayaḥ : ([[]])

vibhuḥ : ([[]])

Erläuterungen

Viveka 30 Vers 12:

Versmaß: Anushtubh (Shloka)

एवं वर्षसहस्राणि लक्षाणि च शतानि च | पर्वताग्रे गुहायां च क्रीडन्ति सिद्धयोगिनः || ३०.१२ ||

evaṃ varṣa-sahasrāṇi lakṣāṇi ca śatāni ca | parvatāgre guhāyāṃ ca krīḍanti siddha-yoginaḥ || 30.12 ||

Übersetzung

Wort-für-Wort-Übersetzung

evam : ([[]])

varṣa-sahasrāṇi : ([[]])

lakṣāṇi : ([[]])

ca : ([[]])

śatāni : ([[]])

ca : ([[]])

parvatāgre : ([[]])

guhāyām : ([[]])

ca : ([[]])

krīḍanti : ([[]])

siddha-yoginaḥ : ([[]])

Erläuterungen

Viveka 30 Vers 13:

Versmaß: Anushtubh (Shloka)

विरक्ता बाह्यविज्ञाने रक्ताः समाधिमध्यतः | तिष्ठन्ति विजने स्थाने योगिनो ज्ञानचक्षुषः || ३०.१३ ||

viraktā bāhya-vijñāne raktāḥ samādhi-madhyataḥ | tiṣṭhanti vijane sthāne yogino jñāna-cakṣuṣaḥ || 30.13 ||

Übersetzung

Wort-für-Wort-Übersetzung

viraktāḥ : ([[]])

bāhya-vijñāne : ([[]])

raktāḥ : ([[]])

samādhi-madhyataḥ : ([[]])

tiṣṭhanti : ([[]])

vijane : ([[]])

sthāne : ([[]])

yoginaḥ : ([[]])

jñāna-cakṣuṣaḥ : ([[]])

Erläuterungen

Viveka 30 Vers 14:

Versmaß: Anushtubh (Shloka)

एवंभूताश्च तिष्ठन्ति दृश्यन्ते कार्यशालिनः | जीवन्मुक्ताश्च ते ज्ञेया ये सिद्धा जिनरूपिणः || ३०.१४ ||

evaṃ-bhūtāś ca tiṣṭhanti dṛśyante kārya-śālinaḥ | jīvan-muktāś ca te jñeyā ye siddhā jina-rūpiṇaḥ || 30.14 ||

Übersetzung

Wort-für-Wort-Übersetzung

evaṃ-bhūtāḥ : ([[]])

ca : ([[]])

tiṣṭhanti : ([[]])

dṛśyante : ([[]])

kārya-śālinaḥ : ([[]])

jīvan-muktāḥ : ([[]])

ca : ([[]])

te : ([[]])

jñeyāḥ : ([[]])

ye : ([[]])

siddhāḥ : ([[]])

jina-rūpiṇaḥ : ([[]])

Erläuterungen

Kapitel 31: Die Untersuchung der mahā-mudrā – mahā-mudrā-vivekaḥ

Viveka 31 Vers 1:

Versmaß: Anushtubh (Shloka)

निष्पन्ना योगिनश्चात्र शेषावस्थास्ववस्थिताः | निष्पन्न इति तेनास्या नामाख्यातं जगत्त्रये || ३१.१ ||

niṣpannā yoginaś cātra śeṣāvasthāsv avasthitāḥ | niṣpanna iti tenāsyā nāmākhyātaṃ jagat-traye || 31.1 ||

Übersetzung

Wort-für-Wort-Übersetzung

niṣpannāḥ : ([[]])

yoginaḥ : ([[]])

ca : ([[]])

atra : ([[]])

śeṣāvasthāsu : ([[]])

avasthitāḥ : ([[]])

niṣpanna : ([[]])

iti : ([[]])

tena : ([[]])

asyāḥ : ([[]])

nāmākhyātam : ([[]])

jagat-traye : ([[]])

Erläuterungen

Viveka 31 Vers 2:

Versmaß: Anushtubh (Shloka)

निष्पन्नो ऽयं यदा योगी ब्रह्मद्वारेण निःसृतः | तदा वीणाध्वनिस्तत्र वायुः शब्दायते कलम् || ३१.२ ||

niṣpanno 'yaṃ yadā yogī brahma-dvāreṇa niḥsṛtaḥ | tadā vīṇā-dhvanis tatra vāyuḥ śabdāyate kalam || 31.2 ||

Übersetzung

Wort-für-Wort-Übersetzung

niṣpannaḥ : ([[]])

ayam : ([[]])

yadā : ([[]])

yogī : ([[]])

brahma-dvāreṇa : ([[]])

niḥsṛtaḥ : ([[]])

tadā : ([[]])

vīṇā-dhvaniḥ : ([[]])

tatra : ([[]])

vāyuḥ : ([[]])

śabdāyate : ([[]])

kalam : ([[]])

Erläuterungen

Viveka 31 Vers 3:

Versmaß: Anushtubh (Shloka)

महामुद्रादिभेदेन महामुद्रा च योगिनाम् | संपद्यते तदावश्यमसङ्ख्यं योगलक्षणम् || ३१.३ ||

mahā-mudrādi-bhedena mahā-mudrā ca yoginām | saṃpadyate tadāvaśyam asaṅkhyaṃ yoga-lakṣaṇam || 31.3 ||

Übersetzung

Wort-für-Wort-Übersetzung

mahā-mudrādi-bhedena : ([[]])

mahā-mudrā : ([[]])

ca : ([[]])

yoginām : ([[]])

saṃpadyate : ([[]])

tad : ([[]])

avaśyam : ([[]])

asaṅkhyam : ([[]])

yoga-lakṣaṇam : ([[]])

Erläuterungen

Kapitel 32: Die Untersuchung der Anzeichen eines unvollkommenen Körpers – asiddha-kāya-lakṣaṇa-vivekaḥ

Viveka 32 Vers 1:

Versmaß: Anushtubh (Shloka)

नान्यः पन्था द्वितीयो ऽस्ति मुक्तये योगिनो भुवि | जीवन्मुक्तिं गतो योगी महामुक्तिपदं व्रजेत् || ३२.१ ||

nānyaḥ panthā dvitīyo 'sti muktaye yogino bhuvi | jīvan-muktiṃ gato yogī mahā-mukti-padaṃ vrajet || 32.1 ||

Übersetzung

Wort-für-Wort-Übersetzung

na : ([[]])

anyaḥ : ([[]])

panthāḥ : ([[]])

dvitīyaḥ : ([[]])

asti : ([[]])

muktaye : ([[]])

yoginaḥ : ([[]])

bhuvi : ([[]])

jīvan-muktim : ([[]])

gataḥ : ([[]])

yogī : ([[]])

mahā-mukti-padam : ([[]])

vrajet : ([[]])

Erläuterungen

Viveka 32 Vers 2:

Versmaß: Anushtubh (Shloka)

न मुक्तिर्मृतकायस्य विमार्गपतितस्य च | प्रकृतिं कर्मतो दृष्ट्वा मरणं प्रक्ऱ्तेर्गुणः || ३२.२ ||

na muktir mṛta-kāyasya vimārga-patitasya ca | prakṛtiṃ karmato dṛṣṭvā maraṇaṃ prakter guṇaḥ || 32.2 ||

Übersetzung

Wort-für-Wort-Übersetzung

na : ([[]])

muktiḥ : ([[]])

mṛta-kāyasya : ([[]])

vimārga-patitasya : ([[]])

ca : ([[]])

prakṛtim : ([[]])

karmataḥ : ([[]])

dṛṣṭvā : ([[]])

maraṇam : ([[]])

prakteḥ : ([[]])

guṇaḥ : ([[]])

Erläuterungen

Viveka 32 Vers 3:

Versmaß: Anushtubh (Shloka)

तावद्बुद्धो ऽप्यसिद्धो ऽसौ नरः सांसारिको मतः | यावद्द्रवति बीजेन्द्रो देहतो ब्रह्मरूपकः || ३२.३ ||

tāvad buddho 'py asiddho 'sau naraḥ sāṃsāriko mataḥ | yāvad dravati bījendro dehato brahma-rūpakaḥ || 32.3 ||

Übersetzung

Wort-für-Wort-Übersetzung

tāvat : ([[]])

buddhaḥ : ([[]])

api : ([[]])

asiddhaḥ : ([[]])

asau : ([[]])

naraḥ : ([[]])

sāṃsārikaḥ : ([[]])

mataḥ : ([[]])

yāvat : ([[]])

dravati : ([[]])

bījendraḥ : ([[]])

dehataḥ : ([[]])

brahma-rūpakaḥ : ([[]])

Erläuterungen

Viveka 32 Vers 4:

Versmaß: Anushtubh (Shloka)

असिद्धं तद्विजानीयाद्वपुरब्रह्मचारिणाम् | जरामरणसङ्कीर्णं सर्वक्लेशसमाश्रयम् || ३२.४ ||

asiddhaṃ tad vijānīyād vapur abrahma-cāriṇām | jarā-maraṇa-saṅkīrṇaṃ sarva-kleśa-samāśrayam || 32.4 ||

Übersetzung

Wort-für-Wort-Übersetzung

asiddham : ([[]])

tat : ([[]])

vijānīyāt : ([[]])

vapuḥ : ([[]])

abrahma-cāriṇām : ([[]])

jarā-maraṇa-saṅkīrṇam : ([[]])

sarva-kleśa-samāśrayam : ([[]])

Erläuterungen

Kapitel 33: Die Untersuchung der Anzeichen eines unvollkommenen Atems – asiddha-vāyu-lakṣaṇa-vivekaḥ

Viveka 33 Vers 1:

Versmaß: Anushtubh (Shloka)

यावद्विमार्गगो वायुर्निश्चलो नैव मध्यगः | असिद्धं तं विजानीयाद्वायुं कर्मगुणान्वितम् || ३३.१ ||

yāvad vimārga-go vāyur niścalo naiva madhya-gaḥ | asiddhaṃ taṃ vijānīyād vāyuṃ karma-guṇānvitam || 33.1 ||

Übersetzung

Wort-für-Wort-Übersetzung

yāvat : ([[]])

vimārga-gaḥ : ([[]])

vāyuḥ : ([[]])

niścalaḥ : ([[]])

na : ([[]])

eva : ([[]])

madhya-gaḥ : ([[]])

asiddham : ([[]])

tam : ([[]])

vijānīyāt : ([[]])

vāyum : ([[]])

karma-guṇānvitam : ([[]])

Erläuterungen

Kapitel 34: Die Untersuchung der Transformation der grobstofflichen Element – mahā-bhūta-pariṇāma-vivekaḥ

Viveka 34 Vers 1:

Versmaß: Anushtubh (Shloka)

यावच्चित्तं चलद्देहे बाह्यज्ञानसमाकुलम् | असिद्धं तद्विजानीयान्निबद्धं कर्मरज्जुभिः || ३४.१ ||

yāvac cittaṃ calad dehe bāhya-jñāna-samākulam | asiddhaṃ tad vijānīyān nibaddhaṃ karma-rajjubhiḥ || 34.1 ||

Übersetzung

Wort-für-Wort-Übersetzung

yāvat : ([[]])

cittam : ([[]])

calat : ([[]])

dehe : ([[]])

bāhya-jñāna-samākulam : ([[]])

asiddham : ([[]])

tat : ([[]])

vijānīyāt : ([[]])

nibaddham : ([[]])

karma-rajjubhiḥ : ([[]])

Erläuterungen

Viveka 34 Vers 2:

Versmaß: Anushtubh (Shloka)

ऊर्ध्वरेता यदा योगी गृहीतचित्तमारुतः | कायवाक्चित्तसंसिद्धिं ध्यानादेवोपलक्षयेत् || ३४.२ ||

ūrdhva-retā yadā yogī gṛhīta-citta-mārutaḥ | kāya-vāk-citta-saṃsiddhiṃ dhyānād evopalakṣayet || 34.2 ||

Übersetzung

Wort-für-Wort-Übersetzung

ūrdhva-retāḥ : ([[]])

yadā : ([[]])

yogī : ([[]])

gṛhīta-citta-mārutaḥ : ([[]])

kāya-vāk-citta-saṃsiddhim : ([[]])

dhyānāt : ([[]])

eva : ([[]])

upalakṣayet : ([[]])

Erläuterungen

Viveka 34 Vers 3:

Versmaß: Anushtubh (Shloka)

एवं समाधिसंपन्न आनन्दत्रयनन्दितः | शरीरगोपनं कुर्यादैश्वर्येण च योगधृक् || ३४.३ ||

evaṃ samādhi-saṃpanna ānanda-traya-nanditaḥ | śarīra-gopanaṃ kuryād aiśvaryeṇa ca yoga-dhṛk || 34.3 ||

Übersetzung

Wort-für-Wort-Übersetzung

evam : ([[]])

samādhi-saṃpannaḥ : ([[]])

ānanda-traya-nanditaḥ : ([[]])

śarīra-gopanam : ([[]])

kuryāt : ([[]])

aiśvaryeṇa : ([[]])

ca : ([[]])

yoga-dhṛk : ([[]])

Erläuterungen

Kapitel 35: Die Untersuchung des nirvāṇa – nirvāṇa-vivekaḥ

Viveka 35 Vers 1:

Versmaß: Anushtubh (Shloka)

तदानन्दमयो योगी ज्ञानकायो महोदयः | अव्ययो निष्कलो व्यापी शिवः सर्वगतो विभुः || ३५.१ ||

tadānanda-mayo yogī jñāna-kāyo mahodayaḥ | avyayo niṣkalo vyāpī śivaḥ sarva-gato vibhuḥ || 35.1 ||

Übersetzung

Wort-für-Wort-Übersetzung

tadānanda-mayaḥ : ([[]])

yogī : ([[]])

jñāna-kāyaḥ : ([[]])

mahodayaḥ : ([[]])

avyayaḥ : ([[]])

niṣkalaḥ : ([[]])

vyāpī : ([[]])

śivaḥ : ([[]])

sarva-gataḥ : ([[]])

vibhuḥ : ([[]])

Erläuterungen

Viveka 35 Vers 2:

Versmaß: Anushtubh (Shloka)

विशुद्धज्ञानदेहो ऽसौ प्रपञ्चगुणवर्जितः | सर्वज्ञः सर्वगो नित्यः सत्यार्थो ऽपि महोदयः || ३५.२ ||

viśuddha-jñāna-deho 'sau prapañca-guṇa-varjitaḥ | sarva-jñaḥ sarva-go nityaḥ satyārtho 'pi mahodayaḥ || 35.2 ||

Übersetzung

Wort-für-Wort-Übersetzung

viśuddha-jñāna-dehaḥ : ([[]])

asau : ([[]])

prapañca-guṇa-varjitaḥ : ([[]])

sarva-jñaḥ : ([[]])

sarva-gaḥ : ([[]])

nityaḥ : ([[]])

satyārthaḥ : ([[]])

api : ([[]])

mahodayaḥ : ([[]])

Erläuterungen

Kapitel 36: Abschluss

Viveka 36 Vers 1:

Versmaß: Anushtubh (Shloka)

निर्यासं सर्वतन्त्राणां सर्वदर्शनसंमतम् | घृतमिव बहुक्षीरादुद्धृतं यत्नतो मया || ३६.१ ||

niryāsaṃ sarva-tantrāṇāṃ sarva-darśana-saṃmatam | ghṛtam iva bahu-kṣīrād uddhṛtaṃ yatnato mayā || 36.1 ||

Übersetzung

Wort-für-Wort-Übersetzung

niryāsam : ([[]])

sarva-tantrāṇām : ([[]])

sarva-darśana-saṃmatam : ([[]])

ghṛtam : ([[]])

iva : ([[]])

bahu-kṣīrāt : ([[]])

uddhṛtam : ([[]])

yatnataḥ : ([[]])

mayā : ([[]])

Erläuterungen

Viveka 36 Vers 2:

Versmaß: Anushtubh (Shloka)

नाम्ना अमृतसिद्धिश्च सिद्धिसोपानपद्धतिः | श्रीमन्माधवचन्द्रेण कृतेयं योगिनां शुभा || ३६.२ ||

nāmnā amṛta-siddhiś ca siddhi-sopāna-paddhatiḥ | śrīman-mādhava-candreṇa kṛteyaṃ yogināṃ śubhā || 36.2 ||

Übersetzung

Wort-für-Wort-Übersetzung

nāmnā : ([[]])

amṛta-siddhiḥ : ([[]])

ca : ([[]])

siddhi-sopāna-paddhatiḥ : ([[]])

śrīman-mādhava-candreṇa : ([[]])

kṛtā : ([[]])

iyam : ([[]])

yoginām : ([[]])

śubhā : ([[]])

Erläuterungen

Viveka 36 Vers 3:

Versmaß: Anushtubh (Shloka)

यावत्सांसारिकम् चक्रं भ्रमति ग्रहविग्रहम् | तावज्जीयात्त्रिलोकेषु श्रीविरूपाख्यसन्ततिः || ३६.३ ||

yāvat sāṃsārikam cakraṃ bhramati graha-vigraham | tāvaj jīyāt tri-lokeṣu śrī-virūpākhya-santatiḥ || 36.3 ||

Übersetzung

Wort-für-Wort-Übersetzung

yāvat : ([[]])

sāṃsārikam : ([[]])

cakram : ([[]])

bhramati : ([[]])

graha-vigraham : ([[]])

tāvat : ([[]])

jīyāt : ([[]])

tri-lokeṣu : ([[]])

śrī-virūpākhya-santatiḥ : ([[]])

Erläuterungen

Viveka 36 Vers 4:

Versmaß: Anushtubh (Shloka)

कृतमात्मप्रबोधाय प्रमोदाय च योगिनाम् | मृषाज्ञानवतां पुंसां चमत्काराय केवलम् || ३६.४ ||

kṛtam ātma-prabodhāya pramodāya ca yoginām | mṛṣā-jñānavatāṃ puṃsāṃ camat-kārāya kevalam || 36.4 ||

Übersetzung

Wort-für-Wort-Übersetzung

kṛtam : ([[]])

ātma-prabodhāya : ([[]])

pramodāya : ([[]])

ca : ([[]])

yoginām : ([[]])

mṛṣā-jñānavatām : ([[]])

puṃsām : ([[]])

camat-kārāya : ([[]])

kevalam : ([[]])

Erläuterungen

Viveka 36 Vers 5:

Versmaß: Anushtubh (Shloka)

सुसभ्यानां प्रबोधाय तथा विवर्त्मशालिनाम् | कुतर्ककुमतीनां च कृतो ऽयं चपलग्रहः || ३६.५ ||

su-sabhyānāṃ prabodhāya tathā vivartma-śālinām | ku-tarka-ku-matīnāṃ ca kṛto 'yaṃ capala-grahaḥ || 36.5 ||

Übersetzung

Wort-für-Wort-Übersetzung

su-sabhyānām : ([[]])

prabodhāya : ([[]])

tathā : ([[]])

vivartma-śālinām : ([[]])

ku-tarka-ku-matīnām : ([[]])

ca : ([[]])

kṛtaḥ : ([[]])

ayam : ([[]])

capala-grahaḥ : ([[]])

Erläuterungen

Viveka 36 Vers 6:

Versmaß: Anushtubh (Shloka)

शुक्रस्य अमृतं वाच्यं मोक्षस्य जीवितस्य च | त्रयाणां कथिता सिद्धिरमृतसिद्धिरिहोच्यते || ३६.६ ||

śukrasya amṛtaṃ vācyaṃ mokṣasya jīvitasya ca | trayāṇāṃ kathitā siddhir amṛta-siddhir ihocyate || 36.6 ||

Übersetzung

Wort-für-Wort-Übersetzung

śukrasya : ([[]])

amṛtam : ([[]])

vācyam : ([[]])

mokṣasya : ([[]])

jīvitasya : ([[]])

ca : ([[]])

trayāṇām : ([[]])

kathitā : ([[]])

siddhiḥ : ([[]])

amṛta-siddhiḥ : ([[]])

iha : ([[]] Metrum ?!)

ucyate : ([[]])

Erläuterungen

Viveka 36 Vers 7:

Versmaß: Anushtubh (Shloka)

स्वर्गे मर्त्ये च पाताले ये च तिष्ठन्ति देहिनः | तेषां सुखमविच्छिन्नं प्रवर्ततां नभःसमम् || ३६.७ ||

svarge martye ca pātāle ye ca tiṣṭhanti dehinaḥ | teṣāṃ sukham avicchinnaṃ pravartatāṃ nabhaḥ-samam || 36.7 ||

Übersetzung

Wort-für-Wort-Übersetzung

svarge : ([[]])

martye : ([[]])

ca : ([[]])

pātāle : ([[]])

ye : ([[]])

ca : ([[]])

tiṣṭhanti : ([[]])

dehinaḥ : ([[]])

teṣām : ([[]])

sukham : ([[]])

avicchinnam : ([[]])

pravartatāṃ : ([[]])

nabhaḥ-samam : ([[]])

Erläuterungen

Viveka 36 Vers 8:

Versmaß: Anushtubh (Shloka)

त्रिभिर्ग्रन्थशतैः सर्वं योगोपायसलक्षणम् | प्रोक्तं गुणवतां यत्नाच्चक्षुर्भूतं च निर्मलम् || ३६.८ ||

tribhir grantha-śataiḥ sarvaṃ yogopāya-sa-lakṣaṇam | proktaṃ guṇavatāṃ yatnāc cakṣur-bhūtaṃ ca nirmalam || 36.8 ||

Übersetzung

Wort-für-Wort-Übersetzung

tribhiḥ : ([[]])

grantha-śataiḥ : ([[]])

sarvam : ([[]])

yogopāya-sa-lakṣaṇam : ([[]])

proktam : ([[]])

guṇavatām : ([[]])

yatnāt : ([[]])

cakṣur-bhūtam : ([[]])

ca : ([[]])

nirmalam : ([[]])

Erläuterungen

Schluss

|| इत्यमृतसिद्धिः समाप्ता ||

|| ity amṛta-siddhiḥ samāptā ||

Übersetzung

Somit ist (das Werk namens) "Das Erlangen der Unsterblichkeit" vollendet.

Wort-für-Wort-Übersetzung

iti : so (Iti)

amṛta-siddhiḥ : das Erlangen der Unsterblichkeit (Amrita Siddhi)

samāptā  : (ist) vollendet (Samapta)

Seminare

Jahresgruppe Sanskrit - Lektüre der AMRITA SIDDHI - Online

07.01.2026 - 16.12.2026 - Jahresgruppe Sanskrit - Lektüre der AMRITA SIDDHI - Online

Die AMRITA SIDDHI ("Erlangung der Unsterblichkeit") ist ein bisher noch wenig bekannter Ur-Text zum Hatha Yoga, der aus einem asketisch orientierten buddhistischen Umfeld stammt. Niedergeschrieben wurde er vermutlich im 11. Jahrhundert in Indien von Madhava Chandra. Der Verfasser lehrt in 35 kurzen Kapiteln die praktischen und theoretischen Grundlagen …

Dr phil Oliver Hahn

Sanskrit und Devanagari

19.07.2026 - 24.07.2026 Lerne Harmonium und Kirtan im klassischen indischen Stil

Dies ist eine großartige einzigartige Gelegenheit, von einem professionellen indischen Nada-Meister und Sanskritgelehrten Harmonium und Kirtans mit…

Ram Vakkalanka

Kundalini Yoga

16.01.2026 - 23.01.2026 Chakra-Kur - Reinigung der Chakras

Für die Reinigung der Chakras konzentrierst du dich unter Anleitung jeden Tag auf ein anderes Chakra. Die tägliche Meditation, Yoga Asanas und Prany…

Vani Devi Beldzik

16.01.2026 - 18.01.2026 Kundalini Yoga Einführung

Gründliche Einführung in die Theorie und Praxis des Kundalini Yoga, Yoga der Energie. Die praktischen Übungen des Kundalini Yoga umfassen Pranayama…

Christian Bliedtner

Jnana Yoga, Philosophie

30.01.2026 - 06.02.2026 Spirituelle Sterbebegleiter Ausbildung

Immer mehr Menschen wollen sich aktiv und offen mit Sterben und Tod beschäftigen und dabei zu einem neuen spirituellen Verständnis von Vergänglichke…

Sukhavati Kusch

15.02.2026 - 20.02.2026 Mantra Meditation Mahavakya

Entdecke in diesem Seminar die kraftvolle Verbindung von Mantra-Rezitation, Kirtan Singen, Meditation und den vedantischen Mahavakyas. Tauche ein i…

Shankara Hübener