Brahma Sutra: Unterschied zwischen den Versionen

Aus Yogawiki
Zeile 841: Zeile 841:
iti tr̥tīyo'dhyāyaḥ॥<br>
iti tr̥tīyo'dhyāyaḥ॥<br>


====3. Kapitel Sanskrit Text Brahma Sutra====
====4. Kapitel Sanskrit Text Brahma Sutra====


॥ atha caturtho'dhyāyaḥ॥<br>
॥ atha caturtho'dhyāyaḥ॥<br>

Version vom 19. Juli 2023, 15:20 Uhr

Brahma Sutra (Sanskrit: ब्रह्मसूत्र brahma-sūtra n.) Name des Grundtextes der Philosophie des Vedanta. Er wurde von Badarayana (siehe auch: Vyasa) verfasst und in der Bibliotheca Indica veröffentlicht (Vol. 22, 1854). Weitere Bezeichnungen für diesen Text sind Vedanta Sutra und Badarayana Sutra; die heilige, von den Brahmanen getragene Schnur (Sutra).

MP900177808.JPG

Verschiedene Schreibweisen für Brahmasutra

Sanskrit Wörter werden in Indien auf Devanagari geschrieben. Damit Europäer das lesen können, wird Devanagari transkribiert in die Römische Schrift. Es gibt verschiedene Konventionen, wie Devanagari in römische Schrift transkribiert werden kann Brahmasutra auf Devanagari wird geschrieben " ब्रह्मसूत्र ", in IAST wissenschaftliche Transkription mit diakritischen Zeichen " brahmasūtra ", in der Harvard-Kyoto Umschrift " brahmasUtra ", in der Velthuis Transkription " brahmasuutra ", in der modernen Internet Itrans Transkription " brahmasUtra ".

Form der Brahma Sutras, Shankaras Kommentar

Artikel aus dem Buch „Das System des Vedanta“ von Paul Deussen, Elibron Classics, 2. Auflage, 1906, S. 19 - 26.

Nach diesen Andeutungen, welche bei einer erst in Zukunft möglichen Bestimmung der Abfassungszeit unseres Werks von Nutzen sein können, wenden wir uns zur Betrachtung seiner Form, welche eine sehr wunderliche ist. Dasselbe ist, wie auch die Grundwerke der übrigen philosophischen Systeme Indiens abgefasst in einer Reihe von Sutras, welches Wort „Faden" (von "siv" = lat. "suere") bedeutet und hier wohl am einfachsten verstanden wird als die beim Weben ausgespannte Kette der Fäden, welche den Grund des Gewebes bildet, zu diesem aber erst durch die Einführung des Einschlages wird. Ebenso wie die Satras zu einem zusammenhängenden Ganzen erst durch die in mündlichem oder schriftlichem Vortrage sie durchschlingenden Erklärungen. Denn ohne diese sind die 555 meist aus zwei his drei Worten bestehenden Sutras, in denen unser Autor das ganze Vedantasystem darlegt, schlechterdings unverständlich, zumal dieselben nicht sowohl die Schlagworte des Systems enthalten, als vielmehr Stichworte, zum Anhalte für das Gedächtnis, welche selten das Hauptsächliche, häufig etwas ganz Nebensächliches hervorheben, vielfach auch eine ganz allgemeine, nichtssagende Form haben, die auf die verschiedensten Umstände passt und dem Ausleger alles überlässt. Daher kehrt auch oft dasselbe Sutram wieder; so z. B. Smritesh Ca 1,2,6. 4,33,11; Crutesh Ca 3,4,4. 3,4,46; Darshayati Ca 3,3,4. 3,3,22; Sva Paksha Doshac Ca 2,1,10. 2,1,29; Ubhayatha Ca Doshat 2,2,16. 2,2,23; Darshanac Ca 3,1,20. 3,2,21. 3,3,48. 3,3,66. 4,3,13, also fünf Mal, und zwar, wenn wir dem Kommentator glauben sollen, wie wir es wohl müssen, in verschiedener Bedeutung, indem Darshanac Ca in der Regel (3,2,21. 4,3,13 vgl. 1,3,30) bedeutet : „weil die Schrift es lehrt", hingegen 3,1,20. 2,2,15 und 4,2,1: „weil die Erfahrung es zeigt" und 3,3,48: „weil man es (aus den Merkmalen) ersieht".

Video laden
YouTube

Ebenso haben wir zweimal das Sutram Gaunyasambhavat (2,3,3. 2,4,2, und zwar, wie Shankara selbst hervorhebt (p. 706,9), in ganz entgegengesetztem Sinne. So heißt Anumanam gewöhnlich "die Smriti" (z. B. 1,33,28. 3,2,24. 4,4,20), dann aber auch zur Abwechslung ist es Synonym von Pradhanam (Urmaterie der Sankhyas) in 1,3,3; so bedeutet Itara 1,1,16. 2,1,21 die individuelle, aber 2,3,21 die höchste Seele und wiederum 4,1,14 „das gute Werk"; und Prakaranat heißt 1,2,10 und 1,3,6 „weil davon die Redo ist", hingegen 4,4,17 „weil er damit betraut ist". Hierzu kommt eine absonderliche Neigung zu seltsamen Wörtern und Wendungen, wobei häufig ein anderes Wort gewählt wird, als es die zur Besprechung herangezogene und mitunter allein durch das betreffende Wort indizierte Upanishadstelle bietet; so 1,1,24 Carana statt Pada (Chand. 3,12,6); 1,3,1 Sva statt Atman, Bhu statt Prithivi (Mund. 2,2,5); 1,3,2 Upa Sarp statt Ipai (Mund. 3,2,8); 1,3,10 Ambara statt Akasha (Brih. 3,8,7); 1,3,39 Kampana statt Ejati (Kath. 6,2); 1,4,24 Abhidhya statt Akamayata (Taitt. 2,6), Aikshata (Chand. 6,2,3); 4,2,4 Upayama statt Abhisamayanti (Brih. 4,3,38); 4,3,2 Abda statt Samvatsara (Chand. 5,10,2); 4,3,3 Tadit statt Vidyut (Chand. 5,10,2) usw.

Dieser Tatbestand der Brahma Sutras lässt sich weder aus dem Streben nach Kürze, noch aus einer Vorliebe für charakteristische Ausdrucksweise hinlänglich erklären. Vielmehr müssen wir annehmen, dass der oder die Verfasser absichtlich das Dunkle suchten, um ihr die Geheimlehre des Veda behandelndes Werk allen denen unzugänglich zu machen, welchen es nicht durch die Erklärungen eines Lehrers erschlossen wurde. Aus solchen, dieser Absicht gemäß ursprünglich wohl nur mündlichen Erklärungen mochten sich dann mit der Zeit die geschriebenen Kommentare über unser Werk entwickeln, welche Colebrooke (Misc. Ess., p. 332. 334) aufzählt, und von denen uns für jetzt nur der des Shankara zugänglich ist. Wir müssen daher dennoch darauf verzichten, Badarayanas Lehre und Shankaras Auslegung derselben auseinander zu halten, so dass unsere Darstellung streng genommen nur eine solche des Vedantasystems vom Standpunkte des Shankara aus ist. Übrigens befindet sich derselbe nirgendwo mit den Sutras in Widerspruch (es wäre denn 1,1,19, worüber wir Kapitel IX, 5 handeln werden, und etwa noch p. 870,5, wo âdlnanâya durch samllagdarfana-arfham erklärt wird, und p. 908,12, wo der Ausleger dem ubhayatkâ ein itbliayatkâ-zibkâgena substituiert), wohl aber liegt 3.1,13 p. 764,3 der merkwürdige Fall vor, dass bei Besprechung von Kath. 2,6 Shankara die Worte „Punah Punar Vasham Apadyate Me" mit Badarayana unrichtigerweise auf Höllenstrafen bezieht, während er dieselben Worte in seinem Kommentare zu Kath. 2,6 p. 96,1-1 richtig von einem wiederholten Geboren-Werden und Sterben versteht.

Video laden
YouTube

Hin und wieder ist seine Erklärung eines Sutram zweifelnd (z. 13. 2,4,1.2. 3,2,33), an folgenden Stellen gibt er (oder geben die verschiedenen Überarbeiter) eine doppelte Erklärung: 1,1,12-19. 1,1,31. 1,3,27. 1,4, 3. 2,2,39-40. 2,4,5-6. 3,1.7. 3,2,22. 3,2,33. 3,3,16-17. 3,3,26. 3,3,35. 3,3,64; zu 1,1,23 bekämpft er (p. 141,7 fg.) die Beziehung des Sutram auf Brih. 4,4,18 Chand. 6,8,2 statt auf Chand. 1,10,9; zu 1,4.26 merkt er an, dass es manche als zwei Sutras behandeln; zu 1,2,26 und 2.1,15 bespricht er eine Varia Lectio des Sutram, zu 2,4,2. 3,3,38 und 3,3,57 eine andere Auffassung desselben: 3,2,11-21 betrachtet er als zu-sammengehörig und verwirft, unter sehr eingehenden Erör-terungen, die Meinung derer, welche daraus zwei Abschnitte (Adhikarana), nämlich 11-14 und 15-21 machen; noch merkwürdiger und auf tiefgehende prinzipielle Differenzen der Ausleger hindeutend ist es, wenn Shankara p. 1124,9 die Meinung anderer erwähnt und weiterhin ausführlich widerlegt, welche den Siddhanta (die endgültige Meinung) nicht in der Anschauung des Badarayana 4,3,7-1l, sondern in der hinterher folgenden des Jaimini 4,3,12-14 ausgesprochen finden wollen, was vorauszusetzen scheint, dass für sie Badarayana nicht als letzter Autor des Werkes galt, und zu den oben (S. 25) erwähnten Bezeichnungen der Karma Mimansa als Teil des eigenen Werkes und des Autors als Vyasa stimmen würde.

Der Kommentar des Shankara hat, wie wir anzunehmen Grund haben, mehrfache Interpolationen erlitten, namentlich im ersten Teile, wo dieselben gewöhnlich durch ein Apara'aha angefügt werden. Eine Verfolgung dieses Themas würde zu weit führen, daher wir hier nur kurz die Stellen namhaft machen, in denen wir Zusätze von fremder Hand zu erkennen glauben: 1) p. 122,9-129,5, worüber wir Kap. IX, 5 handeln werden; 2) p. 141,7-1.142,3 scheint polemischer Zusatz eines andern zu sein, vgl. p. 138,12; 3) p. 150,10-151,5, ohne Zweifel eine Interpolation; 4) p. 153,5-154,2 wiederholt ein „Apara", der daran Anstoß nahm, dass Brahman im Himmel, statt jenseits des Himmels sei, Shankaras Worte, indem er sie dabei verbessert; 5) p. 163,11 folgt mit den Worten: „Athava — Asya Ayam Anyo Rthah" eine ganz andere Erklärung des Sutram, möglicherweise von fremder Hand; 6) p. 184,1-185,17: ein „Apara" bestreitet die vorher gemachte Anwendung des Verses Mund. 3,1,1 und erklärt ihn mit Berufung auf das Paingi Rahasya Brahmanam in anderem Sinne; hierbei zitiert er Brih. 4,5,15 nach den Madhyandinas, während Shankara diese Stelle gewöhnlich nach den Kanyas (oder an ihrer Statt 2,4,14 Madhy.) zu zitieren pflegt, p. 111,4. 199,12. 393,3. Das Motiv dieser Ausführung scheint aus p. 232,12 entnommen zu sein; 3,3,34 wird sie ebenso ignoriert, wie der Zusatz p. 122,9-129,5 in 3,3,11-13; 7) p. 228,2-6 offenbar Zusatz eines Interpolators, nach welchem die Brücke „Setu" in Mund. 2,2,5 die Erkenntnis des Brahman und nicht das Brahman selbst ist, auf welches doch der Ausdruck vorher, p. 227,10, und ebenso wieder später, p. 834,11, bezogen wird, p. 247,3 (wohl nur bis 247,7) behauptet ein „Apara", der Jivaghana sei nicht der Jiva, wie vorher erklärt wird, sondern Brahmaloka. Auf einer Fusion beider Ansichten scheint die Auffassung des Jivaghana als Hiranyagarbha im Kommentar zu Prashna 5,5 zu beruhen.

Video laden
YouTube

Shankaracharya Yoga Vedanta Blog

Shankaracharya Yoga Vedanta


Willst du mehr über Shankaracharya, Yoga und Vedanta erfahren besuche den Shankaracharya Yoga Vedanta Blog. Hier findest du Kommentare zu den wichtigen Werken von Shankaracharya aktuell Atma Bodha und Viveka Chudamani. Podcasts und Videos über Yoga und Vedanta, insbesondere die Lehren von Shankaracharya.


Inhaltsverzeichnis der Brahma Sutras mit Shankaras Kommentar nach Adhyaya, Pada und Adhikaranam

Entnommen aus dem Buch „Das System des Vedanta“ von Paul Deussen, Elibron Classics, 2. Auflage, 1906, S. 36-47.

Zum Schlusse lassen wir hier ein Inhaltsverzeichnis der Brahma Sutras folgen, welches nicht nur für unsere Darstellung des Systems, sondern auch beim Studium des Originalwerkes von Nutzen sein wird. Das Werk (in welchem überhaupt die Vierzahl eine große Rolle spielt, vgl. Kap. VII, 2) zerfällt, wie es vorliegt, in vier Adhyayas (Lektionen) zu je vier Padas (Füßen oder Vierteln), eine Einteilung, welche an die vier vierteiligen Füßse des Brahman (Chand. 4,5-8) und den sechzehnteiligen Geist (Prashna 6, vgl. Chand. 6,7, Shvet. 1,4, Brih. 1,5,15) erinnert. Die Zahlen zu Anfang der Zeilen bedeuten die 555 Sutras des Werkes, ihre Zusammenfassungen die Adhikaranas oder Kapitel, deren wir nach der angehängten Adhikaranamala 192 (nicht mit Colebrooke 191) zählen.

I, 1: Einleitung: über die Avidya und die Vidya

1. Voraussetzungen des Vedanta.
2. Das, woraus die Welt entsprungen ist, ist Brahman.
3. Verhältnis des Brahman zum Veda.
4. Verhältnis des Vedanta zur Mimimansa.
5-11. Das Prinzip der Welt ist erkennend, nicht, wie die Sankhyas lehren, erkenntnislos.
12-19. Der Anandamaya Taitt. 2,5 ist Brahman.
20-21. Der Antar Aditye Chand. 1,6,6 ist Brahman.
22. Der Akasha Chand. 1.9,1 ist Brahman.
23. Der Prana Chand. 1,11.5 ist Brahman.
24-27. Das Paro Diro Jyotis Chand. 3,13,7 ist Brahman.
28-31. Der Prana Kaush. 3,2 ist Brahman.

I, 2

1-8. Der Manomaya Prana Sharira Chand. 3,14,2 ist Brahman.
9-10. Der Attar Kath. 2,25 ist Brahman.
11-12. Die Guham Pravishtau Kath. 3,1 sind Brahman und Jiva.
13-17. Der Antara Chand. 4,15,1 ist Brahman.
18-20. Der Anteryamin Brih. 3,7.3 ist Brahman.
21--23. Das Adreshyam Mund. 1,1,6 ist Brahman.
24-32. Der Atman Vaishvanara Chand. 5,11,6 ist Brahman.

I, 3.

1-7. Das Ayatanam Mund. 2,2,5 ist Brahman.
8-9. Der Bhuman Chand. 7,23 ist Brahman.
10-12. Das Aksharam Brih. 3.8.l ist Brahman.
13. Der Gegenstand des Om Prashna 5,5 ist Brahman.
14-18. Der Dahara Chand. 8,1,1 ist Brahman.
19-21. Der Samprasada Chand. 8.12.3 bezieht sich auf Brahman.
22-23. Das Na Tatra Suryo Bhati Mund. 2,2,10 bezieht sich auf Brahman.
24-25. Der Angushtha Matra Kath. 4,12 ist Brahman.
26-33. Beruf der Götter zur Vidya. Ewigkeit des Veda.
34-38. Ausschließung der Shudras von der Vidya.
39. Der Prana Kath. 6,2 ist Brahman.
40. Das Jyotis Chand. 8,12,3 ist Brahman.
41. Der Akasha Chand. 8,14 ist Brahman.
42-43. Der Vijnanamaya Brih. 4,3,7 ist Brahman.
Rama und Sita bei ihrer Krönung

I,4.

1-7. Das Avyaktam Kath. 3,11 ist nicht die Materie der Sankhyas (Pradhanam), sondern „der feine Leib" (Sukshmam Shariram).
8-10. Die Aja Shvet. 4,5 ist nicht die Sankhya-Materie, sondern die Natur.
11-13. Die Panca Panca Janah Brih. 4,4,17 sind nicht die 25 Prinzipien der Sankhyas, sondern Odem, Auge, Ohr, Speise und Manas.
14-15. Widerspruchslosigkeit des Vedanta. Das Nichtseiende, aus dem nach Taitt. 2,7 die Welt entstanden, ist nur ein relatives.
16-18. Der Kartar Kaush. 4,19 ist Brahman.
19-22. Der Atman Brih. 2,4,5 ist Brahman.
23-27. Brahman ist die Caussa Efficiens und Caussa Materialis der Welt.
28. Die Bekämpfung der Sankhya Materie gilt auch den Atomisten.

II, 1.

1-2. Warum die Sankhyas das Brahman nicht erwähnen.
3. Dies auch auf den Yoga bezogen.
4-11. Brahman ist auch die Caussa Materialis der Natur. Einwürfe der Reflexion zurückgewiesen.
12. Diese Zurückweisung auch auf die Atomisten u. a. ausgedehnt.
13. Subjekt (Bhoktar) und Objekt (Bhogyam) eins in Brahman.
14-20. Identität von Ursache und Wirkung, Brahman und Welt.
21-23. Woher das Böse? Die Seele, obwohl nicht Schöpfer, trägt alle Schuld daran. Illusorischer Charakter des Samsara.
24-25. Brahman schafft ohne Werkzeuge, obwohl er reiner Geist ist.
26-29. Brahman wandelt sich in die Welt und bleibt doch ganz und ungeteilt, wie ein Träumender, ein Zauberer Gestalten schafft und doch einer bleibt.
30-31. Brahman als Schöpfer hat viele Kräfte und ist doch unterschiedslos.
32-33. Motiv der Schöpfung: Brahman, allgenügsam, schafft nur zum Spiele.
34-36. Brahman weder ungerecht noch grausam; die Ungleichheit der Geschöpfe durch sie selbst in frühem Daseinsformen verschuldet. Anfanglosigkeit des Samsara.
37. Rekapitulation über Brahman als Schöpfer.

II, 2.

1-10. Widerlegung der Sankhyas. Physikotheologiacher Beweis.
11. Ein Einwurf der Vaisheshikas beantwortet.
12-17. Widerlegung der Vaisheshikas. Unmöglichkeit der Atome.
18-27. Widerlegung der Buddhisten realistischer Richtung; Beharren von Subjekt und Substanz.
28-32. Widerlegung der Buddhisten idealistischer Richtung; die Realität der Außenwelt erwiesen.
33-36. Widerlegung der Jainas; wie groß die Seele zu denken?
37-41. Widerlegung der Pashupatas.
42-45. Widerlegung der Pansharatras.

II, 3.

1-7. Der Akasha ist eutstanden. Nicht so Brahman. Cogito, ergo sum.
8. Aus dem Akasha entstand der Vayu;
9. Brahman ist nicht entstanden; kosmologischer Beweis;
10. Aus dem Vayu entstand Agni,
11. Aus dem Agni die Apas,
12. Aus den apas das Aunam d. i. die Erde.
13. Nicht die Elemente, sondern Brahman in ihnen ist das Schaffende.
14. Reabsorption der Welt in umgekehrter Ordnung.
15. Entstehung der Seelenorgane: Indriyas, Manas, Buddhi.
16. Nicht entstanden ist die individuelle Seele. Moralische Gründe.
17. Gegengründe erwogen. Identität der Seele mit Brahman. Nur ihre Upadhis entstehen und vergehen.
18. Die Seele ist wesentlich (wie die Sankhyas) nicht akzidentell (wie die Vaisheshikas lehren) erkennend.
19-32. Verhältnis der Seele zum Leibe; sie ist nicht Anu, sondern Vibhu.
33-39. Über das Kartritvam (Täter-sein) der Seele.
40. Ihr KArtritman ist nicht Svabhavikam, sondern Upadhi-Nimittam.
41-42. Die Seele ist unfrei und wird beim Tun von Gott (Ishwara) gemäß ihrem frühern Tun gelenkt.
43-53. Die Seele mit Brahman identisch und nicht identisch. Illusorischer Charakter aller individuellen Existenz und ihrer Schmerzen.

II, 4.

1-4. Auch die Pranas (Organe der Relation) sind aus Brahman entstanden.
5-6. Ihrer sind elf: 5 Buddhi Indriyas, 5 Karma Indriyas, 1 Manas.
7. Über ihre räumliche Größe.
8. Auch der Mukhya Prana (Organ der Nutrition) ist erschaffen.
9-12. Über sein Wesen und seine fünf Funktionen.
13. Über seine räumliche Größe.
11-16. Verbindung der Pranas mit der Seele. Mitwirkung der Götter.
17-19. Verhältnis des Mukhya Prana zu den übrigen Pranas.
20-22. Verhältnis des Leibes und seiner Organe zu den Elementen.

III, 1.

1-7. Auswanderung der Seele mit ihren Organen beim Tode.
8-11. Warum sie wieder in einen neuen Leib eingehen muss?
12-21. Bestrafung der Übeltäter; verschiedene Schicksale der Seele nach dem Tode. Die vier Klassen der (organischen) Wesen.
22. Rückkehr durch Akasha usw. Verhältnis zu diesen das eines Gastes.
23. Über die Zeitdauer des Weilens auf diesen Zwischenstationen.
24-27. Beseeltheit der Pflanzen. Rückkehr der Seele durch Pflanzen, Speise, Same, Mutterschoß zur Verkörperung.

III, 2.

1-6. Vom Wesen des Traumes; Unterschied vom Wachen.
7-8. Wesen des Tiefschlafes; er ist ein Eingehen in Brahman.
9. Warum der Erwachende mit dem Entschlafenen identisch ist?
10. Die Ohnmacht; Unterschied von Tiefschlaf und Tod. Metaphysische Bedeutung des Todes.
11-21. Brahman ist ohne alle Unterschiede, Bestimmungen und Attribute.
22-30. Brahman ist nie Objekt, weil ewig Subjekt (Sakshin).
31-37. Über einige bildliche, von Brahman gebrauchte Ausdrücke.
38-41. Die Frucht der Werke kommt von Gott, der dabei die früheren Werke berücksichtigt. Über das Apurvam.

III, 3.

1-4. Auch in den Saguna Vidyah ist Einheit der Erkenntnis. Widerspruchslosigkeit der Vedanta-Texte.
5. Daher Zusammenfassung der verschiedenen Vijnanas erforderlich.
6-8. Über Differenzen beim Prana Samvada Chand. 1,3, Brih. 1,3.
9. Verhältnis zwischen Om und Udgitha Chand. 1,1,1.
10. Die Parallelstellen Brih. 6,1,14, Chand. 5,1,13, Kaush. 2,14 über den Prana Samvada sind zu verbinden.
11-13. Qualitäten des Brahman von allgemeiner und solche von stellenweiser Gültigkeit, erläutert an Taitt. 2.
14-15. In Kath. 3,10-11 ist keine Stufenfolge der Vermögen, sondern nur Primat des Purusha beabsichtigt.
16-17. Auf Brahman geht Ait. 1,1 [od. Brih. 4,3,7-4,25 u. Chand. 6,8-16].
18. Chand. 5,2, Brih. 6,1 wird Vasovijnanam, nicht Acamanam befohlen.
19. Die Shandilya Vidya. Shat. Br. 10,6,3 ist mit Brih. 5,6 zu verbinden.
20-22. Hingegen Brih. 5,5 sind Ahar uud Aham auseinander zu halten.
23. Ebenso die Vibhutis in den Ramayanila Khilas und Chand. 3,14.
24. Ebenso der Purusha Yajna der Tandins, Paingins und Taittirtyakas.
25. Diverse Eingangsstellen von Upanishaden, die nicht zur Vidyah gehören.
26. Chand. 8,13, Mund. 3,1,3 usw. durch Kaush. 1,4 zu ergänzen.
27-28. Die Abschüttelung der guten und bösen Werke beim Sterben.
29-30. Der Devayana ist nur in den Saguna Vidyah gültig.
31. In diesen aber allgemein. Über die Differenz von Satyam (Brih. 6,2,15) und Tapas (Chand. 5,10,1) in der Pancagni Vidya.
32. Möglichkeit eines neuen Leibes bei Erlösten, zum Zwecke einer Mission. - Unmittelbare Gewissheit der Erlösung.
33. Die Stellen über das Aksharam (Brih. 3,8,8, Mund 1,1,6) ergänzen sich gegenseitig.
34. Die Stellen Ritam Pibantau (Kath. 8,1) und Dva Suparna (Mund. 3,1)gehören zusammen.
35-36. Ebenso Brih. 3,4 und 3,5. Brahman I) kausalitätslos, 2) leidlos.
37. Brahman und der Verehrer zum Zwecke der Meditation getrennt.
38. Brih. 5,4 u. 5,5 (nicht Brih. 5,4.5 u. Chand. 1,6.7) sind eine Vidya.
39. Einheit und Unterschied von Chand. 8,1,1.5 und Brih. 4,4,22.
40-41. Rituelle Fragen betreffend die Vaishvanara Vidya. Chand. 5,11-24.
42. Verhältnis der Vorstellungen wie Chand. 1,1,1 zu den Werken.
43. Brih. 1,5,21-23 und Chand. 4,3 sind Adhyatman und Adhidaivam zum Zwecke der Verehrung zu trennen.
44-52. Im Agnirahasyam gehört Shat. Br. 10,5 Manashcit usw. zur Vidya.
53-54. Episode über die Unsterblichkeit der Seele.
55-56. Mit Werken verknüpfte Vorstellungen wie Chand. 1,1,1. 2,2,1. Ait. ar. 2,1,2,1. Shat. Br. 10,5,4,1 gelten nicht nur für die eigene Shakha, sondern, wie auch die Mantras u. a., allgemein.
57. Chand. 5,11-24 ist der Samasta, nicht der Vyasta zu verehren.
58. Stellen, wo Einheit des zu Lehrenden, Verschiedenheit der Lehre
59. Bei letzterer findet Wahl, nicht Zusammenfassung statt.
60. Nur auf Wünsche bezügliche Lehren können zusammengefasst werden.
61-66. Bei den 55-56 erwähnten ist Zusammenfassung oder Wahl.

III, 4.

1-17. Die Upanishad-Lehre ohne Werktätigkeit führt den Menschen zum Ziele. Stellung des Wissenden zu den Werken.
18-20. Kontroverse zwischen Jaimini und Badarayana über die Ashramas.
21-22. Stellen wie Chand. 1,1,3. 1,6,1. Shatap. Br. 10,1,2,2. Ait, ar. 2,1,2,1 sind nicht bloß Stuti, sondern Teil des Upasanam.
23-24. Beschränkte Gültigkeit d. Legenden Brih. 4,5, Kausb. 3,1, Chand. 4,1.
25. Resume von 1-17: Wissen ohne Werke führt zum Ziel.
26-27. Yajna, Danam, Tapas usw. als Mittel zur Wissenschaft.
28-31. In Lebensgefahr ist Vernachlässigung der Speisegesetze statthaft.
32-35. Auch wer nicht nach Wissen begehrt, muss die Ashrama Karmani betreiben, da sie das Wissen nur fördern, nicht erzeugen.
36-39. Auch die aus Armut Ashrama-losen sind zur Vidya berufen.
40. Character Indelebilis des Urddhvaretas-Gelübdes.
41-42. Inwieweit ist für den gefallenen Brahmacharin Buße möglich?
43. Ausschließung desselben bei Mahapatakas und Upapatakas.
44-46. Ob die Upasanas Sache des Yajamana oder Ritvij sind?
47-49. Inwiefern Brih. 3,5,1 die Ashramas zu verstehen sind.
51. Das Wissen als Frucht dieser Mittel erfolgt hier, wenn keine stärkere Atindriya Shaktih da ist, sonst im nächsten Leben.
52. Ein Mehr und Minder, zufolge der verschiedenen Kraft der Sadhanas, besteht nur bei den Saguna Vidyah, nicht in der Nirguna Vidya.

IV, 1. .1-2. Der Pratyaya des Atman ist zu üben, bis Intuition erreicht ist.

3. Dann erfolgt Identität von Ich und Brahman; für den Erweckten gibt es kein Übel, keine Wahrnehmung, keinen Veda mehr.
4. „Du sollst dir kein Bildnis (Pratikam) machen!"
5. Chand. 3,19,1 („Adityo Brahma") wird Brahman von Aditya prädiziert.
6. Hingegen Chand. 1,3,1 wird Aditya von Udgitha prädiziert.
7-10. Das Upasanam übe man sitzend, nicht liegend oder stehend.
11. Im übrigen ist Ort, Zeit und Himmelsrichtung gleichgültig, nur völlige Ungestörtheit erforderlich.
12. Die Upasanas bezwecken teils Samyagdarshanam, teils Abhyudaya; erstere sind, bis der Zweck erreicht, letztere bis zum Tode zu üben.
13. Bei erreichter Erkenntnis Vernichtung früherer, Unmöglichkeit künftiger Sünden. Die Kraft des Karman ist paralysiert.)
14. Vernichtung auch der guten Werke. Warum?
15. Fortbestehen des Leibes trotz der Erlösung bis zur Tilgung der angebrochenen Werkfrucht. Töpferscheibe; Doppelmond.
16-17. Opfer usw. sind nicht mehr für den Brahmavid, wohl aber noch für den Sagunavid verbindlich.
18. Läuternde Wirkung von Opfer usw. mit, aber auch ohne Wissen.
19. Nach Abbüßung des Karman: Tod und mit ihm Kaivalyam.

IV, 2.

1-2. (Aparavidya) Beim Tode gehen die Indriyas in das Manas ein,
3. Das Manas in den Prana,
4-6. Der Prana in den Vijnanatman (Jiva), dieser in die Elemente.
7. Von hier gelangt der Avidvan zur Verkörperung, der Vidvan zur Unsterblichkeit. Dieses Amritatvam ist Apekshikam.
8-11. Fortdauer des „feinen Leibes". Sein Wesen beschrieben.
12-14. (Paravidya.) Für den Akamayana (Parabrahmavid) gibt es keinen Auszug der Seele; er ist schon Brahman.
15. Seine Pranas gehen auf in Brahman, das Grobe wird zu Erde usw.
16. Sein Aufgehen geschieht ohne Rest, nicht, wie sonst, mit Rest.
17. (Aparavidya) Der Vidvan (exoterisch Wissende) geht aus durch die 101ste Ader (die andern durch andere);
18-19. Von da durch einen Sonnenstrahl, der bei Tag und Nacht,
20-21. im Sommer wie im Winter vorhanden ist. (Anders Sankhya Yoga)

IV, 3.

1. Stationen des Weges: Nadi, - Rashmi, - Arcis,
2. Ahar, - Apuryamanapaksha, - Yarn Shad Udan Eti, - Samvat Sara, - Vayu, - Aditya,
3. Candra, - Vidyut, - Varunaloka, - Indra, - Prajapati.
4-6. Diese sind Führer der Seele, deren Organe, weil sie eingepackt sind, nicht funktionieren.
7-14. Endstation: Brahman, nicht das allgegenwärtige Param Brahma, sondern das Aparam, Sagunam Brahma, welches als Karyam vergänglich ist. Kramamukti.
15-16. Die aber Br. unter einem Pratikam verehren, haben andern Lohn.

IV, 4.

1-3. (Paravidya) Identität der erlösten mit der in Unwissen, Leiden, Vergänglichkeit gebundenen Seele.
4. Unio Mystica.
5-7. (Aparavidya) Charakteristik des (unvollkommen) Erlösten.
8-9. Die „Wünsche" (Chand. 8,2) des Erlösten. Freiheit desselben.
10-14. Ob der Erlöste Organe (Manas usw.) besitze?
15-16. Wunderkräfte desselben; Beseelung mehrerer Leiber zugleich.
17-22. Sein Aishvaryam und dessen Schranken. Schilderung von Brahma Loka. Nachdem ihm dort das Samyagdarshanam zuteil geworden, geht auch er in das ewige, vollkommene Nirvanam ein.

Brahma Sutra voller Text

Hier findest du den vollen Text des Brahma Sutra:

===Brahma Sutra Sanskrit Text in wissenschaftlicher Umschrift (IAST)

brahmasūtrāṇi
oṁ
॥ śrī gurubhyo namaḥ hariḥ oṁ॥
॥ śrī bādarāyaṇābhidheyaśrīvedavyāsamaharṣipraṇītāni śrī brahmasūtrāṇi॥

Brahma Sutra 1. Kapitel Sanskrit Text IAST

॥ atha prathamo'dhyāyaḥ॥
oṁ athāto brahmajijñāsā oṁ ॥ 1.1.1॥
oṁ janmādyasya yataḥ oṁ ॥ 1.1.2॥
oṁ śāstrayonitvāt oṁ ॥ 1.1.3॥
oṁ tattusamanvayāt oṁ ॥ 1.1.4॥
oṁ īkṣaternāśabdam oṁ ॥ 1.1.5॥
oṁ gauṇaścennātmaśabdāt oṁ ॥ 1.1.6॥
oṁ tanniṣṭhasya mokṣopadeśāt oṁ ॥ 1.1.7॥
oṁ heyatvāvacanācca oṁ ॥ 1.1.8॥
oṁ svāpyayāt oṁ ॥ 1.1.9॥
oṁ gatisāmānyāt oṁ ॥ 1.1.10॥
oṁ śrutatvācca oṁ ॥ 1.1.11॥
oṁ ānandamayo'bhyāsāt oṁ ॥ 1.1.12॥
oṁ vikāraśabdānneticenna prācuryāt oṁ ॥ 1.1.13॥
oṁ taddhetuvyapadeśācca oṁ ॥ 1.1.14॥
oṁ māntravarṇikameva ca gīyate oṁ ॥ 1.1.15॥
oṁ netaro'nupapatteḥ oṁ ॥ 1.1.16॥
oṁ bhedavyapadeśācca oṁ ॥ 1.1.17॥
oṁ kāmācca nānumānāpekṣā oṁ ॥ 1.1.18॥
oṁ asminnasya ca tadyogaṁ śāsti oṁ ॥ 1.1.19॥
oṁ antastaddharmopadeśāt oṁ ॥ 1.1.20॥
oṁ bhedavyapadeśāccānyaḥ oṁ ॥ 1.1.21॥
oṁ ākāśastalliṅgāt oṁ ॥ 1.1.22॥
oṁ ata eva prāṇaḥ oṁ ॥ 1.1.23॥
oṁ jyotiścaraṇābhidhānāt oṁ ॥ 1.1.24॥
oṁ chando'bhidhānānneticenna tathāceto'rpaṇanigadāttathā hi darśanam oṁ ॥ 1.1.25॥
oṁ bhūtādipādavyapadeśopapatteścaivam oṁ ॥ 1.1.26॥
oṁ upadeśabhedānneti cennobhayasminnapyavirodhāt oṁ ॥ 1.1.27॥
oṁ prāṇastathānugamāt oṁ ॥ 1.1.28॥
oṁ navakturātmopadeśāditi cedadhyātmasaṁbandhabhūmā hyasmin oṁ ॥ 1.1.29॥
oṁ śāstradr̥ṣṭyā tūpadeśo vāmadevavat oṁ ॥ 1.1.30॥
oṁ jīvamukhyaprāṇaliṅgānneti cennopāsatraividyādāśritatvādiha tadyogāt oṁ ॥ 1.1.31॥


iti śrīmatkr̥ṣṇadvaipāyanakr̥tabrahmasūtreṣu

prathamādhyāyasya prathamaḥ pādaḥ samāptaḥ
oṁ sarvatra prasiddhopadeśāt oṁ ॥ 1.2.1॥
oṁ vivakṣitaguṇopapatteśca oṁ ॥ 1.2.2॥
oṁ anupapattestu na śārīraḥ oṁ ॥ 1.2.3॥
oṁ karmakartr̥vyapadeśācca oṁ ॥ 1.2.4॥
oṁ śabdaviśeṣāt oṁ ॥ 1.2.5॥
oṁ smr̥teśca oṁ ॥ 1.2.6॥
oṁ arbhakaukastvāt tadvyapadeśācca neti cenna nicāyyatvādevaṁ vyomavacca oṁ ॥ 1.2.7॥
oṁ saṁbhogaprāptiriti cenna vaiśeṣyāt oṁ ॥ 1.2.8॥
oṁ attā carācaragrahaṇāt oṁ ॥ 1.2.9॥
oṁ prakaraṇācca oṁ ॥ 1.2.10॥
oṁ guhāṁ praviṣṭāvātmānau hi taddarśanāt oṁ ॥ 1.2.11॥
oṁ viśeṣaṇācca oṁ ॥ 1.2.12॥
oṁ antara upapatteḥ oṁ ॥ 1.2.13॥
oṁ sthānādivyapadeśācca oṁ ॥ 1.2.14॥
oṁ sukhaviśiṣṭābhidhānādeva ca oṁ ॥ 1.2.15॥
oṁ śrutopaniṣatkagatyabhidhānācca oṁ ॥ 1.2.16॥
oṁ anavasthiterasaṁbhavācca netaraḥ oṁ ॥ 1.2.17॥
oṁ antaryāmyadhidaivādiṣu taddharmavyapadeśāt oṁ ॥ 1.2.18॥
oṁ na ca smārtaṁ ataddharmābhipālāt oṁ ॥ 1.2.19॥
oṁ śarīraścobhaye'pi hi bhedenainamadhīyate oṁ ॥ 1.2.20॥
oṁ adr̥śyatvādiguṇako dharmokteḥ oṁ ॥ 1.2.21॥
oṁ viśeṣaṇabhedavyapadeśābhyāṁ netarau oṁ ॥ 1.2.22॥
oṁ rūpopanyāsācca oṁ ॥ 1.2.23॥
oṁ vaiśvānaraḥ sādhāraṇaśabdaviśeṣāt oṁ ॥ 1.2.24॥
oṁ smaryamāṇamanumānaṁ syāditi oṁ ॥ 1.2.25॥
oṁ śabdādibhyo'ntaḥ pratiṣṭhānānneti cenna tathā
(pāṭhebhada pratiṣṭhānācca neti cenna)
dr̥ṣṭyupadeśādasaṁbhavātpuruṣavidhmapi cainamadhīyate oṁ ॥ 1.2.26॥
oṁ ata eva na devatā bhūtaṁ ca oṁ ॥ 1.2.27॥
oṁ sākṣādapyavirodhaṁ jaiminiḥ oṁ ॥ 1.2.28॥
oṁ abhivyakterityāśmarathyaḥ oṁ ॥ 1.2.29॥
oṁ anusmr̥terbādariḥ oṁ ॥ 1.2.30॥
oṁ sampatteriti jaiminiḥ tathā hi darśayati oṁ ॥ 1.2.31॥
oṁ āmananti cainamasmin oṁ ॥ 1.2.32॥


iti śrīmatkr̥ṣṇadvaipāyanakr̥tabrahmasūtreṣu

prathamādhyāyasya dvitīyaḥ pādaḥ samāptaḥ
oṁ dyubhvādyāyatanaṁ svaśabdāt oṁ ॥ 1.3.1॥
oṁ muktopasr̥pyavyapadeśāt oṁ ॥ 1.3.2॥
oṁ nānumānamatacchabdāt oṁ ॥ 1.3.3॥
oṁ prāṇabhr̥cca oṁ ॥ 1.3.4॥
oṁ bhedavyapadeśāt oṁ ॥ 1.3.5॥
oṁ prakaraṇāt oṁ ॥ 1.3.6॥
oṁ sthityadanābhyāṁ ca oṁ ॥ 1.3.7॥
oṁ bhūmā samprasādādadhyupadeśāt oṁ ॥ 1.3.8॥
oṁ dharmopapatteśca oṁ ॥ 1.3.9॥
oṁ akṣaramambarāntadhr̥teḥ oṁ ॥ 1.3.10॥
oṁ sā ca praśāsanāt oṁ ॥ 1.3.11॥
oṁ anyabhāvavyāvr̥tteśca oṁ ॥ 1.3.12॥
oṁ īkṣatikarmavyapadeśāt saḥ oṁ ॥ 1.3.13॥
oṁ dahara uttarebhyaḥ oṁ ॥ 1.3.14॥
oṁ gatiśabdābhyāṁ tathā hi dr̥ṣṭaṁ liṅgaṁ ca oṁ ॥ 1.3.15॥
oṁ dhr̥teśca mahimno'syāsminnupalabdheḥ oṁ ॥ 1.3.16॥
oṁ prasiddheśca oṁ ॥ 1.3.17॥
oṁ itaraparāmarśāt sa iti cennāsambhavāt oṁ ॥ 1.3.18॥
oṁ uttarāccedāvirbhūtasvarūpastu oṁ ॥ 1.3.19॥
oṁ anyārthaśca parāmarśaḥ oṁ ॥ 1.3.20॥
oṁ alpaśruteriti cettaduktam oṁ ॥ 1.3.21॥
oṁ anukr̥testasya ca oṁ ॥ 1.3.22॥
oṁ api smaryate oṁ ॥ 1.3.23॥ pāṭhabheda api ca smaryate
oṁ śabdādeva pramitaḥ oṁ ॥ 1.3.24॥
oṁ hr̥dyapekṣayā tu manuṣyādhikāratvāt oṁ ॥ 1.3.25॥
oṁ taduparyapi bādarāyaṇaḥ saṁbhavāt oṁ ॥ 1.3.26॥
oṁ virodhaḥ karmaṇīti cennānekapratipatterdarśanāt oṁ ॥ 1.3.27॥
oṁ śabda iticennātaḥ prabhavātpratyakṣānumānābhyām oṁ ॥ 1.3.28॥
oṁ ata eva ca nityatvam oṁ ॥ 1.3.29॥
oṁ samānanāmarūpatvāccāvr̥ttāvapyavirodho darśanātsmr̥teśca oṁ ॥ 1.3.30॥
oṁ madhvādiṣvasaṁbhavādanadhikāraṁ jaiminiḥ oṁ ॥ 1.3.31॥
oṁ jyotiṣi bhāvācca oṁ ॥ 1.3.32॥
oṁ bhāvaṁ tu bādarāyaṇo'sti hi oṁ ॥ 1.3.33॥
oṁ śugasya tadanādaraśravaṇāttadādravaṇātsūcyate hi oṁ ॥ 1.3.34॥
oṁ kṣatriyatvāgateścottaratra caitrarathena liṅgāt oṁ ॥ 1.3.35॥
oṁ saṁskāraparāmarśāttadabhāvābhilāpācca oṁ ॥ 1.3.36॥
oṁ tadabhāvanirdhāraṇe ca pravr̥tteḥ oṁ ॥ 1.3.37॥
oṁ śravaṇādhyayanārthapratiṣedhāt smr̥teśca oṁ ॥ 1.3.38॥
oṁ kampanāt oṁ ॥ 1.3.39॥
oṁ jyotirdarśanāt oṁ ॥ 1.3.40॥
oṁ ākāśo'rthāntaratvādivyapadeśāt oṁ ॥ 1.3.41॥
oṁ suṣuptyutkrāntyorbhedena oṁ ॥ 1.3.42॥
oṁ patyādiśabdebhyaḥ oṁ ॥ 1.3.43॥


iti śrīmatkr̥ṣṇadvaipāyanakr̥tabrahmasūtreṣu

prathamādhyāyasya tr̥tīyaḥ pādaḥ samāptaḥ

oṁ ānumānikamapyekeṣāmiti cenna śarīrarūpakavinyastagr̥hīterdarśayati

ca oṁ ॥ 1.4.1॥
oṁ sūkṣmaṁ tu tadarhatvāt oṁ ॥ 1.4.2॥
oṁ tadadhīnatvādarthavat oṁ ॥ 1.4.3॥
oṁ jñeyatvāvacanācca oṁ ॥ 1.4.4॥
oṁ vadatīti cenna prājño hi oṁ ॥ 1.4.5॥
pāṭhabheda 1.4.5 and 6 combined
oṁ prakaraṇāt oṁ ॥ 1.4.6॥
oṁ trayāṇāmeva caivamupanyāsaḥ praśnaśca oṁ ॥ 1.4.7॥
oṁ mahadvacca oṁ ॥ 1.4.8॥
oṁ camasavadaviśeṣāt oṁ ॥ 1.4.9॥
oṁ jyotirupakramā tu tathā hyadhīyata eke oṁ ॥ 1.4.10॥ (jyotirupakramāttu)
oṁ kalpanopadeśācca madhvādivadavirodhaḥ oṁ ॥ 1.4.11॥
oṁ na saṅkhyopasaṅgrahādapi nānābhāvādatirekācca oṁ ॥ 1.4.12॥
oṁ prāṇādayo vākyaśeṣāt oṁ ॥ 1.4.13॥
oṁ jyotiṣaikeṣāmasatyanne oṁ ॥ 1.4.14॥
oṁ kāraṇatvena cākāśādiṣu yathāvyapadiṣṭokteḥ oṁ ॥ 1.4.15॥
oṁ samākarṣāt oṁ ॥ 1.4.16॥
oṁ jagadvācitvāt oṁ ॥ 1.4.17॥
oṁ jīvamukhyaprāṇaliṅgānneti cet tadvyākhyātam oṁ ॥ 1.4.18॥ (jīvamukhyaprāṇaliṅgāditi)
oṁ anyārthaṁ tu jaiminiḥ praśnavyākhyānābhyāmapi caivameke oṁ ॥ 1.4.19॥
oṁ vākyānvayāt oṁ ॥ 1.4.20॥
oṁ pratijñāsiddherliṅgamāśmarathyaḥ oṁ ॥ 1.4.21॥
oṁ utkramiṣyata evaṁ bhāvādityauḍulomiḥ oṁ ॥ 1.4.22॥
oṁ avasthiteriti kāśakr̥tsnaḥ oṁ ॥ 1.4.23॥
oṁ prakr̥tiśca pratijñādr̥ṣṭāntānuparodhāt oṁ ॥ 1.4.24॥
oṁ abhidhyopadeśācca oṁ ॥ 1.4.25॥
oṁ sākṣāccobhayāmnānāt oṁ ॥ 1.4.26॥
oṁ ātmakr̥teḥ pariṇāmāt oṁ ॥ 1.4.27॥
oṁ yoniśca hi gīyate oṁ ॥ 1.4.28॥
oṁ etena sarvevyākhyātāvyākhyātāḥ oṁ ॥ 1.4.29॥

iti śrīmatkr̥ṣṇadvaipāyanakr̥tabrahmasūtreṣu
prathamādhyāyasya caturthaḥ pādaḥ samāptaḥ

iti prathamo'dhyāyaḥ॥
॥ atha dvitīyo'dhyāyaḥ॥
oṁ smr̥tyanavakāśadoṣaprasaṅga iti

2. Kapitel Brahma Sutra Sanskrit Text IAST

cennānyasmr̥tyanavakāśadoṣaprasaṅgāt oṁ ॥ 2.1.1॥
oṁ itareṣāṁ cānupalabdheḥ oṁ ॥ 2.1.2॥
oṁ etena yogaḥ pratyuktaḥ oṁ ॥ 2.1.3॥
oṁ na vilakṣaṇatvādasya tathātvaṁ ca śabdāt oṁ ॥ 2.1.4॥
oṁ dr̥śyate tu oṁ ॥ 2.1.5॥
oṁ abhimānivyapadeśastu viśeṣānugatibhyām oṁ ॥ 2.1.6॥
oṁ dr̥śyate ca oṁ ॥ 2.1.7॥ pāṭhabheda dr̥śyate tu
oṁ asaditi cenna pratiṣedhamātratvāt oṁ ॥ 2.1.8॥
oṁ apītau tadvatprasaṅgādasamañjasam oṁ ॥ 2.1.9॥
oṁ na tu dr̥ṣṭāntabhāvāt oṁ ॥ 2.1.10॥
oṁ svapakṣadoṣācca oṁ ॥ 2.1.11॥
oṁ tarkāpratiṣṭhānādapi anyathānumeyamiti cedevamapyanirmokṣaprasaṅgaḥ oṁ ॥ 2.1.12॥
oṁ etena śiṣṭāparigrahā'pi vyākhyātāḥ oṁ ॥ 2.1.13॥
oṁ bhoktrāpatteravibhāgaścetsyāllokavat oṁ ॥ 2.1.14॥
oṁ tadananyatvamārambhaṇaśabdādibhyaḥ oṁ ॥ 2.1.15॥
oṁ bhāve copalabdheḥ oṁ ॥ 2.1.16॥
oṁ sattvāccāvarasya oṁ ॥ 2.1.17॥
oṁ asadvyapadeśānneti cenna dharmāntareṇa vākyaśeṣāt oṁ ॥ 2.1.18॥
oṁ yukteḥ śabdāntarācca oṁ ॥ 2.1.19॥
oṁ paṭavacca oṁ ॥ 2.1.20॥
oṁ yathā prāṇādiḥ oṁ ॥ 2.1.21॥
oṁ itaravyapadeśāddhitākaraṇādidoṣaprasaktiḥ oṁ ॥ 2.1.22॥
oṁ adhikaṁ tu bhedanirdeśāt oṁ ॥ 2.1.23॥
oṁ aśmādivacca tadanupapattiḥ oṁ ॥ 2.1.24॥
oṁ upasaṁhāradarśanānneti cenna kṣīravaddhi oṁ ॥ 2.1.25॥
oṁ devādivadapi loke oṁ ॥ 2.1.26॥
oṁ kr̥tsnaprasaktirniravayavatvaśabdakopo vā oṁ ॥ 2.1.27॥
oṁ śrutestu śabdamūlatvāt oṁ ॥ 2.1.28॥
oṁ ātmani caivaṁ vicitrāśca hi oṁ ॥ 2.1.29॥
oṁ svapakṣadoṣācca oṁ ॥ 2.1.30॥
oṁ sarvopetā ca taddarśanāt oṁ ॥ 2.1.31॥
oṁ vikaraṇatvānneticettaduktam oṁ ॥ 2.1.32॥
oṁ na prayojanattvāt oṁ ॥ 2.1.33॥
oṁ lokavattu līlākaivalyam oṁ ॥ 2.1.34॥
oṁ vaiṣyamyanairghr̥ṇye na sāpekṣatvāttathā hi darśayati oṁ ॥ 2.1.35॥
oṁ karmāvibhāgāditi cennānāditvāt oṁ ॥ 2.1.36॥
oṁ upapadyate cāpyupalabhyate ca oṁ ॥ 2.1.37॥
oṁ sarvadharmopapatteśca oṁ ॥ 2.1.38॥

iti śrīmatkr̥ṣṇadvaipāyanakr̥tabrahmasūtreṣu

dvitīyādhyāyasya prathamaḥ pādaḥ samāptaḥ

oṁ racanānupapatteśca nānumānam oṁ ॥ 2.2.1॥
oṁ pravr̥tteśca oṁ ॥ 2.2.2॥
oṁ payo'mbuvaccettatrāpi oṁ ॥ 2.2.3॥
oṁ vyatirekānavasthiteścānapekṣatvāt oṁ ॥ 2.2.4॥
oṁ anyatrābhāvācca na tr̥ṇādivat oṁ ॥ 2.2.5॥
oṁ abhyupagame'pyarthābhāvāt oṁ ॥ 2.2.6॥
oṁ puruṣāśmavaditicettathāpi oṁ ॥ 2.2.7॥
oṁ aṅgitvānupapatteḥ oṁ ॥ 2.2.8॥
oṁ anyathānumitau ca jñaśaktiviyogāt oṁ ॥ 2.2.9॥
oṁ vipratiṣedhāccāsamañjasam oṁ ॥ 2.2.10॥
oṁ mahaddīrghavaddhā hrasvaparimaṇḍalābhyām oṁ ॥ 2.2.11॥
oṁ ubhayathāpi na karmātastadabhāvaḥ oṁ ॥ 2.2.12॥
oṁ samavāyābhyupagamācca sāmyādanavasthiteḥ oṁ ॥ 2.2.13॥
oṁ nityameva ca bhāvāt oṁ ॥ 2.2.14॥
oṁ rūpādimattvācca viparyayo darśanāt oṁ ॥ 2.2.15॥
oṁ ubhayathā ca doṣāt oṁ ॥ 2.2.16॥
oṁ aparigrahāccātyantamanapekṣā oṁ ॥ 2.2.17॥
oṁ samudāyobhayahetuke'pi tadaprāptiḥ oṁ ॥ 2.2.18॥
oṁ itaretarapratyayatvāditi cennautpattimātranimittatvāt oṁ ॥ 2.2.19॥
oṁ uttarotpāde ca pūrvanirodhāt oṁ ॥ 2.2.20॥
oṁ asati pratijñoparodho yaugapadyamanyathā oṁ ॥ 2.2.21॥
oṁ pratisaṅkhyāpratisaṅkhyānirodhāprāptiḥ avicchedāt oṁ ॥ 2.2.22॥
oṁ ubhayathā ca doṣāt oṁ ॥ 2.2.23॥
oṁ ākāśe cāviśeṣāt oṁ ॥ 2.2.24॥
oṁ anusmr̥teśca oṁ ॥ 2.2.25॥
oṁ nāsato'dr̥ṣṭatvāt oṁ ॥ 2.2.26॥
oṁ udāsīnānāmapi caivaṁ siddhiḥ oṁ ॥ 2.2.27॥
oṁ nābhāva upalabdheḥ oṁ ॥ 2.2.28॥
oṁ vaidharmyācca na svapnādivat oṁ ॥ 2.2.29॥
oṁ na bhāvo'nupalabdheḥ oṁ ॥ 2.2.30॥
oṁ kṣaṇikatvācca oṁ ॥ 2.2.31॥
oṁ sarvathānupapatteśca oṁ ॥ 2.2.32॥
oṁ naikasminnasambhavāt oṁ ॥ 2.2.33॥
oṁ evaṁ cātmākārtsnyam oṁ ॥ 2.2.34॥
oṁ na ca paryāyādapyavirodhaḥ vikārādibhyaḥ oṁ ॥ 2.2.35॥
oṁ antyāvasthiteścobhayanityatvādaviśeṣat oṁ ॥ 2.2.36॥
oṁ patyurasāmañjasyāt oṁ ॥ 2.2.37॥
oṁ saṁbandhānupapatteśca oṁ ॥ 2.2.38॥
oṁ adhiṣṭhānānupapatteśca oṁ ॥ 2.2.39॥
oṁ karaṇavaccenna bhogādibhyaḥ oṁ ॥ 2.2.40॥
oṁ antavattvamasarvajñatā vā oṁ ॥ 2.2.41॥
oṁ utpattyasambhavāt oṁ ॥ 2.2.42॥
oṁ na ca kartuḥ karaṇam oṁ ॥ 2.2.43॥
oṁ vijñānādibhāve vā tadapratiṣedhaḥ oṁ ॥ 2.2.44॥
oṁ vipratiṣedhācca oṁ ॥ 2.2.45॥

iti śrīmatkr̥ṣṇadvaipāyanakr̥tabrahmasūtreṣu

dvitīyādhyāyasya dvitīyaḥ pādaḥ samāptaḥ

oṁ na viyadaśruteḥ oṁ ॥ 2.3.1॥
oṁ asti tu oṁ ॥ 2.3.2॥
oṁ gauṇyasambhavāt oṁ ॥ 2.3.3॥
oṁ śabdācca oṁ ॥ 2.3.4॥
oṁ syāccaikasya brahmaśabdavat oṁ ॥ 2.3.5॥
oṁ pratijñāhāniravyatirekācchabdebhyaḥ oṁ ॥ 2.3.6॥
oṁ yāvadvikāraṁ tu vibhāgo lokavat oṁ ॥ 2.3.7॥
oṁ etena mātariśvā vyākhyātaḥ oṁ ॥ 2.3.8॥
oṁ asambhavastu sato'nupapatteḥ oṁ ॥ 2.3.9॥
oṁ tejo'tastathā hyāha oṁ ॥ 2.3.10॥
oṁ āpaḥ oṁ ॥ 2.3.11॥
oṁ pr̥thivyadhikārarūpaśabdāntarādibhyaḥ oṁ ॥ 2.3.12॥
oṁ tadabhidhyānādeva tu talliṅgāt saḥ oṁ ॥ 2.3.13॥
oṁ viparyayeṇa tu kramo'ta upapadyate ca oṁ ॥ 2.3.14॥
oṁ antarā vijñānamanasī krameṇa talliṅgāditi cennāviśeṣāt oṁ ॥ 2.3.15॥
oṁ carācaravyapāśrayastu syāt tadvyapadeśo bhāktaḥ tadbhāvabhāvitvāt oṁ ॥ 2.3.16॥
oṁ nātmā aśruternityatvācca tābhyaḥ oṁ ॥ 2.3.17॥
oṁ jño'ta eva oṁ ॥ 2.3.18॥
oṁ yukteśca oṁ ॥ 2.3.19॥
oṁ utkrāntigatyāgatīnām oṁ ॥ 2.3.20॥
oṁ svātmanā cottarayoḥ oṁ ॥ 2.3.21॥
oṁ nāṇuratat śruteriti cenna itarādhikārāt oṁ ॥ 2.3.22॥
oṁ svaśabdonmānābhyāṁ ca oṁ ॥ 2.3.23॥
oṁ avirodhaścandanavat oṁ ॥ 2.3.24॥
oṁ avasthitivaiśeṣyāditi cennābhyupagamāddhr̥ddhi hi oṁ ॥ 2.3.25॥
oṁ guṇādvālokavat oṁ ॥ 2.3.26॥
 oṁ vyatireko gandhavat tathā ca darśayati oṁ ॥ 2.3.27॥
oṁ pr̥thagupadeśāt oṁ ॥ 2.3.28॥
oṁ tadguṇasāratvāttu tadvyapadeśaḥ prājñavat oṁ ॥ 2.3.29॥
oṁ yāvadātmabhāvitvācca na doṣastaddarśanāt oṁ ॥ 2.3.30॥
oṁ puṁstvādivattvasya sato'bhivyaktiyogāt oṁ ॥ 2.3.31॥
oṁ nityopalabdhyanupalabdhiprasaṅgo'nyataraniyamo vā'nyathā oṁ ॥ 2.3.32॥
oṁ kartā śāstrārthavattvāt oṁ ॥ 2.3.33॥
oṁ vihāropadeśāt oṁ ॥ 2.3.34॥
oṁ upādānāt oṁ ॥ 2.3.35॥
oṁ vyapadeśācca kriyāyāṁ na cennirdeśaviparyayaḥ oṁ ॥ 2.3.36॥
oṁ upalabdhivadaniyamaḥ oṁ ॥ 2.3.37॥
oṁ śaktiviparyayāt oṁ ॥ 2.3.38॥
oṁ samādhyabhāvācha oṁ ॥ 2.3.39॥
oṁ yathā ca takṣobhayathā oṁ ॥ 2.3.40॥
oṁ parāttu tacchruteḥ oṁ ॥ 2.3.41॥
oṁ kr̥taprayatnopekṣastu vihitapratiṣiddhāvaiyarthyādibhyaḥ oṁ ॥ 2.3.42॥
oṁ aṁśo nānāvyapadeśādanyathā cāpi dāśakitavāditvamadhīyata eke oṁ ॥ 2.3.43॥
oṁ mantravarṇāt oṁ ॥ 2.3.44॥
oṁ api smaryate oṁ ॥ 2.3.45॥ pāṭhabheda api ca smaryate
oṁ prakāśādivannaivaṁ paraḥ oṁ ॥ 2.3.46॥
oṁ smaranti ca oṁ ॥ 2.3.47॥
oṁ anujñāparihārau dehasambandhājjyotirādivat oṁ ॥ 2.3.48॥
oṁ asantateścāvyatikaraḥ oṁ ॥ 2.3.49॥
oṁ ābhāsa eva ca oṁ ॥ 2.3.50॥
oṁ adr̥ṣṭāniyamāt oṁ ॥ 2.3.51॥
oṁ abhisandhyādiṣvapi caivam oṁ ॥ 2.3.52॥
oṁ pradeśāditi cennāntarbhāvāt oṁ ॥ 2.3.53॥

iti śrīmatkr̥ṣṇadvaipāyanakr̥tabrahmasūtreṣu

dvitīyādhyāyasya tr̥tīyaḥ pādaḥ samāptaḥ
oṁ tathā prāṇāḥ oṁ ॥ 2.4.1॥
oṁ gauṇyasambhavāt oṁ ॥ 2.4.2॥
oṁ pratijñānuparodhācca oṁ ॥ 2.4.3॥ pāṭhabheda sUtra absent
oṁ tatprākśruteśca oṁ ॥ 2.4.4॥
oṁ tatpūrvakatvādvācaḥ oṁ ॥ 2.4.5॥
oṁ sapta gaterviśeṣitatvācca oṁ ॥ 2.4.6॥
oṁ hastādayastu sthite'to naivam oṁ ॥ 2.4.7॥
oṁ aṇavaśca oṁ ॥ 2.4.8॥
oṁ śreṣṭhaśca oṁ ॥ 2.4.9॥
oṁ na vāyukriye pr̥thagupadeśāt oṁ ॥ 2.4.10॥
oṁ cakṣurādivattu tatsahaśiṣṭyādibhyaḥ oṁ ॥ 2.4.11॥
oṁ akaraṇatvācca na doṣastathā hi darśayati oṁ ॥ 2.4.12॥
oṁ pañcavr̥ttirmanovadvyapadiśyate oṁ ॥ 2.4.13॥
oṁ aṇuśca oṁ ॥ 2.4.14॥
oṁ jyotirādyadhiṣṭhānaṁ tu tadāmananāt oṁ ॥ 2.4.15॥
oṁ prāṇavatā śabdāt oṁ ॥ 2.4.16॥
oṁ tasya ca nitayatvāt oṁ ॥ 2.4.17॥
oṁ ta indriyāṇi tadvyapadeśādanyatra śreṣṭhāt oṁ ॥ 2.4.18॥
oṁ bhedaśruteḥ oṁ ॥ 2.4.19॥
oṁ vailakṣaṇyācca oṁ ॥ 2.4.20॥
oṁ saṁjñāmūrtiklr̥ptistu trivr̥tkurvata upadeśāt oṁ ॥ 2.4.21॥
oṁ māṁsādi bhaumaṁ yathāśabdamitarayośca oṁ ॥ 2.4.22॥
oṁ vaiśeṣyāttu tadvādastadvādaḥ oṁ ॥ 2.4.23॥

iti śrīmatkr̥ṣṇadvaipāyanakr̥tabrahmasūtreṣu
dvitīyādhyāyasya caturthaḥ pādaḥ samāptaḥ

॥ iti dvitīyo'dhyāyaḥ॥
॥ atha tr̥tīyo'dhyāyaḥ॥

3. Kapitel Sanskrit Text Brahma Sutra

oṁ tadantarapratipattau raṁhati sampariṣvaktaḥ praśnanirūpaṇābhyām oṁ ॥ 3.1.1॥
oṁ tryātmakatvāttu bhūyastvāt oṁ ॥ 3.1.2॥
oṁ prāṇagateśca oṁ ॥ 3.1.3॥
oṁ agnyādigatiśruteriti cenna bhāktatvāt oṁ ॥ 3.1.4॥
oṁ prathame'śravaṇāditi cenna tā eva hyupapatteḥ oṁ ॥ 3.1.5॥
oṁ aśrutatvāditi cenneṣṭādikāriṇāṁ pratīteḥ oṁ ॥ 3.1.6॥
oṁ bhāktaṁ vā'nātmavittvāt tathā hi darśayati oṁ ॥ 3.1.7॥
oṁ kr̥tātyaye'nuśayavān dr̥ṣṭasmr̥tibhyām oṁ ॥ 3.1.8॥
pāṭhabheda 3.1.8 and 9 combined
oṁ yathetamanevaṁ ca oṁ ॥ 3.1.9॥
oṁ caraṇāditi cennopalakṣaṇārtheti kārṣṇājaniḥ oṁ ॥ 3.1.10॥
oṁ ānarthakyamiti cenna tadapekṣatvāt oṁ ॥ 3.1.11॥
oṁ sukr̥taduṣkr̥te eveti tu bādariḥ oṁ ॥ 3.1.12॥
oṁ aniṣṭādikāriṇāmapi ca śrutam oṁ ॥ 3.1.13॥
oṁ saṁyamane tvanubhūyetareṣāmārohāvarohau
tadgatidarśanāt oṁ ॥ 3.1.14॥
oṁ smaranti ca oṁ ॥ 3.1.15॥
oṁ api sapta oṁ ॥ 3.1.16॥
oṁ tatrāpi ca tadvyāpārādavirodhaḥ oṁ ॥ 3.1.17॥
oṁ vidyākarmaṇoriti tu prakr̥tatvāt oṁ ॥ 3.1.18॥
oṁ na tr̥tīye tathopalabdheḥ oṁ ॥ 3.1.19॥
oṁ smaryate'pi ca loke oṁ ॥ 3.1.20॥
oṁ darśanācca oṁ ॥ 3.1.21॥
oṁ tr̥tīye śabdāvarodhaḥ saṁśokajasya oṁ ॥ 3.1.22॥
oṁ smaraṇācca oṁ ॥ 3.1.23॥
oṁ tatsvābhāvyāpattirupapatteḥ oṁ ॥ 3.1.24॥
oṁ nāticireṇa viśeṣāt oṁ ॥ 3.1.25॥
oṁ anyādhiṣṭhite pūrvavadabhilāpāt oṁ ॥ 3.1.26॥
oṁ aśuddhamiti cenna śabdāt oṁ ॥ 3.1.27॥
oṁ retaḥ sigyogo'tha oṁ ॥ 3.1.28॥
oṁ yoneḥ śarīram oṁ ॥ 3.1.29॥

iti śrīmatkr̥ṣṇadvaipāyanakr̥tabrahmasūtreṣu

tr̥tīyādhyāyasya prathamaḥ pādaḥ samāptaḥ

oṁ sandhye sr̥ṣṭirāha hi oṁ ॥ 3.2.1॥
oṁ nirmātāraṁ caike putrādayaśca oṁ ॥ 3.2.2॥
oṁ māyāmātraṁ tu kārtsnyenānabhivyaktasvarūpatvāt oṁ ॥ 3.2.3॥
oṁ sūcakaśca hi śruteḥ ācakṣate ca tadvidaḥ oṁ ॥ 3.2.4॥
oṁ parābhidhyānāttu tirohitaṁ tato hyasya bandhaviparyayau oṁ ॥ 3.2.5॥
oṁ dehayogādvāso'pi oṁ ॥ 3.2.6॥
oṁ tadabhāvo nāḍīṣu tacchruteḥ ātmani ca oṁ ॥ 3.2.7॥
oṁ ataḥ prabodho'smāt oṁ ॥ 3.2.8॥
oṁ sa eva tu karmānusmr̥tiśabdavidhibhyaḥ oṁ ॥ 3.2.9॥
oṁ mugdhe'rthasampattirpariśeṣāt oṁ ॥ 3.2.10॥
oṁ na sthānato'pi parasyobhayaliṅgaṁ sarvatra hi oṁ ॥ 3.2.11॥
oṁ na bhedāditi cenna pratyekamatadvacanāt oṁ ॥ 3.2.12॥
oṁ api caivameke oṁ ॥ 3.2.13॥
oṁ arūpavadeva hi tatpradhānatvāt oṁ ॥ 3.2.14॥
oṁ prakāśavaccāvaiyarthyam oṁ ॥ 3.2.15॥
oṁ āha ca tanmātram oṁ ॥ 3.2.16॥
oṁ darśayati cātho'pi smaryate oṁ ॥ 3.2.17॥
oṁ ata eva copamā sūryakādivat oṁ ॥ 3.2.18॥
oṁ ambuvadagrahaṇāttu na tathātvam oṁ ॥ 3.2.19॥
oṁ vr̥ddhihrāsabhāktvamantarbhāvāt
ubhayasāmañjasyādevam oṁ ॥ 3.2.20॥
oṁ darśanācca oṁ ॥ 3.2.21॥
oṁ prakr̥taitāvattvaṁ hi pratiṣedhati tato bravīti
ca bhūyaḥ oṁ ॥ 3.2.22॥
oṁ tadavyaktamāha hi oṁ ॥ 3.2.23॥
oṁ api saṁrādhane pratyakṣānumānābhyām oṁ ॥ 3.2.24॥
oṁ prakāśavaccāvaiśeṣyaṁ oṁ ॥ 3.2.25॥
pāṭhabheda 3.2.25 and 26 combined
oṁ prakāśaśca karmaṇyabhyāsāt oṁ ॥ 3.2.26॥
oṁ ato'nantena tathā hi liṅgam oṁ ॥ 3.2.27॥
oṁ ubhayavyapadeśāttu ahikuṇḍalavat oṁ ॥ 3.2.28॥
oṁ prakāśāśrayavadvā tejastvāt oṁ ॥ 3.2.29॥
oṁ pūrvavadvā oṁ ॥ 3.2.30॥
oṁ pratiṣedhācca oṁ ॥ 3.2.31॥
oṁ paramatassetūnmānasaṁbandhabhedavyapadeśebhyaḥ oṁ ॥ 3.2.32॥
oṁ darśanāt oṁ ॥ 3.2.33॥
oṁ buddhyarthaḥ pādavat oṁ ॥ 3.2.34॥
oṁ sthānaviśeṣātprakāśādivat oṁ ॥ 3.2.35॥
oṁ upapatteśca oṁ ॥ 3.2.36॥
oṁ tathā'nyapratiṣedhāt oṁ ॥ 3.2.37॥
oṁ anena sarvagatatvamāyāmayaśabdādibhyaḥ oṁ ॥ 3.2.38॥
oṁ phalamata upapatteḥ oṁ ॥ 3.2.39॥
oṁ śrutatvācca oṁ ॥ 3.2.40॥
oṁ dharmaṁ jaiminiḥ ata eva oṁ ॥ 3.2.41॥
oṁ pūrvaṁ tu bādarāyaṇo hetuvyapadeśāt oṁ ॥ 3.2.42॥

iti śrīmatkr̥ṣṇadvaipāyanakr̥tabrahmasūtreṣu
tr̥tīyādhyāyasya dvitīyaḥ pādaḥ samāptaḥ

oṁ sarvavedāntapratyayaṁ codanādyaviśeṣāt oṁ ॥ 3.3.1॥
oṁ bhedānneti cedekasyāmapi oṁ ॥ 3.3.2॥
oṁ svādhyāyasya tathātvena hi samācāre'dhikārācca oṁ ॥ 3.3.3॥
pāṭhabheda + samācāre'dhikārācca savavacca tanniyamaḥ
oṁ salilavacca tanniyamaḥ oṁ ॥ 3.3.4॥
oṁ darśayati ca oṁ ॥ 3.3.5॥
oṁ upasaṁhāro'rthābhedādvidhiśeṣavatsamāne ca oṁ ॥ 3.3.6॥
oṁ anyathātvaṁ ca śabdāditi cennāviśeṣāt oṁ ॥ 3.3.7॥
oṁ na vā prakaraṇabhedātparovarīyastvādivat oṁ ॥ 3.3.8॥
oṁ saṁjñātaścettaduktamasti tu tadapi oṁ ॥ 3.3.9॥
oṁ prāpteśca samañjasam oṁ ॥ 3.3.10॥
oṁ sarvābhedādanyatreme oṁ ॥ 3.3.11॥
oṁ ānandādayaḥ pradhānasya oṁ ॥ 3.3.12॥
oṁ priyaśirastvādyaprāptirupacayāpacayau hi bhede oṁ ॥ 3.3.13॥
oṁ itare tvarthasāmānyāt oṁ ॥ 3.3.14॥
oṁ ādhyānāya prayojanābhāvāt oṁ ॥ 3.3.15॥
oṁ ātmaśabdācca oṁ ॥ 3.3.16॥
oṁ ātmagr̥hītiritaravaduttarāt oṁ ॥ 3.3.17॥
oṁ anvayāditi cetsyādavadhāraṇāt oṁ ॥ 3.3.18॥
oṁ kāryākhyānādapūrvam oṁ ॥ 3.3.19॥
oṁ samāna evañcābhedāt oṁ ॥ 3.3.20॥
oṁ saṁbandhādevamanyatrāpi oṁ ॥ 3.3.21॥
oṁ na vā viśeṣāt oṁ ॥ 3.3.22॥
oṁ darśayati ca oṁ ॥ 3.3.23॥
oṁ sambhr̥tidyuvyāptyapi cātaḥ oṁ ॥ 3.3.24॥
oṁ puruṣavidyāyāmiva cetareṣāmanāmnānāt oṁ ॥ 3.3.25॥
oṁ vedhādyarthabhedāt oṁ ॥ 3.3.26॥
oṁ hānau tūpāyanaśabdaśeṣāt kuśācchandasstutyupagānavat taduktam oṁ ॥ 3.3.27॥
oṁ sāmparāye tartavyābhāvāt tathā hyanye oṁ ॥ 3.3.28॥
oṁ chandata ubhayāvirodhāt oṁ ॥ 3.3.29॥
oṁ gaterarthavattvamubhayathā'nyathā hi virodhaḥ oṁ ॥ 3.3.30॥
oṁ upapannastallakṣaṇārthopalabdheḥ lokavat oṁ ॥ 3.3.31॥
oṁ aniyamaḥ sarveṣāmavirodhaśśabdānumānābhyām oṁ ॥ 3.3.32॥
oṁ yāvadadhikāramavasthitirādhikārikāṇām oṁ ॥ 3.3.33॥
oṁ akṣaradhiyāṁ tvavirodhaḥ sāmānyatadbhāvābhyāmaupasadavattaduktam oṁ ॥ 3.3.34॥
oṁ iyadāmananāt oṁ ॥ 3.3.35॥
oṁ antarā bhūtagrāmavaditi cet taduktam oṁ ॥ 3.3.36॥
oṁ anyathā bhedānupapattiriticennopadeśavat oṁ ॥ 3.3.37॥
oṁ vyatihāro viśiṁṣanti hītaravrat oṁ ॥ 3.3.38॥
oṁ saiva hi satyādayaḥ oṁ ॥ 3.3.39॥
oṁ kāmāditaratra tatra ca āyatanādibhyaḥ oṁ ॥ 3.3.40॥
oṁ ādārādalopaḥ oṁ ॥ 3.3.41॥
oṁ upasthitestadvacanāt oṁ ॥ 3.3.42॥
oṁ tannirdhāraṇārthaniyamastaddr̥ṣṭerpr̥thagdhyapratibandhaḥ phalam oṁ ॥ 3.3.43॥
oṁ pradānavadeva hi taduktam oṁ ॥ 3.3.44॥
oṁ liṅgabhūyastvāttaddhi balīyastadapi oṁ ॥ 3.3.45॥
oṁ pūrvavikalpaḥ prakaraṇātsyātkriyāmānasavat oṁ ॥ 3.3.46॥
oṁ atideśācca oṁ ॥ 3.3.47॥
oṁ vidyaiva tu nirdhāraṇāt oṁ ॥ 3.3.48॥
oṁ darśanācca oṁ ॥ 3.3.49॥
oṁ śrutyādibalīyastvācca na bādhaḥ oṁ ॥ 3.3.50॥
oṁ anubandhādibhyaḥ oṁ ॥ 3.3.51॥
oṁ prajñāntarapr̥thaktvavaddr̥ṣṭiśca taduktam oṁ ॥ 3.3.52॥
oṁ na sāmānyādapyupalabdhermr̥tyuvannahi lokāpattiḥ oṁ ॥ 3.3.53॥
oṁ pareṇa ca śabdasya tādvidhyaṁ bhūyastvāttvanubandhaḥ oṁ ॥ 3.3.54॥
oṁ eka ātmanaḥ śarīre bhāvāt oṁ ॥ 3.3.55॥
oṁ vyatirekastadbhāvabhāvitvānna tūpalabdhivat oṁ ॥ 3.3.56॥
oṁ aṅgāvabaddhāstu na śākhāsu hi prativedam oṁ ॥ 3.3.57॥
oṁ mantrādivadvā'virodhaḥ oṁ ॥ 3.3.58॥
oṁ bhūmnaḥ kratuvajjyāyastvaṁ tathā ca darśayati oṁ ॥ 3.3.59॥
oṁ nānāśabdādibhedāt oṁ ॥ 3.3.60॥
oṁ vikalpo viśiṣṭaphalatvāt oṁ ॥ 3.3.61॥
oṁ kāmyāstu yathākāmaṁ samuccīyeranna vā pūrvahetvabhāvāt oṁ ॥ 3.3.62॥
oṁ aṅgeṣu yathāśrayabhāvaḥ oṁ ॥ 3.3.63॥
oṁ śiṣṭeśca oṁ ॥ 3.3.64॥
oṁ samāhārāt oṁ ॥ 3.3.65॥
oṁ guṇasādhāraṇyaśruteśca oṁ ॥ 3.3.66॥
oṁ na vā tatsahabhāvaśruteḥ oṁ ॥ 3.3.67॥
oṁ darśanācca oṁ ॥ 3.3.68॥

iti śrīmatkr̥ṣṇadvaipāyanakr̥tabrahmasūtreṣu
tr̥tīyādhyāyasya tr̥tīyaḥ pādaḥ samāptaḥ

oṁ puruṣārtho'taḥ śabdāditi bādarāyaṇaḥ oṁ ॥ 3.4.1॥
oṁ śeṣatvātpuruṣārthavādo yathā'nyeṣviti jaiminiḥ oṁ ॥ 3.4.2॥
oṁ ācāradarśanāt oṁ ॥ 3.4.3॥
oṁ tacchruteḥ oṁ ॥ 3.4.4॥
oṁ samanvārambhaṇāt oṁ ॥ 3.4.5॥
oṁ tadvato vidhānāt oṁ ॥ 3.4.6॥
oṁ niyamācca oṁ ॥ 3.4.7॥
oṁ adhikopadeśāttu bādarāyaṇasyaivaṁ taddarśanāt oṁ ॥ 3.4.8॥
oṁ tulyaṁ tu darśanam oṁ ॥ 3.4.9॥
oṁ asārvatrikī oṁ ॥ 3.4.10॥
oṁ vibhāgaḥ śatavat oṁ ॥ 3.4.11॥
oṁ adhyayanamātravataḥ oṁ ॥ 3.4.12॥
oṁ nāviśeṣāt oṁ ॥ 3.4.13॥
oṁ stutaye'numatirvā oṁ ॥ 3.4.14॥
oṁ kāmakāreṇa caike oṁ ॥ 3.4.15॥
oṁ upamardaṁ ca oṁ ॥ 3.4.16॥
oṁ ūrdhvaretassu ca śabde hi oṁ ॥ 3.4.17॥
oṁ parāmarśaṁ jaiminiracodanā cāpavaditi hi oṁ ॥ 3.4.18॥
oṁ anuṣṭheyaṁ bādarāyaṇaḥ sāmyaśruteḥ oṁ ॥ 3.4.19॥
oṁ vidhirvā dhāraṇavat oṁ ॥ 3.4.20॥
oṁ stutimātramupādānāditi cennāpūrvatvāt oṁ ॥ 3.4.21॥
oṁ bhāvaśabdācca oṁ ॥ 3.4.22॥
oṁ pāriplavārthā iti cenna viśeṣitatvāt oṁ ॥ 3.4.23॥
oṁ tathā caikavākyopabandhāt oṁ ॥ 3.4.24॥
oṁ ata eva cāgnīndhanādyanapekṣā oṁ ॥ 3.4.25॥
oṁ sarvāpekṣā ca yajñādiśruteḥ aśvavat oṁ ॥ 3.4.26॥
oṁ śamadamādyupetaḥ syāttathā'pi tu tadvidhestadaṅgatayā teṣāmavaśyānuṣṭheyatvāt oṁ ॥ 3.4.27॥
oṁ sarvānnānumatiśca prāṇātyaye taddarśanāt oṁ ॥ 3.4.28॥
oṁ abādhācca oṁ ॥ 3.4.29॥
oṁ api smaryate oṁ ॥ 3.4.30॥
oṁ śabdaścāto'kāmacāre oṁ ॥ 3.4.31॥
oṁ vihitatvāccāśramakarmāpi oṁ ॥ 3.4.32॥
oṁ sahakāritvena ca oṁ ॥ 3.4.33॥
oṁ sarvathāpi tu ta evobhayaliṅgāt oṁ ॥ 3.4.34॥
oṁ anabhibhavaṁ ca darśayati oṁ ॥ 3.4.35॥
oṁ antarā cāpi tu taddr̥ṣṭeḥ oṁ ॥ 3.4.36॥
oṁ api smaryate oṁ ॥ 3.4.37॥
oṁ viśeṣaṇānugrahaṁ ca oṁ ॥ 3.4.38॥
oṁ atastvitarajjyāyo liṅgācca oṁ ॥ 3.4.39॥
oṁ tadbhūtasya tu tadbhāvo jaiminerapi niyamātadrūpā'bhāvebhyaḥ oṁ ॥ 3.4.40॥
oṁ na cādhikārikamapi patanānumānāttadayogāt oṁ ॥ 3.4.41॥
oṁ upapūrvamapītyeke bhāvaśamanavattaduktam oṁ ॥ 3.4.42॥
oṁ bahistūbhayathāpi smr̥terācārācca oṁ ॥ 3.4.43॥
oṁ svāminaḥ śruterityātreyaḥ oṁ ॥ 3.4.44॥
oṁ ārtvijyamityauḍulomiḥ tasmai hi parikriyate oṁ ॥ 3.4.45॥
oṁ sahakāryantaravidhiḥ pakṣeṇa tr̥tīyaṁ tadvato vidyādivat oṁ ॥ 3.4.46॥
pāṭhabheda śruteśca added to 3.4.46
oṁ kr̥tsnabhāvāttu gr̥hiṇopasaṁhāraḥ oṁ ॥ 3.4.47॥
oṁ maunavaditareṣāmapyupadeśāt oṁ ॥ 3.4.48॥
oṁ anāviṣkurvannanvayāt oṁ ॥ 3.4.49॥
oṁ aihikamaprastutapratibandhe taddarśanāt oṁ ॥ 3.4.50॥
oṁ evaṁ muktiphalāniyamastadavasthāvadhr̥testadavasthāvadhr̥teḥ oṁ ॥ 3.4.51॥

iti śrīmatkr̥ṣṇadvaipāyanakr̥tabrahmasūtreṣu
tr̥tīyādhyāyasya caturthaḥ pādaḥ samāptaḥ

iti tr̥tīyo'dhyāyaḥ॥

4. Kapitel Sanskrit Text Brahma Sutra

॥ atha caturtho'dhyāyaḥ॥

oṁ āvr̥ttiḥ asakr̥dupadeśāt oṁ ॥ 4.1.1॥
oṁ liṅgācca oṁ ॥ 4.1.2॥
oṁ ātmeti tūpagacchanti grāhayanti ca oṁ ॥ 4.1.3॥
oṁ na pratīke na hi saḥ oṁ ॥ 4.1.4॥
oṁ brahmadr̥ṣṭirutkarṣāt oṁ ॥ 4.1.5॥
oṁ ādityādimatayaścāṅga upapatteḥ oṁ ॥ 4.1.6॥
oṁ āsīnassambhavāt oṁ ॥ 4.1.7॥
oṁ dhyānācca oṁ ॥ 4.1.8॥
oṁ acalatvaṁ cāpekṣya oṁ ॥ 4.1.9॥
oṁ smaranti ca oṁ ॥ 4.1.10॥
oṁ yatraikāgratā tatrāviśeṣāt oṁ ॥ 4.1.11॥
oṁ ā prāyaṇāttatrāpi hi dr̥ṣṭam oṁ ॥ 4.1.12॥
oṁ tadadhigama uttarapūrvāghayoraśleṣavināśau tadvyapadeśāt oṁ ॥ 4.1.13॥
oṁ itarasyāpyevamasaṁśleṣaḥ pāte tu oṁ ॥ 4.1.14॥
oṁ anārabdhakārye eva tu pūrve tadavadheḥ oṁ ॥ 4.1.15॥
oṁ agnihotrādi tu tatkāryāyaiva taddarśanāt oṁ ॥ 4.1.16॥
oṁ ato'nyadapītyekeṣāmubhayoḥ oṁ ॥ 4.1.17॥
oṁ yadeva vidyayeti hi oṁ ॥ 4.1.18॥
oṁ bhāgena tvitare kṣapayitvā sampatsyate oṁ ॥ 4.1.19॥

iti śrīmatkr̥ṣṇadvaipāyanakr̥tabrahmasūtreṣu
caturthādhyāyasya prathamaḥ pādaḥ samāptaḥ

oṁ vāṅgmanasi darśanācchabdācca oṁ ॥ 4.2.1॥
oṁ ata eva ca sarvāṇyanu oṁ ॥ 4.2.2॥
oṁ tanmanaḥ prāṇa uttarāt oṁ ॥ 4.2.3॥
oṁ so'dhyakṣe tadupagamādibhyaḥ oṁ ॥ 4.2.4॥
oṁ bhūteṣu tacchruteḥ oṁ ॥ 4.2.5॥
oṁ naikasmin darśayato hi oṁ ॥ 4.2.6॥
oṁ samānā cāsr̥tyupakramādamr̥tatvaṁ cānupoṣya oṁ ॥ 4.2.7॥
oṁ tadapīteḥ saṁsāravyapadeśāt oṁ ॥ 4.2.8॥
oṁ sūkṣmaṁ pramāṇataśca tathopalabdheḥ oṁ ॥ 4.2.9॥
oṁ nopamardenātaḥ oṁ ॥ 4.2.10॥
oṁ asyaiva copapatterūṣmā oṁ ॥ 4.2.11॥
oṁ pratiṣedhāditi cenna śārīrāt oṁ ॥ 4.2.12॥
oṁ spaṣṭo hyekeṣām oṁ ॥ 4.2.13॥
oṁ smaryate ca oṁ ॥ 4.2.14॥
oṁ tāni pare tathā hyāha oṁ ॥ 4.2.15॥
oṁ avibhāgo vacanāt oṁ ॥ 4.2.16॥
oṁ tadoko'grajvalanaṁ tatprakāśitadvāro vidyāsāmarthyāttaccheṣagatyanusmr̥tiyogācca hārdānugr̥hītāḥ śatādhikayā oṁ ॥ 4.2.17॥
oṁ raśmyanusārī oṁ ॥ 4.2.18॥
oṁ niśi neti cenna saṁbhandhāt oṁ ॥ 4.2.19॥
pāṭhabheda 4.2.19 and 20 combined
oṁ yāvaddehabhāvitvāddarśayati ca oṁ ॥ 4.2.20॥
oṁ ataścāyane'pi dakṣiṇe oṁ ॥ 4.2.21॥
oṁ yoginaḥ prati smaryate smārte caite oṁ ॥ 4.2.22॥

iti śrīmatkr̥ṣṇadvaipāyanakr̥tabrahmasūtreṣu
caturthādhyāyasya dvitīyaḥ pādaḥ samāptaḥ

oṁ arcirādinā tatprathiteḥ oṁ ॥ 4.3.1॥
oṁ vāyuśabdādaviśeṣaviśeṣābhyām oṁ ॥ 4.3.2॥
oṁ taṭito'dhi varuṇaḥ saṁbandhāt oṁ ॥ 4.3.3॥
oṁ ātivāhikastalliṅgāt oṁ ॥ 4.3.4॥
oṁ ubhayavyāmohāttatsiddheḥ oṁ ॥ 4.3.5॥
oṁ vaidyutenaiva tatastacchruteḥ oṁ ॥ 4.3.6॥
oṁ kāryaṁ bādarirasya gatyupapatteḥ oṁ ॥ 4.3.7॥
oṁ viśeṣitatvācca oṁ ॥ 4.3.8॥
oṁ sāmīpyāttu tadvyapadeśaḥ oṁ ॥ 4.3.9॥
oṁ kāryātyaye tadadhyakṣeṇa sahātaḥ paramabhidhānāt oṁ ॥ 4.3.10॥
oṁ smr̥teśca oṁ ॥ 4.3.11॥
oṁ paraṁ jaiminirmukhyatvāt oṁ ॥ 4.3.12॥
oṁ darśanācca oṁ ॥ 4.3.13॥
oṁ na ca kārye pratipattyabhisandhiḥ oṁ ॥ 4.3.14॥
oṁ apratīkālambanānnayatīti bādarāyaṇarubhayathā ca doṣāt tatkratuśca oṁ ॥ 4.3.15॥
oṁ viśeṣaṁ ca darśayati oṁ ॥ 4.3.16॥

iti śrīmatkr̥ṣṇadvaipāyanakr̥tabrahmasūtreṣu
caturthādhyāyasya tr̥tīyaḥ pādaḥ samāptaḥ

oṁ sampadyāvihāya svenaśabdāt oṁ ॥ 4.4.1॥
oṁ muktaḥ pratijñānāt oṁ ॥ 4.4.2॥
oṁ ātmā prakaraṇāt oṁ ॥ 4.4.3॥
oṁ avibhāgena dr̥ṣṭatvāt oṁ ॥ 4.4.4॥
oṁ brāhmeṇa jaiminirupanyāsādibhyaḥ oṁ ॥ 4.4.5॥
oṁ citimātreṇa tadātmakatvādityauḍulomiḥ oṁ ॥ 4.4.6॥
oṁ evamapyupanyāsātpūrvabhāvādavirodhaṁ bādarāyaṇaḥ oṁ ॥ 4.4.7॥
oṁ saṅkalpādeva ca tacchruteḥ oṁ ॥ 4.4.8॥
oṁ ata eva cānanyādhipatiḥ oṁ ॥ 4.4.9॥
oṁ abhāvaṁ bādarirāha hyevam oṁ ॥ 4.4.10॥
oṁ bhāvaṁ jaiminirvikalpāmnānāt oṁ ॥ 4.4.11॥
oṁ dvādaśāhavadubhayavidhaṁ bādarāyaṇo'taḥ oṁ ॥ 4.4.12॥
oṁ tanvabhāve sandhyavadupapatteḥ oṁ ॥ 4.4.13॥
oṁ bhāve jāgradvat oṁ ॥ 4.4.14॥
oṁ pradīpavadāveśaḥ tathā hi darśayati oṁ ॥ 4.4.15॥
oṁ svāpyayasampattyoranyatarāpekṣamāviṣkr̥taṁ hi oṁ ॥ 4.4.16॥
oṁ jagadvyāpāravarjam oṁ ॥ 4.4.17॥
pāṭhabheda 4.4.17 and 18 combined
oṁ prakaraṇādasannihitatvācca oṁ ॥ 4.4.18॥
oṁ pratyakṣopadeśāditi cennādhikārikamaṇḍalasthokteḥ oṁ ॥ 4.4.19॥
oṁ vikārāvarti ca tathā hi darśayati oṁ ॥ 4.4.20॥
oṁ sthitimāha darśayataścaivaṁ pratyakṣānumāne oṁ ॥ 4.4.21॥
oṁ bhogamātrasāmyaliṅgācca oṁ ॥ 4.4.22॥
oṁ anāvr̥ttiḥ śabdādanāvr̥ttiḥ śabdāt oṁ ॥ 4.4.23॥

iti śrīmatkr̥ṣṇadvaipāyanakr̥tabrahmasūtreṣu
caturthādhyāyasya caturthaḥ pādaḥ samāptaḥ

॥ iti caturtho'dhyāyaḥ॥
bhāratīramaṇamukhyaprāṇāntargata śrīkr̥ṣṇārpaṇamastu

Brahma Sutra Sanskrit Text Devanagari

ब्रह्मसूत्राणि
ॐ
॥ श्री गुरुभ्यो नमः हरिः ॐ॥
॥ श्री बादरायणाभिधेयश्रीवेदव्यासमहर्षिप्रणीतानि श्री ब्रह्मसूत्राणि॥

॥ अथ प्रथमोऽध्यायः॥
ॐ अथातो ब्रह्मजिज्ञासा ॐ ॥ १.१.१॥
ॐ जन्माद्यस्य यतः ॐ ॥ १.१.२॥
ॐ शास्त्रयोनित्वात् ॐ ॥ १.१.३॥
ॐ तत्तुसमन्वयात् ॐ ॥ १.१.४॥
ॐ ईक्षतेर्नाशब्दम् ॐ ॥ १.१.५॥
ॐ गौणश्चेन्नात्मशब्दात् ॐ ॥ १.१.६॥
ॐ तन्निष्ठस्य मोक्षोपदेशात् ॐ ॥ १.१.७॥
ॐ हेयत्वावचनाच्च ॐ ॥ १.१.८॥
ॐ स्वाप्ययात् ॐ ॥ १.१.९॥
ॐ गतिसामान्यात् ॐ ॥ १.१.१०॥
ॐ श्रुतत्वाच्च ॐ ॥ १.१.११॥
ॐ आनन्दमयोऽभ्यासात् ॐ ॥ १.१.१२॥
ॐ विकारशब्दान्नेतिचेन्न प्राचुर्यात् ॐ ॥ १.१.१३॥
ॐ तद्धेतुव्यपदेशाच्च ॐ ॥ १.१.१४॥
ॐ मान्त्रवर्णिकमेव च गीयते ॐ ॥ १.१.१५॥
ॐ नेतरोऽनुपपत्तेः ॐ ॥ १.१.१६॥
ॐ भेदव्यपदेशाच्च ॐ ॥ १.१.१७॥
ॐ कामाच्च नानुमानापेक्षा ॐ ॥ १.१.१८॥
ॐ अस्मिन्नस्य च तद्योगं शास्ति ॐ ॥ १.१.१९॥
ॐ अन्तस्तद्धर्मोपदेशात् ॐ ॥ १.१.२०॥
ॐ भेदव्यपदेशाच्चान्यः ॐ ॥ १.१.२१॥
ॐ आकाशस्तल्लिङ्गात् ॐ ॥ १.१.२२॥
ॐ अत एव प्राणः ॐ ॥ १.१.२३॥
ॐ ज्योतिश्चरणाभिधानात् ॐ ॥ १.१.२४॥
ॐ छन्दोऽभिधानान्नेतिचेन्न तथाचेतोऽर्पणनिगदात्तथा हि दर्शनम् ॐ ॥ १.१.२५॥
ॐ भूतादिपादव्यपदेशोपपत्तेश्चैवम् ॐ ॥ १.१.२६॥
ॐ उपदेशभेदान्नेति चेन्नोभयस्मिन्नप्यविरोधात् ॐ ॥ १.१.२७॥
ॐ प्राणस्तथानुगमात् ॐ ॥ १.१.२८॥
ॐ नवक्तुरात्मोपदेशादिति चेदध्यात्मसंबन्धभूमा ह्यस्मिन् ॐ ॥ १.१.२९॥
ॐ शास्त्रदृष्ट्या तूपदेशो वामदेववत् ॐ ॥ १.१.३०॥
ॐ जीवमुख्यप्राणलिङ्गान्नेति चेन्नोपासत्रैविद्यादाश्रितत्वादिह तद्योगात् ॐ ॥ १.१.३१॥


इति श्रीमत्कृष्णद्वैपायनकृतब्रह्मसूत्रेषु

प्रथमाध्यायस्य प्रथमः पादः समाप्तः
ॐ सर्वत्र प्रसिद्धोपदेशात् ॐ ॥ १.२.१॥
ॐ विवक्षितगुणोपपत्तेश्च ॐ ॥ १.२.२॥
ॐ अनुपपत्तेस्तु न शारीरः ॐ ॥ १.२.३॥
ॐ कर्मकर्तृव्यपदेशाच्च ॐ ॥ १.२.४॥
ॐ शब्दविशेषात् ॐ ॥ १.२.५॥
ॐ स्मृतेश्च ॐ ॥ १.२.६॥
ॐ अर्भकौकस्त्वात् तद्व्यपदेशाच्च नेति चेन्न निचाय्यत्वादेवं व्योमवच्च ॐ ॥ १.२.७॥
ॐ संभोगप्राप्तिरिति चेन्न वैशेष्यात् ॐ ॥ १.२.८॥
ॐ अत्ता चराचरग्रहणात् ॐ ॥ १.२.९॥
ॐ प्रकरणाच्च ॐ ॥ १.२.१०॥
ॐ गुहां प्रविष्टावात्मानौ हि तद्दर्शनात् ॐ ॥ १.२.११॥
ॐ विशेषणाच्च ॐ ॥ १.२.१२॥
ॐ अन्तर उपपत्तेः ॐ ॥ १.२.१३॥
ॐ स्थानादिव्यपदेशाच्च ॐ ॥ १.२.१४॥
ॐ सुखविशिष्टाभिधानादेव च ॐ ॥ १.२.१५॥
ॐ श्रुतोपनिषत्कगत्यभिधानाच्च ॐ ॥ १.२.१६॥
ॐ अनवस्थितेरसंभवाच्च नेतरः ॐ ॥ १.२.१७॥
ॐ अन्तर्याम्यधिदैवादिषु तद्धर्मव्यपदेशात् ॐ ॥ १.२.१८॥
ॐ न च स्मार्तं अतद्धर्माभिपालात् ॐ ॥ १.२.१९॥
ॐ शरीरश्चोभयेऽपि हि भेदेनैनमधीयते ॐ ॥ १.२.२०॥
ॐ अदृश्यत्वादिगुणको धर्मोक्तेः ॐ ॥ १.२.२१॥
ॐ विशेषणभेदव्यपदेशाभ्यां नेतरौ ॐ ॥ १.२.२२॥
ॐ रूपोपन्यासाच्च ॐ ॥ १.२.२३॥
ॐ वैश्वानरः साधारणशब्दविशेषात् ॐ ॥ १.२.२४॥
ॐ स्मर्यमाणमनुमानं स्यादिति ॐ ॥ १.२.२५॥
ॐ शब्दादिभ्योऽन्तः प्रतिष्ठानान्नेति चेन्न तथा
(पाठेभद प्रतिष्ठानाच्च नेति चेन्न)
दृष्ट्युपदेशादसंभवात्पुरुषविध्मपि चैनमधीयते ॐ ॥ १.२.२६॥
ॐ अत एव न देवता भूतं च ॐ ॥ १.२.२७॥
ॐ साक्षादप्यविरोधं जैमिनिः ॐ ॥ १.२.२८॥
ॐ अभिव्यक्तेरित्याश्मरथ्यः ॐ ॥ १.२.२९॥
ॐ अनुस्मृतेर्बादरिः ॐ ॥ १.२.३०॥
ॐ सम्पत्तेरिति जैमिनिः तथा हि दर्शयति ॐ ॥ १.२.३१॥
ॐ आमनन्ति चैनमस्मिन् ॐ ॥ १.२.३२॥


इति श्रीमत्कृष्णद्वैपायनकृतब्रह्मसूत्रेषु

प्रथमाध्यायस्य द्वितीयः पादः समाप्तः
ॐ द्युभ्वाद्यायतनं स्वशब्दात् ॐ ॥ १.३.१॥
ॐ मुक्तोपसृप्यव्यपदेशात् ॐ ॥ १.३.२॥
ॐ नानुमानमतच्छब्दात् ॐ ॥ १.३.३॥
ॐ प्राणभृच्च ॐ ॥ १.३.४॥
ॐ भेदव्यपदेशात् ॐ ॥ १.३.५॥
ॐ प्रकरणात् ॐ ॥ १.३.६॥
ॐ स्थित्यदनाभ्यां च ॐ ॥ १.३.७॥
ॐ भूमा सम्प्रसादादध्युपदेशात् ॐ ॥ १.३.८॥
ॐ धर्मोपपत्तेश्च ॐ ॥ १.३.९॥
ॐ अक्षरमम्बरान्तधृतेः ॐ ॥ १.३.१०॥
ॐ सा च प्रशासनात् ॐ ॥ १.३.११॥
ॐ अन्यभावव्यावृत्तेश्च ॐ ॥ १.३.१२॥
ॐ ईक्षतिकर्मव्यपदेशात् सः ॐ ॥ १.३.१३॥
ॐ दहर उत्तरेभ्यः ॐ ॥ १.३.१४॥
ॐ गतिशब्दाभ्यां तथा हि दृष्टं लिङ्गं च ॐ ॥ १.३.१५॥
ॐ धृतेश्च महिम्नोऽस्यास्मिन्नुपलब्धेः ॐ ॥ १.३.१६॥
ॐ प्रसिद्धेश्च ॐ ॥ १.३.१७॥
ॐ इतरपरामर्शात् स इति चेन्नासम्भवात् ॐ ॥ १.३.१८॥
ॐ उत्तराच्चेदाविर्भूतस्वरूपस्तु ॐ ॥ १.३.१९॥
ॐ अन्यार्थश्च परामर्शः ॐ ॥ १.३.२०॥
ॐ अल्पश्रुतेरिति चेत्तदुक्तम् ॐ ॥ १.३.२१॥
ॐ अनुकृतेस्तस्य च ॐ ॥ १.३.२२॥
ॐ अपि स्मर्यते ॐ ॥ १.३.२३॥ पाठभेद अपि च स्मर्यते
ॐ शब्दादेव प्रमितः ॐ ॥ १.३.२४॥
ॐ हृद्यपेक्षया तु मनुष्याधिकारत्वात् ॐ ॥ १.३.२५॥
ॐ तदुपर्यपि बादरायणः संभवात् ॐ ॥ १.३.२६॥
ॐ विरोधः कर्मणीति चेन्नानेकप्रतिपत्तेर्दर्शनात् ॐ ॥ १.३.२७॥
ॐ शब्द इतिचेन्नातः प्रभवात्प्रत्यक्षानुमानाभ्याम् ॐ ॥ १.३.२८॥
ॐ अत एव च नित्यत्वम् ॐ ॥ १.३.२९॥
ॐ समाननामरूपत्वाच्चावृत्तावप्यविरोधो दर्शनात्स्मृतेश्च ॐ ॥ १.३.३०॥
ॐ मध्वादिष्वसंभवादनधिकारं जैमिनिः ॐ ॥ १.३.३१॥
ॐ ज्योतिषि भावाच्च ॐ ॥ १.३.३२॥
ॐ भावं तु बादरायणोऽस्ति हि ॐ ॥ १.३.३३॥
ॐ शुगस्य तदनादरश्रवणात्तदाद्रवणात्सूच्यते हि ॐ ॥ १.३.३४॥
ॐ क्षत्रियत्वागतेश्चोत्तरत्र चैत्ररथेन लिङ्गात् ॐ ॥ १.३.३५॥
ॐ संस्कारपरामर्शात्तदभावाभिलापाच्च ॐ ॥ १.३.३६॥
ॐ तदभावनिर्धारणे च प्रवृत्तेः ॐ ॥ १.३.३७॥
ॐ श्रवणाध्ययनार्थप्रतिषेधात् स्मृतेश्च ॐ ॥ १.३.३८॥
ॐ कम्पनात् ॐ ॥ १.३.३९॥
ॐ ज्योतिर्दर्शनात् ॐ ॥ १.३.४०॥
ॐ आकाशोऽर्थान्तरत्वादिव्यपदेशात् ॐ ॥ १.३.४१॥
ॐ सुषुप्त्युत्क्रान्त्योर्भेदेन ॐ ॥ १.३.४२॥
ॐ पत्यादिशब्देभ्यः ॐ ॥ १.३.४३॥


इति श्रीमत्कृष्णद्वैपायनकृतब्रह्मसूत्रेषु

प्रथमाध्यायस्य तृतीयः पादः समाप्तः

ॐ आनुमानिकमप्येकेषामिति चेन्न शरीररूपकविन्यस्तगृहीतेर्दर्शयति

च ॐ ॥ १.४.१॥
ॐ सूक्ष्मं तु तदर्हत्वात् ॐ ॥ १.४.२॥
ॐ तदधीनत्वादर्थवत् ॐ ॥ १.४.३॥
ॐ ज्ञेयत्वावचनाच्च ॐ ॥ १.४.४॥
ॐ वदतीति चेन्न प्राज्ञो हि ॐ ॥ १.४.५॥
पाठभेद 1.4.5 and 6 combined
ॐ प्रकरणात् ॐ ॥ १.४.६॥
ॐ त्रयाणामेव चैवमुपन्यासः प्रश्नश्च ॐ ॥ १.४.७॥
ॐ महद्वच्च ॐ ॥ १.४.८॥
ॐ चमसवदविशेषात् ॐ ॥ १.४.९॥
ॐ ज्योतिरुपक्रमा तु तथा ह्यधीयत एके ॐ ॥ १.४.१०॥ (ज्योतिरुपक्रमात्तु)
ॐ कल्पनोपदेशाच्च मध्वादिवदविरोधः ॐ ॥ १.४.११॥
ॐ न सङ्ख्योपसङ्ग्रहादपि नानाभावादतिरेकाच्च ॐ ॥ १.४.१२॥
ॐ प्राणादयो वाक्यशेषात् ॐ ॥ १.४.१३॥
ॐ ज्योतिषैकेषामसत्यन्ने ॐ ॥ १.४.१४॥
ॐ कारणत्वेन चाकाशादिषु यथाव्यपदिष्टोक्तेः ॐ ॥ १.४.१५॥
ॐ समाकर्षात् ॐ ॥ १.४.१६॥
ॐ जगद्वाचित्वात् ॐ ॥ १.४.१७॥
ॐ जीवमुख्यप्राणलिङ्गान्नेति चेत् तद्व्याख्यातम् ॐ ॥ १.४.१८॥ (जीवमुख्यप्राणलिङ्गादिति)
ॐ अन्यार्थं तु जैमिनिः प्रश्नव्याख्यानाभ्यामपि चैवमेके ॐ ॥ १.४.१९॥
ॐ वाक्यान्वयात् ॐ ॥ १.४.२०॥
ॐ प्रतिज्ञासिद्धेर्लिङ्गमाश्मरथ्यः ॐ ॥ १.४.२१॥
ॐ उत्क्रमिष्यत एवं भावादित्यौडुलोमिः ॐ ॥ १.४.२२॥
ॐ अवस्थितेरिति काशकृत्स्नः ॐ ॥ १.४.२३॥
ॐ प्रकृतिश्च प्रतिज्ञादृष्टान्तानुपरोधात् ॐ ॥ १.४.२४॥
ॐ अभिध्योपदेशाच्च ॐ ॥ १.४.२५॥
ॐ साक्षाच्चोभयाम्नानात् ॐ ॥ १.४.२६॥
ॐ आत्मकृतेः परिणामात् ॐ ॥ १.४.२७॥
ॐ योनिश्च हि गीयते ॐ ॥ १.४.२८॥
ॐ एतेन सर्वेव्याख्याताव्याख्याताः ॐ ॥ १.४.२९॥

इति श्रीमत्कृष्णद्वैपायनकृतब्रह्मसूत्रेषु
प्रथमाध्यायस्य चतुर्थः पादः समाप्तः

इति प्रथमोऽध्यायः॥
॥ अथ द्वितीयोऽध्यायः॥
ॐ स्मृत्यनवकाशदोषप्रसङ्ग इति

चेन्नान्यस्मृत्यनवकाशदोषप्रसङ्गात् ॐ ॥ २.१.१॥
ॐ इतरेषां चानुपलब्धेः ॐ ॥ २.१.२॥
ॐ एतेन योगः प्रत्युक्तः ॐ ॥ २.१.३॥
ॐ न विलक्षणत्वादस्य तथात्वं च शब्दात् ॐ ॥ २.१.४॥
ॐ दृश्यते तु ॐ ॥ २.१.५॥
ॐ अभिमानिव्यपदेशस्तु विशेषानुगतिभ्याम् ॐ ॥ २.१.६॥
ॐ दृश्यते च ॐ ॥ २.१.७॥ पाठभेद दृश्यते तु
ॐ असदिति चेन्न प्रतिषेधमात्रत्वात् ॐ ॥ २.१.८॥
ॐ अपीतौ तद्वत्प्रसङ्गादसमञ्जसम् ॐ ॥ २.१.९॥
ॐ न तु दृष्टान्तभावात् ॐ ॥ २.१.१०॥
ॐ स्वपक्षदोषाच्च ॐ ॥ २.१.११॥
ॐ तर्काप्रतिष्ठानादपि अन्यथानुमेयमिति चेदेवमप्यनिर्मोक्षप्रसङ्गः ॐ ॥ २.१.१२॥
ॐ एतेन शिष्टापरिग्रहाऽपि व्याख्याताः ॐ ॥ २.१.१३॥
ॐ भोक्त्रापत्तेरविभागश्चेत्स्याल्लोकवत् ॐ ॥ २.१.१४॥
ॐ तदनन्यत्वमारम्भणशब्दादिभ्यः ॐ ॥ २.१.१५॥
ॐ भावे चोपलब्धेः ॐ ॥ २.१.१६॥
ॐ सत्त्वाच्चावरस्य ॐ ॥ २.१.१७॥
ॐ असद्व्यपदेशान्नेति चेन्न धर्मान्तरेण वाक्यशेषात् ॐ ॥ २.१.१८॥
ॐ युक्तेः शब्दान्तराच्च ॐ ॥ २.१.१९॥
ॐ पटवच्च ॐ ॥ २.१.२०॥
ॐ यथा प्राणादिः ॐ ॥ २.१.२१॥
ॐ इतरव्यपदेशाद्धिताकरणादिदोषप्रसक्तिः ॐ ॥ २.१.२२॥
ॐ अधिकं तु भेदनिर्देशात् ॐ ॥ २.१.२३॥
ॐ अश्मादिवच्च तदनुपपत्तिः ॐ ॥ २.१.२४॥
ॐ उपसंहारदर्शनान्नेति चेन्न क्षीरवद्धि ॐ ॥ २.१.२५॥
ॐ देवादिवदपि लोके ॐ ॥ २.१.२६॥
ॐ कृत्स्नप्रसक्तिर्निरवयवत्वशब्दकोपो वा ॐ ॥ २.१.२७॥
ॐ श्रुतेस्तु शब्दमूलत्वात् ॐ ॥ २.१.२८॥
ॐ आत्मनि चैवं विचित्राश्च हि ॐ ॥ २.१.२९॥
ॐ स्वपक्षदोषाच्च ॐ ॥ २.१.३०॥
ॐ सर्वोपेता च तद्दर्शनात् ॐ ॥ २.१.३१॥
ॐ विकरणत्वान्नेतिचेत्तदुक्तम् ॐ ॥ २.१.३२॥
ॐ न प्रयोजनत्त्वात् ॐ ॥ २.१.३३॥
ॐ लोकवत्तु लीलाकैवल्यम् ॐ ॥ २.१.३४॥
ॐ वैष्यम्यनैर्घृण्ये न सापेक्षत्वात्तथा हि दर्शयति ॐ ॥ २.१.३५॥
ॐ कर्माविभागादिति चेन्नानादित्वात् ॐ ॥ २.१.३६॥
ॐ उपपद्यते चाप्युपलभ्यते च ॐ ॥ २.१.३७॥
ॐ सर्वधर्मोपपत्तेश्च ॐ ॥ २.१.३८॥

इति श्रीमत्कृष्णद्वैपायनकृतब्रह्मसूत्रेषु

द्वितीयाध्यायस्य प्रथमः पादः समाप्तः

ॐ रचनानुपपत्तेश्च नानुमानम् ॐ ॥ २.२.१॥
ॐ प्रवृत्तेश्च ॐ ॥ २.२.२॥
ॐ पयोऽम्बुवच्चेत्तत्रापि ॐ ॥ २.२.३॥
ॐ व्यतिरेकानवस्थितेश्चानपेक्षत्वात् ॐ ॥ २.२.४॥
ॐ अन्यत्राभावाच्च न तृणादिवत् ॐ ॥ २.२.५॥
ॐ अभ्युपगमेऽप्यर्थाभावात् ॐ ॥ २.२.६॥
ॐ पुरुषाश्मवदितिचेत्तथापि ॐ ॥ २.२.७॥
ॐ अङ्गित्वानुपपत्तेः ॐ ॥ २.२.८॥
ॐ अन्यथानुमितौ च ज्ञशक्तिवियोगात् ॐ ॥ २.२.९॥
ॐ विप्रतिषेधाच्चासमञ्जसम् ॐ ॥ २.२.१०॥
ॐ महद्दीर्घवद्धा ह्रस्वपरिमण्डलाभ्याम् ॐ ॥ २.२.११॥
ॐ उभयथापि न कर्मातस्तदभावः ॐ ॥ २.२.१२॥
ॐ समवायाभ्युपगमाच्च साम्यादनवस्थितेः ॐ ॥ २.२.१३॥
ॐ नित्यमेव च भावात् ॐ ॥ २.२.१४॥
ॐ रूपादिमत्त्वाच्च विपर्ययो दर्शनात् ॐ ॥ २.२.१५॥
ॐ उभयथा च दोषात् ॐ ॥ २.२.१६॥
ॐ अपरिग्रहाच्चात्यन्तमनपेक्षा ॐ ॥ २.२.१७॥
ॐ समुदायोभयहेतुकेऽपि तदप्राप्तिः ॐ ॥ २.२.१८॥
ॐ इतरेतरप्रत्ययत्वादिति चेन्नौत्पत्तिमात्रनिमित्तत्वात् ॐ ॥ २.२.१९॥
ॐ उत्तरोत्पादे च पूर्वनिरोधात् ॐ ॥ २.२.२०॥
ॐ असति प्रतिज्ञोपरोधो यौगपद्यमन्यथा ॐ ॥ २.२.२१॥
ॐ प्रतिसङ्ख्याप्रतिसङ्ख्यानिरोधाप्राप्तिः अविच्छेदात् ॐ ॥ २.२.२२॥
ॐ उभयथा च दोषात् ॐ ॥ २.२.२३॥
ॐ आकाशे चाविशेषात् ॐ ॥ २.२.२४॥
ॐ अनुस्मृतेश्च ॐ ॥ २.२.२५॥
ॐ नासतोऽदृष्टत्वात् ॐ ॥ २.२.२६॥
ॐ उदासीनानामपि चैवं सिद्धिः ॐ ॥ २.२.२७॥
ॐ नाभाव उपलब्धेः ॐ ॥ २.२.२८॥
ॐ वैधर्म्याच्च न स्वप्नादिवत् ॐ ॥ २.२.२९॥
ॐ न भावोऽनुपलब्धेः ॐ ॥ २.२.३०॥
ॐ क्षणिकत्वाच्च ॐ ॥ २.२.३१॥
ॐ सर्वथानुपपत्तेश्च ॐ ॥ २.२.३२॥
ॐ नैकस्मिन्नसम्भवात् ॐ ॥ २.२.३३॥
ॐ एवं चात्माकार्त्स्न्यम् ॐ ॥ २.२.३४॥
ॐ न च पर्यायादप्यविरोधः विकारादिभ्यः ॐ ॥ २.२.३५॥
ॐ अन्त्यावस्थितेश्चोभयनित्यत्वादविशेषत् ॐ ॥ २.२.३६॥
ॐ पत्युरसामञ्जस्यात् ॐ ॥ २.२.३७॥
ॐ संबन्धानुपपत्तेश्च ॐ ॥ २.२.३८॥
ॐ अधिष्ठानानुपपत्तेश्च ॐ ॥ २.२.३९॥
ॐ करणवच्चेन्न भोगादिभ्यः ॐ ॥ २.२.४०॥
ॐ अन्तवत्त्वमसर्वज्ञता वा ॐ ॥ २.२.४१॥
ॐ उत्पत्त्यसम्भवात् ॐ ॥ २.२.४२॥
ॐ न च कर्तुः करणम् ॐ ॥ २.२.४३॥
ॐ विज्ञानादिभावे वा तदप्रतिषेधः ॐ ॥ २.२.४४॥
ॐ विप्रतिषेधाच्च ॐ ॥ २.२.४५॥

इति श्रीमत्कृष्णद्वैपायनकृतब्रह्मसूत्रेषु

द्वितीयाध्यायस्य द्वितीयः पादः समाप्तः

ॐ न वियदश्रुतेः ॐ ॥ २.३.१॥
ॐ अस्ति तु ॐ ॥ २.३.२॥
ॐ गौण्यसम्भवात् ॐ ॥ २.३.३॥
ॐ शब्दाच्च ॐ ॥ २.३.४॥
ॐ स्याच्चैकस्य ब्रह्मशब्दवत् ॐ ॥ २.३.५॥
ॐ प्रतिज्ञाहानिरव्यतिरेकाच्छब्देभ्यः ॐ ॥ २.३.६॥
ॐ यावद्विकारं तु विभागो लोकवत् ॐ ॥ २.३.७॥
ॐ एतेन मातरिश्वा व्याख्यातः ॐ ॥ २.३.८॥
ॐ असम्भवस्तु सतोऽनुपपत्तेः ॐ ॥ २.३.९॥
ॐ तेजोऽतस्तथा ह्याह ॐ ॥ २.३.१०॥
ॐ आपः ॐ ॥ २.३.११॥
ॐ पृथिव्यधिकाररूपशब्दान्तरादिभ्यः ॐ ॥ २.३.१२॥
ॐ तदभिध्यानादेव तु तल्लिङ्गात् सः ॐ ॥ २.३.१३॥
ॐ विपर्ययेण तु क्रमोऽत उपपद्यते च ॐ ॥ २.३.१४॥
ॐ अन्तरा विज्ञानमनसी क्रमेण तल्लिङ्गादिति चेन्नाविशेषात् ॐ ॥ २.३.१५॥
ॐ चराचरव्यपाश्रयस्तु स्यात् तद्व्यपदेशो भाक्तः तद्भावभावित्वात् ॐ ॥ २.३.१६॥
ॐ नात्मा अश्रुतेर्नित्यत्वाच्च ताभ्यः ॐ ॥ २.३.१७॥
ॐ ज्ञोऽत एव ॐ ॥ २.३.१८॥
ॐ युक्तेश्च ॐ ॥ २.३.१९॥
ॐ उत्क्रान्तिगत्यागतीनाम् ॐ ॥ २.३.२०॥
ॐ स्वात्मना चोत्तरयोः ॐ ॥ २.३.२१॥
ॐ नाणुरतत् श्रुतेरिति चेन्न इतराधिकारात् ॐ ॥ २.३.२२॥
ॐ स्वशब्दोन्मानाभ्यां च ॐ ॥ २.३.२३॥
ॐ अविरोधश्चन्दनवत् ॐ ॥ २.३.२४॥
ॐ अवस्थितिवैशेष्यादिति चेन्नाभ्युपगमाद्धृद्धि हि ॐ ॥ २.३.२५॥
ॐ गुणाद्वाऽऽलोकवत् ॐ ॥ २.३.२६॥
ॐ व्यतिरेको गन्धवत् तथा च दर्शयति ॐ ॥ २.३.२७॥
ॐ पृथगुपदेशात् ॐ ॥ २.३.२८॥
ॐ तद्गुणसारत्वात्तु तद्व्यपदेशः प्राज्ञवत् ॐ ॥ २.३.२९॥
ॐ यावदात्मभावित्वाच्च न दोषस्तद्दर्शनात् ॐ ॥ २.३.३०॥
ॐ पुंस्त्वादिवत्त्वस्य सतोऽभिव्यक्तियोगात् ॐ ॥ २.३.३१॥
ॐ नित्योपलब्ध्यनुपलब्धिप्रसङ्गोऽन्यतरनियमो वाऽन्यथा ॐ ॥ २.३.३२॥
ॐ कर्ता शास्त्रार्थवत्त्वात् ॐ ॥ २.३.३३॥
ॐ विहारोपदेशात् ॐ ॥ २.३.३४॥
ॐ उपादानात् ॐ ॥ २.३.३५॥
ॐ व्यपदेशाच्च क्रियायां न चेन्निर्देशविपर्ययः ॐ ॥ २.३.३६॥
ॐ उपलब्धिवदनियमः ॐ ॥ २.३.३७॥
ॐ शक्तिविपर्ययात् ॐ ॥ २.३.३८॥
ॐ समाध्यभावाछ ॐ ॥ २.३.३९॥
ॐ यथा च तक्षोभयथा ॐ ॥ २.३.४०॥
ॐ परात्तु तच्छ्रुतेः ॐ ॥ २.३.४१॥
ॐ कृतप्रयत्नोपेक्षस्तु विहितप्रतिषिद्धावैयर्थ्यादिभ्यः ॐ ॥ २.३.४२॥
ॐ अंशो नानाव्यपदेशादन्यथा चापि दाशकितवादित्वमधीयत एके ॐ ॥ २.३.४३॥
ॐ मन्त्रवर्णात् ॐ ॥ २.३.४४॥
ॐ अपि स्मर्यते ॐ ॥ २.३.४५॥ पाठभेद अपि च स्मर्यते
ॐ प्रकाशादिवन्नैवं परः ॐ ॥ २.३.४६॥
ॐ स्मरन्ति च ॐ ॥ २.३.४७॥
ॐ अनुज्ञापरिहारौ देहसम्बन्धाज्ज्योतिरादिवत् ॐ ॥ २.३.४८॥
ॐ असन्ततेश्चाव्यतिकरः ॐ ॥ २.३.४९॥
ॐ आभास एव च ॐ ॥ २.३.५०॥
ॐ अदृष्टानियमात् ॐ ॥ २.३.५१॥
ॐ अभिसन्ध्यादिष्वपि चैवम् ॐ ॥ २.३.५२॥
ॐ प्रदेशादिति चेन्नान्तर्भावात् ॐ ॥ २.३.५३॥

इति श्रीमत्कृष्णद्वैपायनकृतब्रह्मसूत्रेषु

द्वितीयाध्यायस्य तृतीयः पादः समाप्तः
ॐ तथा प्राणाः ॐ ॥ २.४.१॥
ॐ गौण्यसम्भवात् ॐ ॥ २.४.२॥
ॐ प्रतिज्ञानुपरोधाच्च ॐ ॥ २.४.३॥ पाठभेद sUtra absent
ॐ तत्प्राक्श्रुतेश्च ॐ ॥ २.४.४॥
ॐ तत्पूर्वकत्वाद्वाचः ॐ ॥ २.४.५॥
ॐ सप्त गतेर्विशेषितत्वाच्च ॐ ॥ २.४.६॥
ॐ हस्तादयस्तु स्थितेऽतो नैवम् ॐ ॥ २.४.७॥
ॐ अणवश्च ॐ ॥ २.४.८॥
ॐ श्रेष्ठश्च ॐ ॥ २.४.९॥
ॐ न वायुक्रिये पृथगुपदेशात् ॐ ॥ २.४.१०॥
ॐ चक्षुरादिवत्तु तत्सहशिष्ट्यादिभ्यः ॐ ॥ २.४.११॥
ॐ अकरणत्वाच्च न दोषस्तथा हि दर्शयति ॐ ॥ २.४.१२॥
ॐ पञ्चवृत्तिर्मनोवद्व्यपदिश्यते ॐ ॥ २.४.१३॥
ॐ अणुश्च ॐ ॥ २.४.१४॥
ॐ ज्योतिराद्यधिष्ठानं तु तदामननात् ॐ ॥ २.४.१५॥
ॐ प्राणवता शब्दात् ॐ ॥ २.४.१६॥
ॐ तस्य च नितयत्वात् ॐ ॥ २.४.१७॥
ॐ त इन्द्रियाणि तद्व्यपदेशादन्यत्र श्रेष्ठात् ॐ ॥ २.४.१८॥
ॐ भेदश्रुतेः ॐ ॥ २.४.१९॥
ॐ वैलक्षण्याच्च ॐ ॥ २.४.२०॥
ॐ संज्ञामूर्तिक्लृप्तिस्तु त्रिवृत्कुर्वत उपदेशात् ॐ ॥ २.४.२१॥
ॐ मांसादि भौमं यथाशब्दमितरयोश्च ॐ ॥ २.४.२२॥
ॐ वैशेष्यात्तु तद्वादस्तद्वादः ॐ ॥ २.४.२३॥

इति श्रीमत्कृष्णद्वैपायनकृतब्रह्मसूत्रेषु
द्वितीयाध्यायस्य चतुर्थः पादः समाप्तः

॥ इति द्वितीयोऽध्यायः॥
॥ अथ तृतीयोऽध्यायः॥

ॐ तदन्तरप्रतिपत्तौ रंहति सम्परिष्वक्तः प्रश्ननिरूपणाभ्याम् ॐ ॥ ३.१.१॥
ॐ त्र्यात्मकत्वात्तु भूयस्त्वात् ॐ ॥ ३.१.२॥
ॐ प्राणगतेश्च ॐ ॥ ३.१.३॥
ॐ अग्न्यादिगतिश्रुतेरिति चेन्न भाक्तत्वात् ॐ ॥ ३.१.४॥
ॐ प्रथमेऽश्रवणादिति चेन्न ता एव ह्युपपत्तेः ॐ ॥ ३.१.५॥
ॐ अश्रुतत्वादिति चेन्नेष्टादिकारिणां प्रतीतेः ॐ ॥ ३.१.६॥
ॐ भाक्तं वाऽनात्मवित्त्वात् तथा हि दर्शयति ॐ ॥ ३.१.७॥
ॐ कृतात्ययेऽनुशयवान् दृष्टस्मृतिभ्याम् ॐ ॥ ३.१.८॥
पाठभेद 3.1.8 and 9 combined
ॐ यथेतमनेवं च ॐ ॥ ३.१.९॥
ॐ चरणादिति चेन्नोपलक्षणार्थेति कार्ष्णाजनिः ॐ ॥ ३.१.१०॥
ॐ आनर्थक्यमिति चेन्न तदपेक्षत्वात् ॐ ॥ ३.१.११॥
ॐ सुकृतदुष्कृते एवेति तु बादरिः ॐ ॥ ३.१.१२॥
ॐ अनिष्टादिकारिणामपि च श्रुतम् ॐ ॥ ३.१.१३॥
ॐ संयमने त्वनुभूयेतरेषामारोहावरोहौ
तद्गतिदर्शनात् ॐ ॥ ३.१.१४॥
ॐ स्मरन्ति च ॐ ॥ ३.१.१५॥
ॐ अपि सप्त ॐ ॥ ३.१.१६॥
ॐ तत्रापि च तद्व्यापारादविरोधः ॐ ॥ ३.१.१७॥
ॐ विद्याकर्मणोरिति तु प्रकृतत्वात् ॐ ॥ ३.१.१८॥
ॐ न तृतीये तथोपलब्धेः ॐ ॥ ३.१.१९॥
ॐ स्मर्यतेऽपि च लोके ॐ ॥ ३.१.२०॥
ॐ दर्शनाच्च ॐ ॥ ३.१.२१॥
ॐ तृतीये शब्दावरोधः संशोकजस्य ॐ ॥ ३.१.२२॥
ॐ स्मरणाच्च ॐ ॥ ३.१.२३॥
ॐ तत्स्वाभाव्यापत्तिरुपपत्तेः ॐ ॥ ३.१.२४॥
ॐ नातिचिरेण विशेषात् ॐ ॥ ३.१.२५॥
ॐ अन्याधिष्ठिते पूर्ववदभिलापात् ॐ ॥ ३.१.२६॥
ॐ अशुद्धमिति चेन्न शब्दात् ॐ ॥ ३.१.२७॥
ॐ रेतः सिग्योगोऽथ ॐ ॥ ३.१.२८॥
ॐ योनेः शरीरम् ॐ ॥ ३.१.२९॥

इति श्रीमत्कृष्णद्वैपायनकृतब्रह्मसूत्रेषु

तृतीयाध्यायस्य प्रथमः पादः समाप्तः

ॐ सन्ध्ये सृष्टिराह हि ॐ ॥ ३.२.१॥
ॐ निर्मातारं चैके पुत्रादयश्च ॐ ॥ ३.२.२॥
ॐ मायामात्रं तु कार्त्स्न्येनानभिव्यक्तस्वरूपत्वात् ॐ ॥ ३.२.३॥
ॐ सूचकश्च हि श्रुतेः आचक्षते च तद्विदः ॐ ॥ ३.२.४॥
ॐ पराभिध्यानात्तु तिरोहितं ततो ह्यस्य बन्धविपर्ययौ ॐ ॥ ३.२.५॥
ॐ देहयोगाद्वासोऽपि ॐ ॥ ३.२.६॥
ॐ तदभावो नाडीषु तच्छ्रुतेः आत्मनि च ॐ ॥ ३.२.७॥
ॐ अतः प्रबोधोऽस्मात् ॐ ॥ ३.२.८॥
ॐ स एव तु कर्मानुस्मृतिशब्दविधिभ्यः ॐ ॥ ३.२.९॥
ॐ मुग्धेऽर्थसम्पत्तिर्परिशेषात् ॐ ॥ ३.२.१०॥
ॐ न स्थानतोऽपि परस्योभयलिङ्गं सर्वत्र हि ॐ ॥ ३.२.११॥
ॐ न भेदादिति चेन्न प्रत्येकमतद्वचनात् ॐ ॥ ३.२.१२॥
ॐ अपि चैवमेके ॐ ॥ ३.२.१३॥
ॐ अरूपवदेव हि तत्प्रधानत्वात् ॐ ॥ ३.२.१४॥
ॐ प्रकाशवच्चावैयर्थ्यम् ॐ ॥ ३.२.१५॥
ॐ आह च तन्मात्रम् ॐ ॥ ३.२.१६॥
ॐ दर्शयति चाथोऽपि स्मर्यते ॐ ॥ ३.२.१७॥
ॐ अत एव चोपमा सूर्यकादिवत् ॐ ॥ ३.२.१८॥
ॐ अम्बुवदग्रहणात्तु न तथात्वम् ॐ ॥ ३.२.१९॥
ॐ वृद्धिह्रासभाक्त्वमन्तर्भावात्
उभयसामञ्जस्यादेवम् ॐ ॥ ३.२.२०॥
ॐ दर्शनाच्च ॐ ॥ ३.२.२१॥
ॐ प्रकृतैतावत्त्वं हि प्रतिषेधति ततो ब्रवीति
च भूयः ॐ ॥ ३.२.२२॥
ॐ तदव्यक्तमाह हि ॐ ॥ ३.२.२३॥
ॐ अपि संराधने प्रत्यक्षानुमानाभ्याम् ॐ ॥ ३.२.२४॥
ॐ प्रकाशवच्चावैशेष्यं ॐ ॥ ३.२.२५॥
पाठभेद 3.2.25 and 26 combined
ॐ प्रकाशश्च कर्मण्यभ्यासात् ॐ ॥ ३.२.२६॥
ॐ अतोऽनन्तेन तथा हि लिङ्गम् ॐ ॥ ३.२.२७॥
ॐ उभयव्यपदेशात्तु अहिकुण्डलवत् ॐ ॥ ३.२.२८॥
ॐ प्रकाशाश्रयवद्वा तेजस्त्वात् ॐ ॥ ३.२.२९॥
ॐ पूर्ववद्वा ॐ ॥ ३.२.३०॥
ॐ प्रतिषेधाच्च ॐ ॥ ३.२.३१॥
ॐ परमतस्सेतून्मानसंबन्धभेदव्यपदेशेभ्यः ॐ ॥ ३.२.३२॥
ॐ दर्शनात् ॐ ॥ ३.२.३३॥
ॐ बुद्ध्यर्थः पादवत् ॐ ॥ ३.२.३४॥
ॐ स्थानविशेषात्प्रकाशादिवत् ॐ ॥ ३.२.३५॥
ॐ उपपत्तेश्च ॐ ॥ ३.२.३६॥
ॐ तथाऽन्यप्रतिषेधात् ॐ ॥ ३.२.३७॥
ॐ अनेन सर्वगतत्वमायामयशब्दादिभ्यः ॐ ॥ ३.२.३८॥
ॐ फलमत उपपत्तेः ॐ ॥ ३.२.३९॥
ॐ श्रुतत्वाच्च ॐ ॥ ३.२.४०॥
ॐ धर्मं जैमिनिः अत एव ॐ ॥ ३.२.४१॥
ॐ पूर्वं तु बादरायणो हेतुव्यपदेशात् ॐ ॥ ३.२.४२॥

इति श्रीमत्कृष्णद्वैपायनकृतब्रह्मसूत्रेषु
तृतीयाध्यायस्य द्वितीयः पादः समाप्तः

ॐ सर्ववेदान्तप्रत्ययं चोदनाद्यविशेषात् ॐ ॥ ३.३.१॥
ॐ भेदान्नेति चेदेकस्यामपि ॐ ॥ ३.३.२॥
ॐ स्वाध्यायस्य तथात्वेन हि समाचारेऽधिकाराच्च ॐ ॥ ३.३.३॥
पाठभेद + समाचारेऽधिकाराच्च सववच्च तन्नियमः
ॐ सलिलवच्च तन्नियमः ॐ ॥ ३.३.४॥
ॐ दर्शयति च ॐ ॥ ३.३.५॥
ॐ उपसंहारोऽर्थाभेदाद्विधिशेषवत्समाने च ॐ ॥ ३.३.६॥
ॐ अन्यथात्वं च शब्दादिति चेन्नाविशेषात् ॐ ॥ ३.३.७॥
ॐ न वा प्रकरणभेदात्परोवरीयस्त्वादिवत् ॐ ॥ ३.३.८॥
ॐ संज्ञातश्चेत्तदुक्तमस्ति तु तदपि ॐ ॥ ३.३.९॥
ॐ प्राप्तेश्च समञ्जसम् ॐ ॥ ३.३.१०॥
ॐ सर्वाभेदादन्यत्रेमे ॐ ॥ ३.३.११॥
ॐ आनन्दादयः प्रधानस्य ॐ ॥ ३.३.१२॥
ॐ प्रियशिरस्त्वाद्यप्राप्तिरुपचयापचयौ हि भेदे ॐ ॥ ३.३.१३॥
ॐ इतरे त्वर्थसामान्यात् ॐ ॥ ३.३.१४॥
ॐ आध्यानाय प्रयोजनाभावात् ॐ ॥ ३.३.१५॥
ॐ आत्मशब्दाच्च ॐ ॥ ३.३.१६॥
ॐ आत्मगृहीतिरितरवदुत्तरात् ॐ ॥ ३.३.१७॥
ॐ अन्वयादिति चेत्स्यादवधारणात् ॐ ॥ ३.३.१८॥
ॐ कार्याख्यानादपूर्वम् ॐ ॥ ३.३.१९॥
ॐ समान एवञ्चाभेदात् ॐ ॥ ३.३.२०॥
ॐ संबन्धादेवमन्यत्रापि ॐ ॥ ३.३.२१॥
ॐ न वा विशेषात् ॐ ॥ ३.३.२२॥
ॐ दर्शयति च ॐ ॥ ३.३.२३॥
ॐ सम्भृतिद्युव्याप्त्यपि चातः ॐ ॥ ३.३.२४॥
ॐ पुरुषविद्यायामिव चेतरेषामनाम्नानात् ॐ ॥ ३.३.२५॥
ॐ वेधाद्यर्थभेदात् ॐ ॥ ३.३.२६॥
ॐ हानौ तूपायनशब्दशेषात् कुशाच्छन्दस्स्तुत्युपगानवत् तदुक्तम् ॐ ॥ ३.३.२७॥
ॐ साम्पराये तर्तव्याभावात् तथा ह्यन्ये ॐ ॥ ३.३.२८॥
ॐ छन्दत उभयाविरोधात् ॐ ॥ ३.३.२९॥
ॐ गतेरर्थवत्त्वमुभयथाऽन्यथा हि विरोधः ॐ ॥ ३.३.३०॥
ॐ उपपन्नस्तल्लक्षणार्थोपलब्धेः लोकवत् ॐ ॥ ३.३.३१॥
ॐ अनियमः सर्वेषामविरोधश्शब्दानुमानाभ्याम् ॐ ॥ ३.३.३२॥
ॐ यावदधिकारमवस्थितिराधिकारिकाणाम् ॐ ॥ ३.३.३३॥
ॐ अक्षरधियां त्वविरोधः सामान्यतद्भावाभ्यामौपसदवत्तदुक्तम् ॐ ॥ ३.३.३४॥
ॐ इयदामननात् ॐ ॥ ३.३.३५॥
ॐ अन्तरा भूतग्रामवदिति चेत् तदुक्तम् ॐ ॥ ३.३.३६॥
ॐ अन्यथा भेदानुपपत्तिरितिचेन्नोपदेशवत् ॐ ॥ ३.३.३७॥
ॐ व्यतिहारो विशिंषन्ति हीतरव्रत् ॐ ॥ ३.३.३८॥
ॐ सैव हि सत्यादयः ॐ ॥ ३.३.३९॥
ॐ कामादितरत्र तत्र च आयतनादिभ्यः ॐ ॥ ३.३.४०॥
ॐ आदारादलोपः ॐ ॥ ३.३.४१॥
ॐ उपस्थितेस्तद्वचनात् ॐ ॥ ३.३.४२॥
ॐ तन्निर्धारणार्थनियमस्तद्दृष्टेर्पृथग्ध्यप्रतिबन्धः फलम् ॐ ॥ ३.३.४३॥
ॐ प्रदानवदेव हि तदुक्तम् ॐ ॥ ३.३.४४॥
ॐ लिङ्गभूयस्त्वात्तद्धि बलीयस्तदपि ॐ ॥ ३.३.४५॥
ॐ पूर्वविकल्पः प्रकरणात्स्यात्क्रियामानसवत् ॐ ॥ ३.३.४६॥
ॐ अतिदेशाच्च ॐ ॥ ३.३.४७॥
ॐ विद्यैव तु निर्धारणात् ॐ ॥ ३.३.४८॥
ॐ दर्शनाच्च ॐ ॥ ३.३.४९॥
ॐ श्रुत्यादिबलीयस्त्वाच्च न बाधः ॐ ॥ ३.३.५०॥
ॐ अनुबन्धादिभ्यः ॐ ॥ ३.३.५१॥
ॐ प्रज्ञान्तरपृथक्त्ववद्दृष्टिश्च तदुक्तम् ॐ ॥ ३.३.५२॥
ॐ न सामान्यादप्युपलब्धेर्मृत्युवन्नहि लोकापत्तिः ॐ ॥ ३.३.५३॥
ॐ परेण च शब्दस्य ताद्विध्यं भूयस्त्वात्त्वनुबन्धः ॐ ॥ ३.३.५४॥
ॐ एक आत्मनः शरीरे भावात् ॐ ॥ ३.३.५५॥
ॐ व्यतिरेकस्तद्भावभावित्वान्न तूपलब्धिवत् ॐ ॥ ३.३.५६॥
ॐ अङ्गावबद्धास्तु न शाखासु हि प्रतिवेदम् ॐ ॥ ३.३.५७॥
ॐ मन्त्रादिवद्वाऽविरोधः ॐ ॥ ३.३.५८॥
ॐ भूम्नः क्रतुवज्ज्यायस्त्वं तथा च दर्शयति ॐ ॥ ३.३.५९॥
ॐ नानाशब्दादिभेदात् ॐ ॥ ३.३.६०॥
ॐ विकल्पो विशिष्टफलत्वात् ॐ ॥ ३.३.६१॥
ॐ काम्यास्तु यथाकामं समुच्चीयेरन्न वा पूर्वहेत्वभावात् ॐ ॥ ३.३.६२॥
ॐ अङ्गेषु यथाश्रयभावः ॐ ॥ ३.३.६३॥
ॐ शिष्टेश्च ॐ ॥ ३.३.६४॥
ॐ समाहारात् ॐ ॥ ३.३.६५॥
ॐ गुणसाधारण्यश्रुतेश्च ॐ ॥ ३.३.६६॥
ॐ न वा तत्सहभावश्रुतेः ॐ ॥ ३.३.६७॥
ॐ दर्शनाच्च ॐ ॥ ३.३.६८॥

इति श्रीमत्कृष्णद्वैपायनकृतब्रह्मसूत्रेषु
तृतीयाध्यायस्य तृतीयः पादः समाप्तः

ॐ पुरुषार्थोऽतः शब्दादिति बादरायणः ॐ ॥ ३.४.१॥
ॐ शेषत्वात्पुरुषार्थवादो यथाऽन्येष्विति जैमिनिः ॐ ॥ ३.४.२॥
ॐ आचारदर्शनात् ॐ ॥ ३.४.३॥
ॐ तच्छ्रुतेः ॐ ॥ ३.४.४॥
ॐ समन्वारम्भणात् ॐ ॥ ३.४.५॥
ॐ तद्वतो विधानात् ॐ ॥ ३.४.६॥
ॐ नियमाच्च ॐ ॥ ३.४.७॥
ॐ अधिकोपदेशात्तु बादरायणस्यैवं तद्दर्शनात् ॐ ॥ ३.४.८॥
ॐ तुल्यं तु दर्शनम् ॐ ॥ ३.४.९॥
ॐ असार्वत्रिकी ॐ ॥ ३.४.१०॥
ॐ विभागः शतवत् ॐ ॥ ३.४.११॥
ॐ अध्ययनमात्रवतः ॐ ॥ ३.४.१२॥
ॐ नाविशेषात् ॐ ॥ ३.४.१३॥
ॐ स्तुतयेऽनुमतिर्वा ॐ ॥ ३.४.१४॥
ॐ कामकारेण चैके ॐ ॥ ३.४.१५॥
ॐ उपमर्दं च ॐ ॥ ३.४.१६॥
ॐ ऊर्ध्वरेतस्सु च शब्दे हि ॐ ॥ ३.४.१७॥
ॐ परामर्शं जैमिनिरचोदना चापवदिति हि ॐ ॥ ३.४.१८॥
ॐ अनुष्ठेयं बादरायणः साम्यश्रुतेः ॐ ॥ ३.४.१९॥
ॐ विधिर्वा धारणवत् ॐ ॥ ३.४.२०॥
ॐ स्तुतिमात्रमुपादानादिति चेन्नापूर्वत्वात् ॐ ॥ ३.४.२१॥
ॐ भावशब्दाच्च ॐ ॥ ३.४.२२॥
ॐ पारिप्लवार्था इति चेन्न विशेषितत्वात् ॐ ॥ ३.४.२३॥
ॐ तथा चैकवाक्योपबन्धात् ॐ ॥ ३.४.२४॥
ॐ अत एव चाग्नीन्धनाद्यनपेक्षा ॐ ॥ ३.४.२५॥
ॐ सर्वापेक्षा च यज्ञादिश्रुतेः अश्ववत् ॐ ॥ ३.४.२६॥
ॐ शमदमाद्युपेतः स्यात्तथाऽपि तु तद्विधेस्तदङ्गतया तेषामवश्यानुष्ठेयत्वात् ॐ ॥ ३.४.२७॥
ॐ सर्वान्नानुमतिश्च प्राणात्यये तद्दर्शनात् ॐ ॥ ३.४.२८॥
ॐ अबाधाच्च ॐ ॥ ३.४.२९॥
ॐ अपि स्मर्यते ॐ ॥ ३.४.३०॥
ॐ शब्दश्चातोऽकामचारे ॐ ॥ ३.४.३१॥
ॐ विहितत्वाच्चाश्रमकर्मापि ॐ ॥ ३.४.३२॥
ॐ सहकारित्वेन च ॐ ॥ ३.४.३३॥
ॐ सर्वथापि तु त एवोभयलिङ्गात् ॐ ॥ ३.४.३४॥
ॐ अनभिभवं च दर्शयति ॐ ॥ ३.४.३५॥
ॐ अन्तरा चापि तु तद्दृष्टेः ॐ ॥ ३.४.३६॥
ॐ अपि स्मर्यते ॐ ॥ ३.४.३७॥
ॐ विशेषणानुग्रहं च ॐ ॥ ३.४.३८॥
ॐ अतस्त्वितरज्ज्यायो लिङ्गाच्च ॐ ॥ ३.४.३९॥
ॐ तद्भूतस्य तु तद्भावो जैमिनेरपि नियमातद्रूपाऽभावेभ्यः ॐ ॥ ३.४.४०॥
ॐ न चाधिकारिकमपि पतनानुमानात्तदयोगात् ॐ ॥ ३.४.४१॥
ॐ उपपूर्वमपीत्येके भावशमनवत्तदुक्तम् ॐ ॥ ३.४.४२॥
ॐ बहिस्तूभयथापि स्मृतेराचाराच्च ॐ ॥ ३.४.४३॥
ॐ स्वामिनः श्रुतेरित्यात्रेयः ॐ ॥ ३.४.४४॥
ॐ आर्त्विज्यमित्यौडुलोमिः तस्मै हि परिक्रियते ॐ ॥ ३.४.४५॥
ॐ सहकार्यन्तरविधिः पक्षेण तृतीयं तद्वतो विद्यादिवत् ॐ ॥ ३.४.४६॥
पाठभेद श्रुतेश्च added to 3.4.46
ॐ कृत्स्नभावात्तु गृहिणोपसंहारः ॐ ॥ ३.४.४७॥
ॐ मौनवदितरेषामप्युपदेशात् ॐ ॥ ३.४.४८॥
ॐ अनाविष्कुर्वन्नन्वयात् ॐ ॥ ३.४.४९॥
ॐ ऐहिकमप्रस्तुतप्रतिबन्धे तद्दर्शनात् ॐ ॥ ३.४.५०॥
ॐ एवं मुक्तिफलानियमस्तदवस्थावधृतेस्तदवस्थावधृतेः ॐ ॥ ३.४.५१॥

इति श्रीमत्कृष्णद्वैपायनकृतब्रह्मसूत्रेषु
तृतीयाध्यायस्य चतुर्थः पादः समाप्तः

इति तृतीयोऽध्यायः॥

॥ अथ चतुर्थोऽध्यायः॥

ॐ आवृत्तिः असकृदुपदेशात् ॐ ॥ ४.१.१॥
ॐ लिङ्गाच्च ॐ ॥ ४.१.२॥
ॐ आत्मेति तूपगच्छन्ति ग्राहयन्ति च ॐ ॥ ४.१.३॥
ॐ न प्रतीके न हि सः ॐ ॥ ४.१.४॥
ॐ ब्रह्मदृष्टिरुत्कर्षात् ॐ ॥ ४.१.५॥
ॐ आदित्यादिमतयश्चाङ्ग उपपत्तेः ॐ ॥ ४.१.६॥
ॐ आसीनस्सम्भवात् ॐ ॥ ४.१.७॥
ॐ ध्यानाच्च ॐ ॥ ४.१.८॥
ॐ अचलत्वं चापेक्ष्य ॐ ॥ ४.१.९॥
ॐ स्मरन्ति च ॐ ॥ ४.१.१०॥
ॐ यत्रैकाग्रता तत्राविशेषात् ॐ ॥ ४.१.११॥
ॐ आ प्रायणात्तत्रापि हि दृष्टम् ॐ ॥ ४.१.१२॥
ॐ तदधिगम उत्तरपूर्वाघयोरश्लेषविनाशौ तद्व्यपदेशात् ॐ ॥ ४.१.१३॥
ॐ इतरस्याप्येवमसंश्लेषः पाते तु ॐ ॥ ४.१.१४॥
ॐ अनारब्धकार्ये एव तु पूर्वे तदवधेः ॐ ॥ ४.१.१५॥
ॐ अग्निहोत्रादि तु तत्कार्यायैव तद्दर्शनात् ॐ ॥ ४.१.१६॥
ॐ अतोऽन्यदपीत्येकेषामुभयोः ॐ ॥ ४.१.१७॥
ॐ यदेव विद्ययेति हि ॐ ॥ ४.१.१८॥
ॐ भागेन त्वितरे क्षपयित्वा सम्पत्स्यते ॐ ॥ ४.१.१९॥

इति श्रीमत्कृष्णद्वैपायनकृतब्रह्मसूत्रेषु
चतुर्थाध्यायस्य प्रथमः पादः समाप्तः

ॐ वाङ्ग्मनसि दर्शनाच्छब्दाच्च ॐ ॥ ४.२.१॥
ॐ अत एव च सर्वाण्यनु ॐ ॥ ४.२.२॥
ॐ तन्मनः प्राण उत्तरात् ॐ ॥ ४.२.३॥
ॐ सोऽध्यक्षे तदुपगमादिभ्यः ॐ ॥ ४.२.४॥
ॐ भूतेषु तच्छ्रुतेः ॐ ॥ ४.२.५॥
ॐ नैकस्मिन् दर्शयतो हि ॐ ॥ ४.२.६॥
ॐ समाना चासृत्युपक्रमादमृतत्वं चानुपोष्य ॐ ॥ ४.२.७॥
ॐ तदपीतेः संसारव्यपदेशात् ॐ ॥ ४.२.८॥
ॐ सूक्ष्मं प्रमाणतश्च तथोपलब्धेः ॐ ॥ ४.२.९॥
ॐ नोपमर्देनातः ॐ ॥ ४.२.१०॥
ॐ अस्यैव चोपपत्तेरूष्मा ॐ ॥ ४.२.११॥
ॐ प्रतिषेधादिति चेन्न शारीरात् ॐ ॥ ४.२.१२॥
ॐ स्पष्टो ह्येकेषाम् ॐ ॥ ४.२.१३॥
ॐ स्मर्यते च ॐ ॥ ४.२.१४॥
ॐ तानि परे तथा ह्याह ॐ ॥ ४.२.१५॥
ॐ अविभागो वचनात् ॐ ॥ ४.२.१६॥
ॐ तदोकोऽग्रज्वलनं तत्प्रकाशितद्वारो विद्यासामर्थ्यात्तच्छेषगत्यनुस्मृतियोगाच्च हार्दानुगृहीताः शताधिकया ॐ ॥ ४.२.१७॥
ॐ रश्म्यनुसारी ॐ ॥ ४.२.१८॥
ॐ निशि नेति चेन्न संभन्धात् ॐ ॥ ४.२.१९॥
पाठभेद 4.2.19 and 20 combined
ॐ यावद्देहभावित्वाद्दर्शयति च ॐ ॥ ४.२.२०॥
ॐ अतश्चायनेऽपि दक्षिणे ॐ ॥ ४.२.२१॥
ॐ योगिनः प्रति स्मर्यते स्मार्ते चैते ॐ ॥ ४.२.२२॥

इति श्रीमत्कृष्णद्वैपायनकृतब्रह्मसूत्रेषु
चतुर्थाध्यायस्य द्वितीयः पादः समाप्तः

ॐ अर्चिरादिना तत्प्रथितेः ॐ ॥ ४.३.१॥
ॐ वायुशब्दादविशेषविशेषाभ्याम् ॐ ॥ ४.३.२॥
ॐ तटितोऽधि वरुणः संबन्धात् ॐ ॥ ४.३.३॥
ॐ आतिवाहिकस्तल्लिङ्गात् ॐ ॥ ४.३.४॥
ॐ उभयव्यामोहात्तत्सिद्धेः ॐ ॥ ४.३.५॥
ॐ वैद्युतेनैव ततस्तच्छ्रुतेः ॐ ॥ ४.३.६॥
ॐ कार्यं बादरिरस्य गत्युपपत्तेः ॐ ॥ ४.३.७॥
ॐ विशेषितत्वाच्च ॐ ॥ ४.३.८॥
ॐ सामीप्यात्तु तद्व्यपदेशः ॐ ॥ ४.३.९॥
ॐ कार्यात्यये तदध्यक्षेण सहातः परमभिधानात् ॐ ॥ ४.३.१०॥
ॐ स्मृतेश्च ॐ ॥ ४.३.११॥
ॐ परं जैमिनिर्मुख्यत्वात् ॐ ॥ ४.३.१२॥
ॐ दर्शनाच्च ॐ ॥ ४.३.१३॥
ॐ न च कार्ये प्रतिपत्त्यभिसन्धिः ॐ ॥ ४.३.१४॥
ॐ अप्रतीकालम्बनान्नयतीति बादरायणरुभयथा च दोषात् तत्क्रतुश्च ॐ ॥ ४.३.१५॥
ॐ विशेषं च दर्शयति ॐ ॥ ४.३.१६॥

इति श्रीमत्कृष्णद्वैपायनकृतब्रह्मसूत्रेषु
चतुर्थाध्यायस्य तृतीयः पादः समाप्तः

ॐ सम्पद्याविहाय स्वेनशब्दात् ॐ ॥ ४.४.१॥
ॐ मुक्तः प्रतिज्ञानात् ॐ ॥ ४.४.२॥
ॐ आत्मा प्रकरणात् ॐ ॥ ४.४.३॥
ॐ अविभागेन दृष्टत्वात् ॐ ॥ ४.४.४॥
ॐ ब्राह्मेण जैमिनिरुपन्यासादिभ्यः ॐ ॥ ४.४.५॥
ॐ चितिमात्रेण तदात्मकत्वादित्यौडुलोमिः ॐ ॥ ४.४.६॥
ॐ एवमप्युपन्यासात्पूर्वभावादविरोधं बादरायणः ॐ ॥ ४.४.७॥
ॐ सङ्कल्पादेव च तच्छ्रुतेः ॐ ॥ ४.४.८॥
ॐ अत एव चानन्याधिपतिः ॐ ॥ ४.४.९॥
ॐ अभावं बादरिराह ह्येवम् ॐ ॥ ४.४.१०॥
ॐ भावं जैमिनिर्विकल्पाम्नानात् ॐ ॥ ४.४.११॥
ॐ द्वादशाहवदुभयविधं बादरायणोऽतः ॐ ॥ ४.४.१२॥
ॐ तन्वभावे सन्ध्यवदुपपत्तेः ॐ ॥ ४.४.१३॥
ॐ भावे जाग्रद्वत् ॐ ॥ ४.४.१४॥
ॐ प्रदीपवदावेशः तथा हि दर्शयति ॐ ॥ ४.४.१५॥
ॐ स्वाप्ययसम्पत्त्योरन्यतरापेक्षमाविष्कृतं हि ॐ ॥ ४.४.१६॥
ॐ जगद्व्यापारवर्जम् ॐ ॥ ४.४.१७॥
पाठभेद 4.4.17 and 18 combined
ॐ प्रकरणादसन्निहितत्वाच्च ॐ ॥ ४.४.१८॥
ॐ प्रत्यक्षोपदेशादिति चेन्नाधिकारिकमण्डलस्थोक्तेः ॐ ॥ ४.४.१९॥
ॐ विकारावर्ति च तथा हि दर्शयति ॐ ॥ ४.४.२०॥
ॐ स्थितिमाह दर्शयतश्चैवं प्रत्यक्षानुमाने ॐ ॥ ४.४.२१॥
ॐ भोगमात्रसाम्यलिङ्गाच्च ॐ ॥ ४.४.२२॥
ॐ अनावृत्तिः शब्दादनावृत्तिः शब्दात् ॐ ॥ ४.४.२३॥

इति श्रीमत्कृष्णद्वैपायनकृतब्रह्मसूत्रेषु
चतुर्थाध्यायस्य चतुर्थः पादः समाप्तः

॥ इति चतुर्थोऽध्यायः॥
भारतीरमणमुख्यप्राणान्तर्गत श्रीकृष्णार्पणमस्तु

Zusammenfassung Deutsch Sanskrit - Sanskrit Deutsch

Deutsch die Brahmanenschnur; ein das B. behandelndes Sutrawerk, (bes. das des Badarayanaoder Vyasa). Sanskrit Brahmasutra
Sanskrit Brahmasutra Deutsch die Brahmanenschnur; ein das B. behandelndes Sutrawerk, (bes. das des Badarayanaoder Vyasa).

Ähnliche Sanskrit Wörter wie Brahmasutra

Weitere Informationen zu Sanskrit und Indische Sprachen

Siehe auch

Literatur

  • Carl Capeller: Sanskrit Wörterbuch, nach den Petersburger Wörterbüchern bearbeitet, Strassburg : Trübner, 1887
  • Vedanta für Anfänger von Swami Sivananda
  • Vedanta - Der Ozean der Weisheit von Swami Vivekananda
  • Paul Deussen: Das System des Vedanta, Elibron Classics, 2. Auflage, 1906.
  • Soami Divyanand: Vedamrit - Die Botschaft der Veden. ISBN 3-926696-03-6 (Übersetzung der Veden auf Deutsch, Bd. 1); ISBN 3-926696-13-3 (Bd. 2); ISBN 3-926696-26-5 (Bd. 3)
  • Wilfried Huchzermeyer: Die heiligen Schriften Indiens - Geschichte der Sanskrit-Literatur.(edition-sawitri.de) ISBN 3-931172-22-8
  • Moritz Winternitz: Geschichte der Indischen Literatur, Leipzig, 1905 - 1922, Vol. I - III. Reprint in englischer Übersetzung: Maurice Winternitz: History of Indian Literatur, Motilal Barnarsidass, Delhi, 1985, Vol I - III
  • Aurobindo: Das Geheimnis des Veda, 2. Auflage 1997, Hinder + Deelmann, ISBN 3-873481-65-0
  • Lokamanya Bâl Gangâdhar Tilak: Orion ou Recherches sur l'Antiquité des Védas, Milan, Éditions Archè, 1989

Weblinks

Seminare

Jnana Yoga, Philosophie

Der RSS-Feed von https://www.yoga-vidya.de/seminare/interessengebiet/jnana-yoga-philosophie/?type=1655882548 konnte nicht geladen werden: Fehler beim Parsen von XML für RSS

Seminare zum Thema indische Schriften

Der RSS-Feed von https://www.yoga-vidya.de/seminare/interessengebiet/indische-schriften/?type=1655882548 konnte nicht geladen werden: Fehler beim Parsen von XML für RSS

Abgerufen von „https://wiki.yoga-vidya.de/index.php?title=Brahma_Sutra&oldid=1203164“