Div Klasse: Unterschied zwischen den Versionen

Aus Yogawiki
Keine Bearbeitungszusammenfassung
(29 dazwischenliegende Versionen desselben Benutzers werden nicht angezeigt)
Zeile 5: Zeile 5:
== Kennzeichen der 4. Klasse oder Div Klasse ==
== Kennzeichen der 4. Klasse oder Div Klasse ==


Die ''Div-Klasse'' ist nach der Wurzel [[div]] "spielen" benannt. Im [[Dhatupatha]] der grammatischen Tradition [[Panini]]s werden insgesamt 137 zu dieser Klasse gehörige Verbalwurzeln ([[Dhatu]]) aufgezählt.  
Die ''Div Klasse'' ist nach der Wurzel [[div]] "spielen" benannt. Im [[Dhatupatha]] der grammatischen Tradition [[Panini]]s werden insgesamt 137 zu dieser Klasse gehörige Verbalwurzeln ([[Dhatu]]) aufgezählt.  


Die ''Div Klasse'' gehört neben der 1., 6. und 10. Klasse ([[Bhu Klasse]], [[Tud Klasse]] und [[Chur Klasse]]) zur sogenannten [[Themavokal|thematischen]] Konjugation der Verben des Sankrit. Deren Kennzeichen ist der [[Themavokal]] '''-a''', der den Auslaut des Präsensstammes bildet. Die Besonderheit der ''Div Klasse'' ist die Silbe bzw. das Infix '''-ya-''', welches an die (modifizierte) Wurzel antritt und zugleich den Themavokal beinhaltet (z.B. im Stamm dīv'''ya'''-).
Die ''Div Klasse'' gehört neben der 1., 6. und 10. Klasse ([[Bhu Klasse]], [[Tud Klasse]] und [[Chur Klasse]]) zur sogenannten [[Themavokal|thematischen]] Konjugation der Verben des Sanskrit. Deren Kennzeichen ist der [[Themavokal]] '''-a''', der den Auslaut des Präsensstammes bildet. Die Besonderheit der ''Div Klasse'' ist die Silbe bzw. das '''Infix''' ([[Vikarana]]) '''-ya-''', welches an die (modifizierte) Wurzel antritt und zugleich den Themavokal beinhaltet (z.B. im Stamm dīv'''ya'''-).




Zeile 16: Zeile 16:
Zur Verdeutlichung des Unterschieds zwischen '''Verbalwurzel''', '''Verbstamm''' und '''gebeugter Verbform''' betrachten wir exemplarisch die Wurzel [[div]] "spielen":
Zur Verdeutlichung des Unterschieds zwischen '''Verbalwurzel''', '''Verbstamm''' und '''gebeugter Verbform''' betrachten wir exemplarisch die Wurzel [[div]] "spielen":


*'''div''' (Wurzel) > '''dīvya-''' (Präsensstamm) + '''-ti''' (Personalendung 3. Person Singular) > '''dīvyati''' "er (sie, es) spielt"
*'''div''' (Wurzel) + '''-ya-''' (stammbildendes Infix) > '''dīvya-''' (Präsensstamm) + '''-ti''' (Personalendung 3. Person Singular) > '''dīvyati''' "er (sie, es) spielt"
 
 
Beim Antreten des stammbildenden '''Infix''' ([[Vikarana]]) '''-ya-''' an die [[Sanskrit Verbalwurzel|Verbalwurzel]] ([[Dhatu]]) bleibt diese entweder unverändert, oder es treten die folgenden Modifikationen auf:
 
*keine Veränderung: '''[[man]]''' (Wurzel) "meinen, denken" + '''-ya-''' (stammbildendes Infix) > '''manya-''' (Präsensstamm)
 
*Längung des Stammvokals: '''[[div]]''' (Wurzel) "spielen" + '''-ya-''' > '''dīvya-''' (Präsensstamm, '''i''' > '''ī''')
 
*Längung des Stammvokals unter Wegfall des Nasals: '''[[jan]]''' (Wurzel) "geboren werden" + '''-ya-''' > '''jāya-''' (Präsensstamm, '''a''' > '''ā''', '''n''' fällt aus)
 
*Wegfall des Nasals: '''[[ranj|rañj]]''' (Wurzel) "sich färben" + '''-ya-''' > '''rajya-''' (Präsensstamm, '''ñ''' fällt aus)
 
*silbisches '''ṝ''' wird zu '''īr''': '''[[jri|jṝ]]''' (Wurzel) "alt werden" + '''-ya-''' > '''jīrya-''' (Präsensstamm, '''ṝ''' > '''īr''')




== Übersicht 1: Einige wichtige Verben der Div Klasse ==
== Übersicht 1: Einige wichtige Verben der Div Klasse ==


In der folgenden Übersicht erscheinen einige wichtige Verben der ''Div-Klasse'' unter folgenden Aspekten: Verbalwurzel ([[Dhatu]]) und ihre Hauptbedeutung(en), der davon abgeleitete Präsensstamm, die gebeugte (konjugierte) Form der 3. Person Singular im Indikativ [[Kartari Prayoga|Aktiv]] (bzw. [[Medium]]) der Gegenwart (Präsens, [[Vartamana]]):
In der folgenden Übersicht erscheinen einige wichtige Verben der ''Div Klasse'' unter folgenden Aspekten: Verbalwurzel ([[Dhatu]]) und ihre Hauptbedeutung(en), der davon abgeleitete Präsensstamm, die gebeugte (konjugierte) Form der 3. Person Singular im [[Indikativ]] [[Kartari Prayoga|Aktiv]] (bzw. [[Medium]]*) der Gegenwart (Präsens, [[Vartamana]]):


{|
{|
Zeile 27: Zeile 40:
! Verbalwurzel !! Bedeutung der Wurzel !! Präsensstamm !! 3. Person Singular !! Übersetzung
! Verbalwurzel !! Bedeutung der Wurzel !! Präsensstamm !! 3. Person Singular !! Übersetzung
|-
|-
| '''[[div]]''' || spielen || '''dīvya-''' || '''dīvyati''' || er (sie, es) spielt||  
| '''[[div]]''' || spielen || '''dīvya-''' || '''dīvyati'' und '''dīvyate'''* ' || er (sie, es) spielt||  
|-
|-
| '''[[sham|śam]]''' || still werden || '''śāmya-''' || '''śāmyati''' || er (...) wird still ||  
| '''[[kshi|kṣi]]''' || abnehmen, sich erschöpfen || '''kṣīya-''' || '''kṣīyate'''* || er (...) nimmt ab, er erschöpft sich ||
|-
| '''[[sham|śam]]''' || still werden || '''śāmya-''' || '''śāmyati''' || er wird still ||  
|-
|-
| '''[[shram|śram]]''' || müde werden || '''śrāmya-''' || '''śrāmyati''' || er wird müde ||  
| '''[[shram|śram]]''' || müde werden || '''śrāmya-''' || '''śrāmyati''' || er wird müde ||  
Zeile 43: Zeile 58:
| '''[[dip|dīp]]''' || brennen, strahlen || '''dīpya-''' || '''dīpyate*''' || er brennt, er strahlt ||  
| '''[[dip|dīp]]''' || brennen, strahlen || '''dīpya-''' || '''dīpyate*''' || er brennt, er strahlt ||  
|-
|-
| '''[[tap]]''' || sich erhitzen, sich kasteien || '''tapya-''' || '''tapyati''' und '''tapyate'''* || er erhitzt sich, er kasteit sich ||  
| '''[[tap]]''' || sich erhitzen, sich kasteien || '''tapya-''' || '''tapyati''' und '''tapyate*''' || er erhitzt sich, er kasteit sich ||  
|-
|-
| '''[[kup]]''' || zornig werden || '''kupya-''' || '''kupyati''' und '''kupyate*''' || er wird zornig ||  
| '''[[kup]]''' || zornig werden || '''kupya-''' || '''kupyati''' und '''kupyate*''' || er wird zornig ||  
Zeile 56: Zeile 71:
|-
|-
| '''[[nah]]''' || binden || '''nahya-''' || '''nahyati''' || er bindet ||  
| '''[[nah]]''' || binden || '''nahya-''' || '''nahyati''' || er bindet ||  
|-
| '''[[li|lī]]''' || verschwinden, sich auflösen || '''līya-''' || '''līyate*''' || er verschwindet, er löst sich auf
|-
|-
| '''[[jri|jṝ]]''' || alt werden || '''jīrya-''' || '''jīryati''' und '''jīryate*''' || er wird alt ||  
| '''[[jri|jṝ]]''' || alt werden || '''jīrya-''' || '''jīryati''' und '''jīryate*''' || er wird alt ||  
|}
|}


'''*Anmerkung:''' Die Endung '''-te''' ist eine Personalendung des [[Medium]]s. Einige Verbalwurzeln nehmen nur die Endungen des [[Kartari Prayoga|Aktivs]] ('''-ti''', wie [[div]]), andere nur die des Mediums (wie [[man]]), und an manche Wurzeln können gleichermaßen die Endungen des Aktivs oder Mediums treten (wie bei [[ranj|rañj]]).
'''*Anmerkung:''' Die Endung '''-te''' (3. Ps. Sg.) ist eine Personalendung des [[Medium]]s. Einige Verbalwurzeln nehmen nur die Endungen des [[Kartari Prayoga|Aktivs]] ('''-ti''', wie [[div]]), andere nur die des Mediums (wie [[man]]), und an manche Wurzeln können gleichermaßen die Endungen des Aktivs oder Mediums treten (wie bei [[ranj|rañj]]).
 


== Längung des Themavokals ==
== Längung des Themavokals ==
Zeile 78: Zeile 94:
{|
{|
|-
|-
! Person !! Zahl !! Personalendung !! Devanagari !! Transliteration !! Transkription !! deutsche Wiedergabe
! Person !! Zahl !! Personalendung !! Devanagari !! Transliteration !! Transkription !! Übersetzung
|-
|-
| '''1. Person''' || '''Singular''' ||   '''-mi''' || '''दीव्यामि''' || '''dīvyāmi''' || divyami || '''"ich spiele"'''  
| '''1. Person''' || '''Singular''' || '''-mi''' || '''दीव्यामि''' || '''dīvyāmi''' || divyami || '''"ich spiele"'''  
|-
|-
| '''2. Person''' || '''Singular''' || '''-si''' || '''दीव्यसि''' || '''dīvyasi''' || divyasi || '''"du spielst"'''  
| '''2. Person''' || '''Singular''' || '''-si''' || '''दीव्यसि''' || '''dīvyasi''' || divyasi || '''"du spielst"'''  
Zeile 104: Zeile 120:
== Imperativ ==
== Imperativ ==


Der Imperativ (Befehlsform) der 2. Person Singular ist identisch mit dem Stamm, d.h. es tritt keine Endung an den Verbalstamm:
Der [[Imperativ]] (Befehlsform) der 2. Person Singular ist identisch mit dem Stamm, d.h. es tritt keine Endung an den Verbalstamm:


*'''[[div]]''' "spielen" (Wurzel) > '''dīvya-''' (Präsensstamm) = 2. Person Singular Imperativ '''dīvya''' "spiele!"
*'''[[div]]''' "spielen" (Wurzel) > '''dīvya-''' (Präsensstamm) = 2. Person Singular Imperativ '''dīvya''' "spiele!"
Zeile 112: Zeile 128:
*'''[[nah]]''' "binden" (Wurzel) > '''nahya-''' (Präsensstamm) = 2. Person Singular Imperativ '''nahya''' "binde!"
*'''[[nah]]''' "binden" (Wurzel) > '''nahya-''' (Präsensstamm) = 2. Person Singular Imperativ '''nahya''' "binde!"


== Online Sanskrit Kurs ==
Eine gründliche Einführung in das Thema [[Sanskrit Grammatik]] und [[Sanskrit Verb]] bietet Dir der [[Sanskrit Kurs Lektion 1|Online Sanskrit Kurs]].


==Siehe auch==   
==Siehe auch==   
*[[Sanskrit Kurs Lektion 10]]  
*[[Sanskrit Kurs Lektion 10]]  
*[[Sanskrit Kurs Lektion 21]]
*[[Sanskrit Kurs Lektion 31]]
*[[Sanskrit Kurs Lektion 45]]
*[[Sanskrit Kurs Lektion 58]]
*[[Sanskrit Kurs Lektion 59]]
*[[Sanskrit Kurs Lektion 60]] 
*[[Sanskrit Kurs Lektion 62]]
*[[Sanskrit Kurs Lektion 72]]
*[[Sanskrit Kurs Lektion 88]]
*[[Sanskrit Kurs Lektion 97]]
*[[Sanskrit Kurs Lektion 98]]
*[[Sanskrit Kurs Lektion 99]]
*[[Sanskrit Kurs Lektion 100]]
*[[Sanskrit Verb]]   
*[[Sanskrit Verb]]   
*[[Sanskrit Verbalwurzel]]   
*[[Sanskrit Verbalwurzel]]   
Zeile 122: Zeile 155:
*[[Sanskrit Adjektiv‏‎]]
*[[Sanskrit Adjektiv‏‎]]
*[[Sanskrit Alphabet‏‎]]  
*[[Sanskrit Alphabet‏‎]]  
*[[Vollstufe]]
*[[Dehnstufe]]
*[[Optativ]]
*[[Bhu Klasse]]
*[[Bhu Klasse]]
*[[Ad Klasse]]   
*[[Ad Klasse]]   
Zeile 131: Zeile 167:
*[[Kri Klasse]]   
*[[Kri Klasse]]   
*[[Chur Klasse]]
*[[Chur Klasse]]
==Seminare==
===[https://www.yoga-vidya.de/seminare/interessengebiet/sanskrit-und-devanagari/ Sanskrit und Devanagari]===
<rss max=2>https://www.yoga-vidya.de/seminare/interessengebiet/sanskrit-und-devanagari/?type=2365</rss>


[[Kategorie:Glossar]]  
[[Kategorie:Glossar]]  
[[Kategorie:Sanskrit]]   
[[Kategorie:Sanskrit]]   
[[Kategorie:Altindische Grammatik]]
[[Kategorie:Altindische Grammatik]]

Version vom 19. Juni 2020, 08:47 Uhr

Die Div Klasse ist die vierte der zehn im Dhatupatha aufgelisteten Verbklassen. Jede dieser Verbklassen stellt einen Bildungstyp dar, dem die Verben (Akhyata) bzw. Verbalwurzeln (Dhatu) des Sanskrit folgen.

Kennzeichen der 4. Klasse oder Div Klasse

Die Div Klasse ist nach der Wurzel div "spielen" benannt. Im Dhatupatha der grammatischen Tradition Paninis werden insgesamt 137 zu dieser Klasse gehörige Verbalwurzeln (Dhatu) aufgezählt.

Die Div Klasse gehört neben der 1., 6. und 10. Klasse (Bhu Klasse, Tud Klasse und Chur Klasse) zur sogenannten thematischen Konjugation der Verben des Sanskrit. Deren Kennzeichen ist der Themavokal -a, der den Auslaut des Präsensstammes bildet. Die Besonderheit der Div Klasse ist die Silbe bzw. das Infix (Vikarana) -ya-, welches an die (modifizierte) Wurzel antritt und zugleich den Themavokal beinhaltet (z.B. im Stamm dīvya-).


Bildung des Stammes

Der Stamm eines Verbs wird von der Verbalwurzel (Dhatu) abgeleitet. Es gibt verschiedene Stämme, der wichtigste ist der Präsensstamm. An diesen Stamm treten dann die jeweiligen Personalendungen (Vibhakti). Die meisten Präsensstämme können regelmäßig von der Verbalwurzel abgeleitet werden. Darüber hinaus gibt es einige "unregelmäßige" Untergruppen.

Zur Verdeutlichung des Unterschieds zwischen Verbalwurzel, Verbstamm und gebeugter Verbform betrachten wir exemplarisch die Wurzel div "spielen":

  • div (Wurzel) + -ya- (stammbildendes Infix) > dīvya- (Präsensstamm) + -ti (Personalendung 3. Person Singular) > dīvyati "er (sie, es) spielt"


Beim Antreten des stammbildenden Infix (Vikarana) -ya- an die Verbalwurzel (Dhatu) bleibt diese entweder unverändert, oder es treten die folgenden Modifikationen auf:

  • keine Veränderung: man (Wurzel) "meinen, denken" + -ya- (stammbildendes Infix) > manya- (Präsensstamm)
  • Längung des Stammvokals: div (Wurzel) "spielen" + -ya- > dīvya- (Präsensstamm, i > ī)
  • Längung des Stammvokals unter Wegfall des Nasals: jan (Wurzel) "geboren werden" + -ya- > jāya- (Präsensstamm, a > ā, n fällt aus)
  • Wegfall des Nasals: rañj (Wurzel) "sich färben" + -ya- > rajya- (Präsensstamm, ñ fällt aus)
  • silbisches wird zu īr: jṝ (Wurzel) "alt werden" + -ya- > jīrya- (Präsensstamm, > īr)


Übersicht 1: Einige wichtige Verben der Div Klasse

In der folgenden Übersicht erscheinen einige wichtige Verben der Div Klasse unter folgenden Aspekten: Verbalwurzel (Dhatu) und ihre Hauptbedeutung(en), der davon abgeleitete Präsensstamm, die gebeugte (konjugierte) Form der 3. Person Singular im Indikativ Aktiv (bzw. Medium*) der Gegenwart (Präsens, Vartamana):

Verbalwurzel Bedeutung der Wurzel Präsensstamm 3. Person Singular Übersetzung
div spielen dīvya- 'dīvyati und dīvyate* ' er (sie, es) spielt
kṣi abnehmen, sich erschöpfen kṣīya- kṣīyate* er (...) nimmt ab, er erschöpft sich
śam still werden śāmya- śāmyati er wird still
śram müde werden śrāmya- śrāmyati er wird müde
bhram umherschweifen, sich drehen bhrāmya- bhrāmyati er schweift umher, er dreht sich
bhraṃś fallen bhraśya- bhraśyati er fällt
jan geboren werden jāya- jāyate* er wird geboren
rañj sich färben, erröten rajya- rajyati und rajyate* er färbt sich, er errötet
dīp brennen, strahlen dīpya- dīpyate* er brennt, er strahlt
tap sich erhitzen, sich kasteien tapya- tapyati und tapyate* er erhitzt sich, er kasteit sich
kup zornig werden kupya- kupyati und kupyate* er wird zornig
kliś leiden kliśya- kliśyate* er leidet
puṣ gedeihen puṣya- puṣyati er gedeiht
man meinen, denken manya- manyate* er meint, er denkt
muh verwirrt werden muhya- muhyati er wird verwirrt
nah binden nahya- nahyati er bindet
verschwinden, sich auflösen līya- līyate* er verschwindet, er löst sich auf
jṝ alt werden jīrya- jīryati und jīryate* er wird alt

*Anmerkung: Die Endung -te (3. Ps. Sg.) ist eine Personalendung des Mediums. Einige Verbalwurzeln nehmen nur die Endungen des Aktivs (-ti, wie div), andere nur die des Mediums (wie man), und an manche Wurzeln können gleichermaßen die Endungen des Aktivs oder Mediums treten (wie bei rañj).

Längung des Themavokals

Die vier Verbklassen der thematischen Konjugation (1., 4., 6. und 10. Klasse) längen den Themavokal -a- vor bestimmten Personalendungen zu -ā-. Es sind dies die Endungen der 1. Person Singular (Ekavachana), Dual (Dvivachana) und Plural (Bahuvachana). Hier die Bildung der 1. und 2. Person Singular Indikativ Präsens zum Vergleich:

  • div (Wurzel) > dīvya- (Präsensstamm) + -mi (Personalendung 1. Person Singular) > dīvyāmi "ich spiele" (Längung des stammauslautenden Themavokals -a- zu -ā-)
  • div (Wurzel) > dīvya- (Präsensstamm) + -si (Personalendung 2. Person Singular) > dīvyasi "du spielst" (ohne Längung des Themavokals)


Übersicht 2: Beugung der Verben der Div Klasse in der Gegenwart

In der folgenden Übersicht wurde das Verb "spielen" (Wurzel: div, Stamm: dīvya-) in der Gegenwart für alle drei Personen und Numeri im Indikativ Aktiv konjugiert. Diesem Bildungstyp folgen alle Verben der 4. Klasse. Mit Hilfe dieser Übersicht können durch Einsetzen der jeweiligen Präsensstämme aus Übersicht 1 in Kombination mit den entsprechenden Personalendungen alle übrigen Formen gebildet werden.

Person Zahl Personalendung Devanagari Transliteration Transkription Übersetzung
1. Person Singular -mi दीव्यामि dīvyāmi divyami "ich spiele"
2. Person Singular -si दीव्यसि dīvyasi divyasi "du spielst"
3. Person Singular -ti दीव्यति dīvyati divyati "er (sie, es) spielt"
1. Person Dual -vaḥ दीव्यावः dīvyāvaḥ divyavah "wir beide(n) spielen"
2. Person Dual -thaḥ दीव्यथः dīvyathaḥ divyathah "ihr beide(n) spielt"
3. Person Dual -taḥ दीव्यतः dīvyataḥ divyatah "diese beiden spielen"
1. Person Plural -maḥ दीव्यामः dīvyāmaḥ divyamah "wir spielen"
2. Person Plural -tha दीव्यथ dīvyatha divyatha "ihr spielt"
3. Person Plural -nti दीव्यन्ति dīvyanti divyanti "sie spielen"

Anmerkung: Die am häufigsten vorkommenden Verbformen sind die der 1., 2. und 3. Person Singular Indikativ Aktiv, die auf -mi, -si und -ti enden, sowie die der 1. und 3. Person Plural, die auf -maḥ und -nti enden. Diese fünf wichtigsten Formen sind in dieser Übersicht fett hervorgehoben.


Imperativ

Der Imperativ (Befehlsform) der 2. Person Singular ist identisch mit dem Stamm, d.h. es tritt keine Endung an den Verbalstamm:

  • div "spielen" (Wurzel) > dīvya- (Präsensstamm) = 2. Person Singular Imperativ dīvya "spiele!"
  • śam "still werden" (Wurzel) > śāmya- (Präsensstamm) = 2. Person Singular Imperativ śāmya "werde still!"
  • nah "binden" (Wurzel) > nahya- (Präsensstamm) = 2. Person Singular Imperativ nahya "binde!"


Online Sanskrit Kurs

Eine gründliche Einführung in das Thema Sanskrit Grammatik und Sanskrit Verb bietet Dir der Online Sanskrit Kurs.

Siehe auch

Seminare

Sanskrit und Devanagari

Der RSS-Feed von https://www.yoga-vidya.de/seminare/interessengebiet/sanskrit-und-devanagari/?type=2365 konnte nicht geladen werden: Fehler beim Parsen von XML für RSS